Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ “Cạnh mẹ cha ta lại được vuông tròn” của Nguyễn Đình Cường.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Cạnh mẹ cha ta lại được vuông tròn” của Nguyễn Đình Cường.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về đề tài hậu phương, tình cảm gia đình trong thơ ca kháng chiến.

- Giới thiệu bài thơ Cạnh mẹ cha ta lại được vuông tròn của Nguyễn Đình Cường – một tiếng lòng đầy xúc động thể hiện tình yêu thương bền bỉ của cha mẹ dành cho người con đi chiến đấu.

- Nêu khái quát vấn đề nghị luận: bài thơ là một bản tình ca đau đáu về cha mẹ – những người suốt đời chờ đợi con trong chiến tranh.

* Thân bài:

- Tình cảm yêu thương, kỳ vọng của cha mẹ khi con lên đường

+ Lúc tiễn con ra trận, cha mẹ gửi gắm ước mơ bình dị: mong con sống sót trở về, xây dựng gia đình, có cháu cho ông bà bồng bế.

+ Hình ảnh “vợ của con phải như là cô Tấm” thể hiện mơ ước về một cuộc sống yên bình, đầm ấm và hạnh phúc – điều rất đỗi đời thường nhưng đầy xúc động trong bối cảnh chiến tranh.

- Nỗi chờ mong, khắc khoải của cha mẹ khi con biền biệt nơi chiến trường

+ Dù con không trở về đúng hẹn, cha mẹ vẫn luôn chờ đợi:

“Cha vẫn ngồi chờ đợi bữa cơm trưa sau những buổi cày, bừa”

“Mẹ nằm mơ giữa giấc ngủ ban ngày…”

+ Thời gian làm cha mẹ “tóc bạc, răng long”, “mắt đã mờ nhìn không nổi”, vẫn gắng xoa di ảnh con như một niềm an ủi duy nhất còn lại.

+ Diễn tả tâm trạng tàn phai của cha mẹ khi hy vọng dần cạn, niềm tin không còn “lấp lánh” như trước.

- Sự hy sinh âm thầm và nỗi đau mất mát trong lòng người ở lại

+ Con hy sinh giữa núi rừng heo hút, nơi “sốt rét thừa, thiếu muối” – gợi sự khắc nghiệt của chiến tranh.

+ Nỗi đau của cha mẹ không bộc lộ dữ dội mà thấm sâu, kéo dài theo năm tháng, là sự chờ đợi trong câm lặng và mỏi mòn.

+ Cảm giác mất mát được diễn tả nhẹ nhàng mà day dứt: “Theo mẹ cha đi về chỗ con nằm”.

- Sự đoàn tụ muộn màng trong cõi vĩnh hằng và vẻ đẹp của tình cha mẹ

+ Khổ kết mang màu sắc siêu thoát: con đã hy sinh, cha mẹ cũng ra đi, nhưng họ lại được “vuông tròn” – được đoàn tụ nơi cõi Phật.

+ Tình cảm cha mẹ dành cho con vẫn vẹn nguyên, “vẫn cưng con như những ngày đỏ hỏn”.

+ Hình ảnh “đài sen – Mẹ đón” mang tính biểu tượng, thiêng liêng, nâng tình cảm gia đình lên tầm thiêng liêng bất tử.

- Nghệ thuật đặc sắc

+ Giọng thơ nhẹ nhàng, trầm lắng, đầy cảm xúc.

+ Ngôn ngữ bình dị, giàu hình ảnh gợi tả đời sống nông thôn, giàu tính biểu cảm.

+ Cách sử dụng đối lập: giữa quá khứ – hiện tại, sự sống – cái chết, hi vọng – tan vỡ để khắc sâu nỗi đau âm thầm của cha mẹ.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: ca ngợi tình cha mẹ thiêng liêng, bất diệt trong bối cảnh chiến tranh tàn khốc.

- Mở rộng: Bài thơ là lời nhắc nhở sâu sắc về sự tri ân đối với thế hệ đi trước và những người đã hy sinh cả cuộc đời để chờ đợi, yêu thương, nuôi nấng.

