Thông tin: Năm 2021, Chùa Đậu - di tích lịch sử được mệnh danh là “Danh lam đệ nhất trời Nam” bỗng nhiên bị làm mới. Công trình hàng nghìn năm tuổi với nhiều hạng mục được xây thêm, làm mới khiến nhiều người chua xót: Chùa Đậu giờ chỉ còn 1 năm tuổi, nhưng có người lại cho rằng, chỉ vài năm nữa, rêu xanh sẽ mọc lên và các hạng mục được xây mới, sửa chữa sẽ lại nhuốm màu cổ kính như xưa. Câu chuyện của Chùa Đậu được làm mới vốn không mới, nhưng lại xảy ra thường xuyên tại hầu hết các địa phương trong cả nước.

Câu hỏi:

a) Hãy phân tích quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hóa qua sự kiện Chùa Đậu, một di tích lịch sử bị làm mới và xây dựng lại.

b) Bạn nghĩ như thế nào về hành động bảo vệ di sản văn hóa trong trường hợp này?

c) Theo bạn, các cơ quan chức năng và cộng đồng cần thực hiện những biện pháp gì để đảm bảo việc bảo tồn các di sản văn hóa được thực hiện đúng đắn?

a) Quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hóa

- Quyền tham gia bảo vệ di sản văn hóa: Theo Điều 3, Luật Di sản văn hóa (2001), công dân có quyền tham gia vào các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Công dân có thể tham gia bảo vệ lễ hội và di sản văn hóa thông qua việc thực hiện các hành vi có trách nhiệm, tôn trọng không gian linh thiêng của các địa điểm di tích.
Giải thích: Hành vi chen lấn, xô đẩy tại các lễ hội, đặc biệt là trong các đền, chùa, làm mất đi tính trang nghiêm và không gian tôn thờ, vi phạm quyền bảo vệ di sản văn hóa của công dân.

- Nghĩa vụ bảo vệ di sản văn hóa: Theo Điều 5, Luật Di sản văn hóa (2001), công dân có nghĩa vụ bảo vệ và giữ gìn di sản văn hóa, tránh các hành vi gây hủy hoại di tích, lễ hội. Việc xả rác, ăn uống không đúng nơi quy định và chen lấn trong lễ hội ảnh hưởng đến giá trị văn hóa của không gian đền, chùa.
Giải thích: Công dân có nghĩa vụ bảo vệ lễ hội, không để hành vi thiếu văn minh làm tổn hại đến không gian, di tích, và giá trị văn hóa.

- Phê phán hành vi vi phạm di sản văn hóa: Hành vi chen lấn, xô đẩy không chỉ gây mất trật tự mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến không gian linh thiêng của di sản văn hóa. Những hành động như vậy cần bị phê phán mạnh mẽ vì chúng không chỉ gây khó chịu cho những người tham gia mà còn làm mất đi giá trị của lễ hội.
Giải thích: Những hành vi này cần được phê phán vì chúng vi phạm không chỉ quyền lợi của cộng đồng mà còn phá vỡ không gian thiêng liêng của di sản văn hóa.

b) Quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường

- Quyền tham gia bảo vệ môi trường: Công dân có quyền yêu cầu các cơ quan chức năng can thiệp khi các hoạt động lễ hội gây ô nhiễm môi trường, ví dụ như việc xả rác bừa bãi. Điều này được quy định tại Điều 3, Luật Bảo vệ môi trường (2020).
Giải thích: Việc xả rác không chỉ làm ô nhiễm không gian lễ hội mà còn vi phạm quyền bảo vệ môi trường của công dân. Công dân có quyền yêu cầu các biện pháp xử lý hành vi này để giữ gìn vệ sinh và cảnh quan lễ hội.

- Nghĩa vụ bảo vệ môi trường: Theo Điều 6, Luật Bảo vệ môi trường (2020), công dân có nghĩa vụ bảo vệ môi trường, không xả rác bừa bãi, hút thuốc lá nơi công cộng, và không gây ô nhiễm trong các lễ hội. Những hành vi này ảnh hưởng đến mỹ quan và vệ sinh môi trường xung quanh đền, chùa.
Giải thích: Hành vi xả rác bừa bãi và hút thuốc lá là vi phạm nghĩa vụ bảo vệ môi trường, cần được phê phán vì chúng không chỉ gây ô nhiễm mà còn làm giảm sự tôn nghiêm của không gian lễ hội.

