Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ “Chim yến làm tổ” của Nguyễn Minh Khiêm.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Chim yến làm tổ” của Nguyễn Minh Khiêm.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về bài thơ Chim yến làm tổ của Nguyễn Minh Khiêm:

+ Một bài thơ ngắn gọn nhưng đầy chất suy tưởng và nhân văn.

+ Hình ảnh chim yến trở thành biểu tượng cho con người sống có lý tưởng, biết cống hiến thầm lặng.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: bài thơ thể hiện triết lý sâu sắc về sự sống như một hành trình dâng hiến, hy sinh và tạo dựng giá trị.

* Thân bài:

1. Khái quát về nội dung và hình ảnh trung tâm

- Bài thơ gồm ba khổ, mỗi khổ đều xoay quanh hình tượng chim yến, tượng trưng cho con người sống tận tụy, âm thầm, dâng hiến.

- Bối cảnh khắc nghiệt: “tận cùng vách đảo”, “giữa trùng khơi”, “sóng thần bão tố” → thử thách của thiên nhiên và cuộc đời.

2. Phân tích từng khổ thơ

- Khổ 1:

+ “Chắt máu mình làm tổ” → hình ảnh giàu tính biểu tượng, nói lên sự hy sinh cao cả, dâng hiến không tiếc thân mình.

+ Chim yến không mưu cầu cho riêng mình, mà tạo tổ “cho đời” → tinh thần vị tha, sống có ích, hướng tới cộng đồng.

- Khổ 2:

+ Dù “nhỏ bé” nhưng yến “xây nên khát vọng riêng mình” → đề cao ước mơ cá nhân chính đáng, tự lực tự cường.

+ Không ganh đua, không “so cùng ai kiểu dáng”, chỉ muốn “tự do được hát giữa trời xanh” → sống là chính mình, sống tự do và trong sáng, không chạy theo hư danh.

- Khổ 3:

+ Yến “lặng lẽ”, “muốn dấu đi những gian khổ nhọc nhằn” → tượng trưng cho những con người âm thầm cống hiến, không phô trương.

+ Cái “nhỏ nhọi mình có” cũng trở thành “quà tặng thế gian” → sống là trao đi những điều tốt đẹp, dù nhỏ bé nhưng ý nghĩa.

3. Thông điệp và tư tưởng của bài thơ

- Sống là cống hiến, là hy sinh, là tạo dựng giá trị tích cực cho cộng đồng.

+ Cái đẹp của đời sống không nằm ở sự lớn lao bề ngoài, mà ở tâm hồn cao thượng, cách sống có ích.

+ Khẳng định vẻ đẹp của sự sống âm thầm nhưng giàu giá trị nhân văn – một lối sống cần thiết trong xã hội hiện đại.

4. Liên hệ – mở rộng

- So sánh với những hình tượng tương tự trong văn học: con ong trong thơ Tố Hữu, “lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long…

- Liên hệ thực tiễn: nhiều con người bình dị trong đời sống vẫn ngày ngày hy sinh thầm lặng vì lợi ích chung (giáo viên vùng cao, y bác sĩ, người lao động…).

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:

+ Hình ảnh thơ cô đọng, biểu tượng, giàu sức gợi.

+ Ngôn ngữ giản dị mà truyền tải được triết lý sâu sắc.

- Nêu cảm nhận cá nhân: bài thơ truyền cảm hứng sống đẹp, sống có ích, biết cống hiến và dâng tặng cho đời.

- Gợi mở: trong một thế giới nhiều biến động, lối sống như chim yến vẫn luôn cần thiết để xây dựng một xã hội nhân văn, bền vững.

Bài văn tham khảo

“Chim yến làm tổ” là một bài thơ ngắn gọn, súc tích nhưng chất chứa chiều sâu suy tưởng và giàu tính nhân văn của nhà thơ Nguyễn Minh Khiêm. Qua hình tượng chim yến nhỏ bé giữa biển trời bão tố, tác giả đã khắc họa một triết lí sống đẹp: sống là để dâng tặng, là để cống hiến âm thầm mà bền bỉ cho cuộc đời. Bài thơ không chỉ ca ngợi một loài chim mà còn khơi gợi cảm hứng sống có lý tưởng, có trách nhiệm và vị tha.

Mở đầu bài thơ, hình ảnh chim yến “chắt máu mình làm tổ” giữa “tận cùng vách đảo giữa trùng khơi” gợi nên một không gian khắc nghiệt, đầy thử thách. Câu thơ mang tính biểu tượng cao, gợi ra sự hy sinh thầm lặng của chim yến – cũng chính là ẩn dụ cho những con người sống vì người khác, chấp nhận gian khổ để tạo nên “tổ ấm cho đời”. Chim yến không nghĩ đến bản thân, mà nghĩ đến sứ mệnh sống – tạo dựng những giá trị tốt đẹp, dù trong hoàn cảnh hiểm nguy, bão tố.

Sang khổ thơ thứ hai, tác giả khẳng định vẻ đẹp của cá nhân tự lực, tự chủ. Dù “nhỏ bé”, yến vẫn “xây nên khát vọng riêng mình”. Chim yến không cần “so cùng ai kiểu dáng”, chỉ cần “tự do được hát giữa trời xanh”. Hình ảnh này gợi nhắc đến những con người khiêm nhường nhưng kiên cường, luôn theo đuổi lý tưởng riêng, không bị cuốn theo sự ganh đua, so sánh, hơn thua. Đó là vẻ đẹp của những tâm hồn biết mình là ai và biết sống đúng với mình, với thiên nhiên và cuộc đời.

Khổ thơ cuối cùng lắng đọng với hình ảnh “con chim nhỏ suốt một đời lặng lẽ”, muốn “giấu đi những gian khổ nhọc nhằn”. Tác giả khắc họa một lối sống âm thầm, khiêm tốn, không cần ghi công hay phô trương. Cái “nhỏ nhọi” của chim yến cũng “hóa thành quà tặng thế gian” – một cách nhìn đầy nhân văn về giá trị của sự sống. Dù công sức có nhỏ bé, dù cống hiến có thầm lặng, thì vẫn có thể tạo nên điều quý giá cho đời.

Thông điệp mà bài thơ gửi gắm rất rõ ràng và sâu sắc: sống không phải để hưởng thụ mà là để cho đi – một lối sống dâng hiến, vị tha và có trách nhiệm. Trong xã hội hiện đại, khi con người ngày càng đề cao cá nhân, thì lời nhắc nhở về sự hy sinh thầm lặng, về sống có ích như chim yến càng trở nên ý nghĩa. Bài thơ còn gợi ta nhớ đến những hình tượng tương tự trong văn học như con ong cần mẫn trong thơ Tố Hữu, những con người “lặng lẽ Sa Pa” âm thầm cống hiến trong truyện ngắn Nguyễn Thành Long, hay biết bao con người bình dị ngoài đời sống – như người lao động, người thầy, người thầy thuốc – vẫn ngày ngày trao tặng cuộc đời những giá trị bền vững.

Bài thơ “Chim yến làm tổ” không chỉ mang giá trị nghệ thuật bởi hình ảnh biểu tượng giàu sức gợi, ngôn ngữ cô đọng và nhịp thơ nhẹ nhàng, mà còn để lại dư âm sâu xa trong lòng người đọc. Đó là lời khẳng định giản dị mà sâu sắc: Sống là để dâng tặng. Trong một thế giới còn đầy thách thức và bất ổn, triết lý sống như chim yến là kim chỉ nam cho mỗi người tìm lại giá trị đích thực của đời mình.