Bài văn tham khảo

Trong dòng chảy thơ ca viết về đề tài chiến tranh cách mạng, bên cạnh những bản hùng ca ngợi ca sự hi sinh và chiến đấu quả cảm, còn có những khúc trầm sâu lắng viết về những người ở lại – những người cha, người mẹ ngày ngày mòn mỏi đợi chờ con nơi chiến trường. Bài thơ Cạnh mẹ cha ta lại được vuông tròn của Nguyễn Đình Cường là một tác phẩm cảm động, khắc họa nỗi đau, sự chờ đợi đầy thương yêu của cha mẹ dành cho người con không trở về. Qua những dòng thơ nhẹ nhàng nhưng đầy xót xa, tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp bất tử của tình cảm gia đình giữa hiện thực khốc liệt của chiến tranh.

Ngay từ khổ thơ đầu tiên, bài thơ mở ra trong niềm kỳ vọng đầy yêu thương mà cha mẹ gửi gắm khi tiễn con ra trận. Không kỳ vọng cao sang, họ chỉ mong con trở về, lập gia đình, sinh con đẻ cái để ông bà được “cháu bế bồng”. Giấc mơ đó giản dị nhưng thấm đẫm hơi ấm yêu thương và sự sống. Hình ảnh “vợ của con phải như là cô Tấm” không chỉ gợi sự đoan trang, hiền thục, mà còn là biểu tượng của hạnh phúc trọn vẹn – điều mà cha mẹ mong con có được sau những tháng năm chiến tranh.

Thế nhưng, chiến tranh không cho những ước mơ ấy thành hiện thực. Người con mãi biền biệt nơi rừng sâu núi thẳm – nơi “sốt rét thừa, thiếu muối”, chẳng để lại gì ngoài bóng hình trong ký ức của cha mẹ. Những năm tháng chờ đợi cứ thế trôi qua, để lại trên thân thể cha mẹ dấu tích của thời gian và sự mòn mỏi. “Mắt mẹ cha đã mờ nhìn không nổi / Khi con về đâu thấy rõ mặt con!” – câu thơ khiến người đọc nghẹn lại bởi nỗi đau khôn nguôi, bởi sự đoàn tụ muộn màng, khi sự sống đã vơi tàn.

Điều đặc biệt trong thơ Nguyễn Đình Cường là nỗi đau ấy không bộc lộ dữ dội mà thấm sâu vào từng dòng chữ. Đó là giấc mơ ngắn ngủi của mẹ giữa ban ngày, là bữa cơm trưa cha vẫn chờ khi đã về hưu, là thói quen xoa tấm ảnh mòn của con – tất cả gợi lên hình ảnh những bậc sinh thành già yếu, sống trong hồi ức và hi vọng đã cạn dần. Niềm tin từng “lấp lánh” dần bị bóng tối thời gian làm mờ nhạt, để rồi cuối cùng cha mẹ cũng “đi về chỗ con nằm”.

Thế nhưng, khổ kết lại mở ra một hình ảnh siêu thoát và thiêng liêng: “Cõi niết bàn ở nơi đó xa xăm / Con về cạnh bên đài sen – Mẹ đón!”. Dù trong thế giới bên kia, tình yêu của mẹ cha vẫn vẹn nguyên, vẫn “cưng con như những ngày đỏ hỏn”. Hình ảnh “đài sen” gợi không gian Phật pháp thanh tịnh, nơi họ được đoàn tụ, nơi tình yêu thương không còn bị ngăn cách bởi chiến tranh hay cái chết. Câu thơ cuối “Cạnh mẹ cha ta lại được vuông tròn” là sự khép lại đầy xúc động – một vòng đời hoàn chỉnh, một kết cục tròn đầy cho tình cảm bất diệt.

Với giọng điệu nhẹ nhàng, ngôn ngữ mộc mạc, giàu hình ảnh đời thường, bài thơ không chỉ khắc họa một bi kịch của chiến tranh mà còn làm sáng lên ánh sáng nhân văn rạng rỡ – tình cha mẹ, lòng trung hiếu và nỗi nhớ thương khôn nguôi. Đây là khúc hát bi tráng và cũng là lời tri ân sâu sắc gửi đến những người mẹ, người cha đã hy sinh lặng thầm phía sau cuộc chiến.