Dựa vào thông tin bài học, hãy:

- Trình quan niệm về bão ở nước ta.

- Xác định những khu vực thường xảy ra bão ở Việt Nam.

- Phân tích nguyên nhân, hậu quả và biện pháp phòng, chống bão.

- Quan niệm về thiên tai:

+ Theo Luật phòng, chống thiên tai Việt Nam năm 2013: thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường, có thể gây ra thiệt hại về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế - xã hội, bao gồm: bão, áp thấp nhiệt đới, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, rét hại, mưa đá, sương muối, động đất, sóng thần và các loại thiên tai khác.

+ Theo Tổ chức khí tượng thế giới (WMO): thiên tai là một tai biến tự nhiên có thể ảnh hưởng tới môi trường, dẫn đến những thiệt hại về tài chính, môi trường và con người.

- Đặc điểm của thiên tai:

+ Thiên tai có nhiều loại và xuất phát ở nhiều nguồn khác nhau, có thiên tai xuất phát từ vỏ Trái Đất, không trung, biển và đại dương; có thiên tai đến từ tác nhân bên ngoài Trái Đất;… có thiên tai gây ra bởi con người và hoạt động của con người.

+ Rủi ro thiên tai được phân cấp căn cứ vào cường độ, phạm vi ảnh hưởng, khu vực chịu tác động trực tiếp và khả năng gây thiệt hại của thiên tai.

+ Thiên tai xảy ra có tính bất ngờ, vào thời điểm khó xác định, có thể gây tổn thất đáng kể mà con người khó lường hết được. Tuy nhiên, con người vẫn có khả năng dự báo và phòng tránh được thiên tai với hiệu quả ngày càng cao nhờ vào trình độ phát triển của khoa học kĩ thuật.

- Nguyên nhân chung của thiên tai:

+ Nguyên nhân từ tự nhiên:

• Hoạt động kiến tạo của Trái Đất: do nguồn năng lượng trong lòng đất gây nên sự chuyển động của các mảng kiến tạo, dẫn đến động đất, núi lửa, sóng thần.

• Sự thay đổi của khí hậu: các yếu tố của khí hậu có thể thay đổi đột ngột, cực đoan gây nên các hiện tượng như bão, lốc xoáy,…

• Sự biến động của thủy văn: tính thất thường của khí hậu có thể dẫn đến sự bất thường của các yếu tố thủy văn, gây nên các thiên tai như ngập lụt, lũ quét,…

+ Nguyên nhân từ con người: con người cùng các hoạt động sống có thể gián tiếp gây nên thiên tai nếu con người tác động vào tự nhiên không hợp lí.

- Cách phân loại thiên tai:

+ Theo nguồn gốc phát sinh: khí quyển (bão, áp thấp nhiệt đới, dông, lốc, hạn hán,…), thủy quyển (lũ, ngập lụt,…), thạch quyển (động đất, sạt lở đất, sóng thần,…), vũ trụ (thiên thạch, bão từ trường,…).

+ Theo tốc độ diễn ra thiên tai: thiên tai diễn ra đột ngột bao gồm các thiên tai diễn ra với tốc độ nhanh: động đất, bão, lũ lụt, sóng thần,… Thiên tai diễn ra chậm bao gồm các thiên tai diễn ra trong thời gian dài: hạn hán, El Nino, La Nina,…

+ Theo vùng lãnh thổ: vùng đồi núi (lũ quét, sạt lở đất, mưa đá,…), vùng đồng bằng (bão, ngập lụt, hạn hán, sạt lở đất,…), vùng biển và ven biển (bão, gió mạnh, sương mù trên biển, sóng thần, nước dâng, xâm nhập mặn,…).

Quảng Bình là tỉnh thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai. Hàng năm, các trận bão, áp thấp nhiệt đới và gió mùa đông bắc đã gây nên những trận mưa lớn, hình thành các đợt lũ lớn gây thiệt hại đáng kể về người và tài sản. Theo thống kê, từ năm 2010 đến nay, Quảng Bình hứng chịu 16 cơn bão, 32 đợt lũ, lụt. Trong đó, các trận lũ lớn, lũ lịch sử xảy ra khi có bão lớn hoặc do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới và gió mùa Đông Bắc. Ảnh hưởng của thiên tai đã làm trên 160 người chết, trên 550.000 lượt nhà bị ngập; tổng giá trị thiệt hại trong 10 năm lên đến trên 8.000 tỷ đồng. Trong các trận lũ lớn, hầu hết các địa phương trong toàn tỉnh bị ngập lụt, trong đó, các vùng ngập sâu và kéo dài. Đáng chú ý, năm 2020 là năm điển hình về thiên tai, bão lũ, gây thiệt hại nghiêm trọng tại tỉnh Quảng Bình. Mưa lũ đã gây thiệt hại nặng nề trên địa bàn tỉnh. Ước tính tổng giá trị thiệt hại do thiên tai toàn tỉnh năm 2020 là 3.676 tỷ đồng; 125.881 ngôi nhà bị ngập, trên 100 nghìn ngôi nhà bị ngập lụt, tốc mái; tài sản trong dân bị hư hỏng, cuốn trôi. Nhiều trường học, trạm y tế bị hư hỏng, hàng trăm nghìn m3 đất đá bê tông bị cuốn trôi, hàng nghìn ha lúa, hoa màu bị hư hỏng, hàng trăm nghìn gia súc, gia cầm bị cuốn trôi,… Nhằm từng bước khắc phục các khó khăn, nâng cao chất lượng công tác ứng phó, phòng, chống thiên tai tại địa phương, cần tập trung đẩy mạnh công tác trồng, chăm sóc, bảo vệ, nâng cao chất lượng rừng tự nhiên, rừng phòng hộ, nhất là rừng đầu nguồn các sông, suối, rừng ven biển. Rà soát, bổ sung bản đồ phân vùng ngập lụt, đánh giá rủi ro do lũ; bổ sung bản đồ phân vùng nguy cơ xảy ra lũ quét, lũ ống. Quy hoạch phòng chống lũ cho vùng đồng bằng các sông trong tỉnh. chủ động kiên cố hóa các nhà tạm bợ, xây dựng các khu tái định cư ở vùng cao nội xã, nội huyện, tỉnh. Xây dựng các công trình đê chống lũ, cống thoát nước. Kiên cố, cao tầng hóa các công trình công cộng làm nơi tránh lũ cho nhân dân, xây dựng các công trình phòng chống thiên tai, nạo vét luồng lạch, nhất là các cửa sông, nâng cấp đê ngăn mặn, kè sông, kè biển hiện có.