Cho sơ đồ phả hệ mô tả sự di truyền của một bệnh ở người do một trong hai alen của một gen quy định. Một gen khác gồm 3 alen qui định nhóm máu ABO nằm ở một nhóm gen liên kết khác. Biết rằng không xảy ra đột biến ở tất cả các cá thể trong phả hệ.

Xác suất để đứa con trai do cặp vợ chồng ở thế hệ III sinh ra mang gen bệnh và có kiểu gen dị hợp về nhóm máu là bao nhiêu?

Đáp án C

Ở thế hệ thứ I, từ trái sang phải lần lượt là: I₁, I₂, I₃, I₄.

- Ở thế hệ thứ II, từ trái sang phải lần lượt là: II₁, II₂, II₃, II₄, II₅, II₆, II₇, II₈, II₉.

- Ở thế hệ thứ III, từ trái sang phải lần lượt là: III₁, III₂, III₃, III₄, III₅, III₆.

1. Quy ước gen:

- Trong phả hệ, bố mẹ I₁ và I₂ không bị bệnh sinh con gái II₁ bị bệnh → tính trạng bệnh là do gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường.

- Quy ước:

+ A- không bị bệnh, a bị bệnh.

+ $I^A{I}^A, I^A{I}^O$: máu A; $I^B{I}^B, I^B{I}^O$: máu B; $I^A{I}^B$: máu AB, $I^O{I}^O$: máu O.

2. Xác định kiểu gen có thể có của chồng III₃ và vợ III₄:

a. Bên phía người chồng III₃:

∙ Xét tính trạng bệnh:

- II₁: aa → I₁: Aa ´ I₂: Aa → II₄: 1/3AA : 2/3 Aa.

- I₃: aa → II₅: Aa.

- II₄: (1/3AA:2/3Aa) ´ II₅: Aa → III₃: (2/5AA:3/5Aa).

∙ Xét tính trạng các nhóm máu:

- I₂: $I^O{I}^O$ → II_4: $I^A{I}^O$ 

- II₇: $I^O{I}^O$ → $I^A{I}^O\times I_4:I^A{I}^O$ → II₅:_{$\left(\frac{1}{3}{I}^A{I}^A:\frac{2}{3}{I}^A{I}^O\right)$}

- II₄: $I^A{I}^O\times I{I}_5:\left(\frac{1}{3}{I}^A{I}^A:\frac{2}{3}{I}^A{I}^O\right)$ → III₃:$\left(\frac{2}{5}{I}^A{I}^A:\frac{3}{5}{I}^A{I}^O\right)$

Þ Người chồng III₃: $\left(\frac{2}{5}AA:\frac{3}{5}Aa\right)\left(\frac{2}{5}{I}^A{I}^A:\frac{3}{5}{I}^A{I}^O\right)$

b. Bên phía người vợ III₄:

∙ Xét tính trạng bên: III₆: aa → II₈: AA ´ II₉: Aa → III₄: (1/3AA:2/3Aa).

∙ Xét tính trạng nhóm máu: III₆: $I^O{I}^O$ → II₈:$I^B{I}^O\times I{I}_9:I^B{I}^O$ → III₄:$\left(\frac{1}{3}{I}^B{I}^B:\frac{2}{3}{I}^B{I}^O\right)$

Þ Người vợ III₄: $\left(\frac{1}{3}AA:\frac{2}{3}Aa\right)\left(\frac{1}{3}{I}^B{I}^B:\frac{2}{3}{I}^B{I}^O\right)$

c. Tính xác suất người con trai của vợ chồng III₃ và III₄

- Người chồng III₃: $\left(\frac{2}{5}AA:\frac{3}{5}Aa\right)\left(\frac{2}{5}{I}^A{I}^A:\frac{3}{5}{I}^A{I}^O\right)$

- Người vợ III₄: $\left(\frac{1}{3}AA:\frac{2}{3}Aa\right)\left(\frac{1}{3}{I}^B{I}^B:\frac{2}{3}{I}^B{I}^O\right)$

∙ Xét tính trạng bệnh III₃: $\left(\frac{2}{5}AA:\frac{3}{5}Aa\right)\times II{I}_4:\left(\frac{1}{3}AA:\frac{2}{3}Aa\right)$

→ Người con trai bình thường của cặp vợ chồng III₃ và III₄ có thể có kiểu gen với tỉ lệ: $\frac{14}{27}AA:\frac{13}{27}Aa$.

→ Người con trai vợ chồng III₃ và III₄ mang gen bệnh (Aa) với tỉ lệ 13/27.

∙ Xét tính trạng nhóm máu: $II{I}_3:\left(\frac{2}{5}{I}^A{I}^A:\frac{3}{5}{I}^A{I}^O\right)\times II{I}_4:\left(\frac{1}{3}{I}^B{I}^B:\frac{2}{3}{I}^B{I}^O\right)$

- Xác suất sinh con có kiểu gen dị hợp về nhóm máu 

$I^A{I}^B+I^A{I}^O+I^B{I}^O=1-I^O{I}^O=1-\frac{3}{10}\times \frac{1}{3}=\frac{9}{10}$

Þ XS để người con trai của cặp vợ chồng III₃ và III₄ mang gen bệnh và có kiểu gen dị hợp về nhóm máu $=\frac{13}{27}\times \frac{9}{10}=\frac{13}{30}$.