Một loài thực vật giao phấn ngẫu nhiên, xét 4 cặp gen A, a; B, b; D, d và E, e nằm trên 4 cặp NST khác nhau, trong đó cặp gen Aa quy định chiều cao: 3 cặp gen Bb, Dd và Ee quy định tính trạng màu hoa. A quy định thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Khi có mặt đầy đủ cả 3 alen trội B, D, E thì quy định hoa tím; chỉ có B và D thì quy định hoa đỏ; chỉ có B thì quy định hoa vàng; các trường hợp còn lại quy định hoa trắng. Do đột biến đã làm phát sinh thể một ở cả 4 cặp NST. Giả sử các thể một đều có sức sống bình thường và không phát sinh các dạng đột biến khác. Theo lý thuyết, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng?

(1). Các thể một mang kiểu hình thân thấp, hoa tím có tối đa 96 loại kiểu gen.

(2). Các thể một mang kiểu hình thân cao, hoa đỏ có tối đa 20 loại kiểu gen.

(3). Các thể một mang kiểu hình thân thấp, hoa vàng có tối đa 20 loại kiểu gen.

(4). Các thể một mang kiểu hình thân thấp, hoa đỏ có tối đa 20 loại kiểu gen. 

Phương pháp:

Xét 1 cặp gen có 2 alen (VD: A, a), số kiểu gen

+ Thể 2n: 3: AA, Aa, aa

+ Thể một: 2n – 1: 2: A, a

Xét n cặp NST, số kiểu gen thể một: $C_n^1\times 2\times 3^{n-1}$

Đối với các phát biểu của đề, ta làm theo các bước:

1- Xác định kiểu gen (số loại gen trội) có thể có

2 – Xét 2 trường hợp

+ Đột biến ở cặp Aa

+ Đột biến ở cặp Bb hoặc Dd hoặc Ee.

Cách giải:

Quy ước gen:

A- Cao; a- thấp

B-D-E- Hoa tím; B-D-ee: hoa đỏ; B-ddee: hoa vàng, bb---- hoa trắng.

(1) sai. Các thể một mang kiểu hình thân thấp, hoa tím (aaB-D-E-) có các trường hợp:

+ Thể một ở cặp Aa $\to$ aB-D-E-: Có $1\left(aa\right)\times 2^3=8$ kiểu gen (B-; D-; E- đều có 2 kiểu gen)

+ Thể một ở 1 trong 3 cặp NST còn lại: $1\left(aa\right)\times C_3^1\times 1\left(B/D/E\right)\times 2^2\left(B-/D-/E-\right)=12$

$\to$ Có tối đa 20 loại kiểu gen.

(2) đúng. Các thể một mang kiểu hình thân cao, hoa đỏ (A-B-D-ee)

+ Thể một ở cặp Aa  AB-D-ee: Có 1 (A) x 2₂ x 1 (ee) = 4 kiểu gen (B-; D-đều có 2 kiểu gen)

+ Thể một ở 1 trong 3 cặp NST còn lại: 

Nếu thể một xảy ra ở cặp Bb hoặc Dd: $2\left(AA;Aa\right)\times C_2^1\times 1\left(B/D\right)\times 2\left(B-/D-\right)\times 1\left(ee\right)=8$

Nếu thể một xảy ra ở cặp ee: $2\left(AA;Aa\right)\times 2\left(B-\right)\times 2\left(D-\right)\times 1\left(e\right)=8$

=> Có tối đa 20 loại kiểu gen.

(3) sai. Các thể một mang kiểu hình thân thấp, hoa vàng (aa-B-ddee)

+ Thể một ở cặp Aa$\to$ aB-ddee: Có 1 (a) x 2 (BB, Bb) x 1 (dd) x 1 (ee) = 2 kiểu gen.

+ Thể một ở 1 trong 3 cặp NST còn lại:

Nếu thể một xảy ra ở cặp Bb: $1\left(aa\right)\times 1\left(B\right)\times 1\left(dd\right)\times 1\left(ee\right)=1$

Nếu thể một xảy ra ở cặp dd hoặc ee: $1\left(aa\right)\times 2\left(B-\right)\times C_2^1\times 1\left(d/e\right)\times 1\left(dd/ee\right)=4$

=> Có tối đa 7 loại kiểu gen.

(4) sai. Các thể một mang kiểu hình thân thấp, hoa đỏ (aaB-D-ee)

+ Thể một ở cặp Aa$\to$ aB-D-ee: Có 1 (a) x 2² x 1 (ee) = 4 kiểu gen (B-; D- đều có 2 kiểu gen)

+ Thể một ở 1 trong 3 cặp NST còn lại:

Nếu thể một xảy ra ở cặp Bb hoặc Dd: $1\left(aa\right)\times C_2^1\times 1\left(B/D\right)\times 2\left(B-/D-\right)\times 1\left(ee\right)=4$

Nếu thể một xảy ra ở cặp ee: $1\left(aa\right)\times 2\left(B-\right)\times 2\left(D-\right)\times 1\left(e\right)=4$

=> Có tối đa 16 loại kiểu gen.

Vậy có 1 phát biểu đúng.

Chọn A.