Câu hỏi:

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:

Hồn Trương Ba: (ngồi ôm đầu một lúc sau đứng dậy) Không! Không! Tôi không muốn tiếp tục sống như thế này mãi! (nhìn xung quanh) Tôi đã chán cái nơi ở không thuộc về mình rồi, chán lắm rồi! Cái thân thể này, thô lỗ và kềnh càng, khiến ta sợ hãi, ta chỉ muốn thoát ra khỏi nó ngay tức khắc! Nếu tâm hồn ta có thể tự do, ta mong muốn nó được giải phóng khỏi thân xác này, dù chỉ là một thoáng phút!

(Tại đây, bắt đầu màn kịch “Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác”. Trên sân khấu, Hồn Trương Ba tách ra khỏi thân xác và hiện thân dưới dạng nhân vật Trương Ba thật. Thân thể thịt vẫn ngồi yên trên chõng và lúc này chỉ còn là thân xác.)

Xác hàng thịt: (bắt đầu) Vô ích, linh hồn nhạt nhòa của ông Trương Ba kia, ông không thể thoát ra khỏi tôi, dù chỉ là thân xác...

Hồn Trương Ba: A, mày cũng biết nói à? Vô lý, mày không thể nói chuyện! Mày không có giọng nói, chỉ là một thân xác vô tri không lời...

Xác hàng thịt: Đúng đấy! Thân xác có giọng nói đấy! Ông đã biết giọng nói của tôi rồi, đã bị nó sai khiến liên tục. Chính bởi vẻ u ám, vô tri của mình mà tôi có sức mạnh ghê gớm, đôi khi thậm chí áp đặt lên cả linh hồn trong sạch của ông đấy!

Hồn Trương Ba: Nói dối! Mày chỉ là lớp vỏ bề ngoài, không mang ý nghĩa gì cả, không có tư duy, không có cảm xúc!

Xác hàng thịt: Thực sự thế không?

Hồn Trương Ba: Hoặc nếu có, thì chỉ là những thứ hèn mọn, mà bất kỳ loài thú nào cũng có: ham ăn ngon, ham rượu thịt…

Xác hàng thịt: Chắc chắn, chắc chắn. Tại sao ông không kể tiếp: Khi ông ở bên nhà tôi… Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại… Đêm hôm đó, gần như…

Hồn Trương Ba: Im lặng! Đó là mày, là chính mày, chân tay mày, hơi thở của mày…

Xác hàng thịt: Tôi cũng không ghen tỵ chút nào! Ai lại ghen tỵ với bản thân mình chứ! Tôi chỉ đau đáu vì tại sao đêm đó ông bỏ trốn, mất tích một cách vô lý!... Nhưng, để ta thật lòng một chút: Ông không cảm thấy hào hứng gì à? Cái món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi, và những điều khác đều làm cho tâm hồn ông bồi hồi cảm xúc phải không? Để hài lòng tôi, ông không muốn tham gia chút gì không? Nào, trả lời thật lòng đi!

Hồn Trương Ba: Ta… ta… đã nói mày im lặng đi!

Xác hàng thịt: Rõ ràng là ông không dám đáp. Ông không thể che giấu gì được khỏi tôi! Hai ta đã hoà nhập vào một rồi!

Hồn Trương Ba: Không! Ta vẫn giữ một cuộc sống riêng: nguyên vẹn, trong trắng, thẳng thắn…

Xác hàng thịt: Thật buồn cười! Khi ông phải tồn tại nhờ vào tôi, tuân theo yêu cầu của tôi, mà vẫn tự nhận mình là nguyên vẹn, trong trắng, thẳng thắn!

Hồn Trương Ba: (bịt tai lại) Ta không muốn nghe mày nữa!

Xác hàng thịt: (lắc đầu) Ông cứ bịt tai lại đi! Không thể tránh khỏi tôi đâu! Thực ra ông nên biết ơn tôi. Tôi đã mang lại sức mạnh cho ông. Ông còn nhớ khi ông tát thằng con, máu chảy không? Sức mạnh của tôi đã giúp con giận của ông trở nên mạnh mẽ hơn… Ha ha!

Hồn Trương Ba: Ta không cần sức mạnh biến ta thành một kẻ tàn bạo.

Xác hàng thịt: Nhưng ông phải thừa nhận tôi là phần thiết yếu mà ông phải phục tùng! Đừng đổ lỗi cho tôi… (buồn rầu) Sao ông coi thường tôi như vậy? Tôi cũng đáng được tôn trọng đấy! Tôi là cái bình chứa linh hồn. Nhờ có tôi, ông có thể làm việc, trải nghiệm cuộc sống. Tôi là cầu nối giữa ông và thế giới xung quanh… Khi muốn làm tổn thương tinh thần của con người, họ thường làm tổn thương thể xác… Những người nổi tiếng như ông thường coi tâm hồn quan trọng, nhưng lại bỏ qua sự khổ sở của thân xác… Mỗi khi tôi đòi ăn, đòi thịt, có gì sai đâu? Sai ở chỗ không đủ đầy cho tôi…

Hồn Trương Ba: Nhưng… Nhưng…

Xác hàng thịt: Hãy công bằng hơn, ông Trương Ba ạ! Từ nãy đến giờ chỉ có ông nói nặng lời với tôi, còn tôi vẫn lịch sự với ông đấy. (thì thầm) Tôi biết cách chiều chuộng linh hồn.

Hồn Trương Ba: Chiều chuộng?

Xác hàng thịt: Chứ sao? Tôi thông cảm với những “trò chơi tâm hồn của ông”. Nghĩa là: Khi một mình, ông cho rằng mình có tâm hồn cao khiết, chỉ vì hoàn cảnh, để sống mà không phải nhường nhịn tôi. Sau khi làm điều gì xấu, ông lại đổ tội cho tôi, để lòng nhẹ nhõm. Tôi hiểu: Ông cần bảo vệ tự ái. Tâm hồn rất quan trọng! Ha ha, miễn là… ông vẫn thỏa mãn thèm khát của tôi!

Hồn Trương Ba: Lí lẽ của anh thật đê tiện!

Xác hàng thịt: Ấy đúng rồi, ông bắt đầu gọi tôi là anh rồi! Không phải lí lẽ của tôi, tôi chỉ nhắc lại những điều ông thường nói với mình và người khác thôi! Hai ta vẫn là một!

Hồn Trương Ba: (như hoảng sợ) Trời ơi!

Xác hàng thịt: (an ủi) Ông đừng lo lắng! Tôi không muốn gây khổ cho ông, vì tôi cũng cần ông. Hãy ngừng tranh cãi đi! Không còn lựa chọn nào khác! Chúng ta phải sống hòa hợp với nhau thôi! Hồn này của tôi, hãy trở về với tôi đi!

(Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục – 2008, tr.143-146)

Chủ đề của đoạn trích là gì?