- Phê phán hành vi gây ô nhiễm môi trường: Xả rác bừa bãi, ăn uống không đúng nơi quy định, hút thuốc lá trong lễ hội không chỉ gây mất vệ sinh mà còn làm ô nhiễm không khí và tác động xấu đến cảnh quan di sản văn hóa. Những hành vi này cần được phê phán và xử lý nghiêm minh để bảo vệ môi trường trong các lễ hội.
Giải thích: Các hành vi này cần được chỉ trích mạnh mẽ vì chúng vi phạm trực tiếp các quy định về bảo vệ môi trường và ảnh hưởng xấu đến không gian tôn nghiêm của các di sản văn hóa.

c) Giải pháp nâng cao ý thức và trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hóa và bảo vệ môi trường

- Giải pháp tăng cường tuyên truyền về bảo vệ di sản văn hóa: Các cơ quan chức năng cần thực hiện các chiến dịch tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về giá trị văn hóa của lễ hội và cách bảo vệ không gian văn hóa trong các hoạt động lễ hội. Công dân cần hiểu rằng hành vi thiếu văn minh làm tổn hại đến các giá trị di sản văn hóa.
Giải thích: Tuyên truyền giúp nâng cao nhận thức của công dân về việc bảo vệ di sản văn hóa và tạo sự tôn trọng đối với không gian lễ hội.

- Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm: Cần có hình thức xử phạt thích đáng đối với các hành vi như xả rác, chen lấn, xô đẩy, hút thuốc lá, ăn mặc phản cảm trong lễ hội. Điều này sẽ giúp hạn chế và ngừng các hành vi thiếu văn minh trong cộng đồng.
Giải thích: Việc xử phạt giúp ngăn chặn những hành vi xấu, thúc đẩy ý thức tôn trọng di sản văn hóa và bảo vệ môi trường trong lễ hội.

- Xây dựng quy định và hướng dẫn rõ ràng: Các cơ quan tổ chức lễ hội cần có các quy định nghiêm ngặt về hành vi trong lễ hội, như cấm hút thuốc, xả rác và quy định rõ các khu vực để bảo vệ môi trường.
Giải thích: Việc đưa ra các quy định rõ ràng giúp công dân tuân thủ dễ dàng, từ đó bảo vệ không gian di sản văn hóa và môi trường lễ hội.

- Khuyến khích hành vi văn minh và tôn trọng di sản: Tăng cường tuyên truyền về hành vi văn minh và khuyến khích công dân tham gia lễ hội một cách trang nghiêm, không làm ảnh hưởng đến không gian và giá trị của di sản văn hóa.
Giải thích: Khuyến khích hành vi văn minh giúp tạo ra môi trường lễ hội tôn trọng di sản văn hóa và không làm xâm hại đến không gian thiêng liêng của đền, chùa.

- Cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ trong lễ hội: Các cơ sở hạ tầng cần được cải thiện để đáp ứng nhu cầu của công dân và tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo vệ môi trường, như cung cấp thùng rác, khu vực vệ sinh và bảng hướng dẫn hành vi.
Giải thích: Cải thiện cơ sở hạ tầng giúp công dân dễ dàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường và giữ gìn không gian lễ hội sạch sẽ.

- Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động bảo vệ môi trường: Các tổ chức xã hội và cộng đồng cần tổ chức các chiến dịch bảo vệ môi trường trong lễ hội, như thu gom rác thải hoặc phát tờ rơi tuyên truyền về bảo vệ di sản văn hóa và bảo vệ môi trường.
Giải thích: Thông qua các chiến dịch, công dân có thể tham gia vào việc bảo vệ môi trường, qua đó nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ di sản văn hóa trong các hoạt động lễ hội.

Hướng dẫn trả lời:

* Nhận xét về tình huống

- Nhận xét hành động phá hủy nền đá và vứt rác tại ngôi đền:

+ Hành vi phá hủy nền đá là xâm phạm nghiêm trọng đến di sản văn hóa vật thể, làm mất giá trị lịch sử và văn hóa của công trình.

+ Việc vứt rác bừa bãi quanh khu vực ngôi đền làm ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sự linh thiêng của di tích, trái với nghĩa vụ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên của công dân.

- Đánh giá hành động của anh Minh:

+ Anh Minh đã thực hiện đúng nghĩa vụ công dân khi kịp thời phản ánh và ngăn chặn hành vi phá hoại di sản.

+ Việc anh kêu gọi cộng đồng tham gia dọn dẹp môi trường là hành động tích cực, thể hiện tinh thần trách nhiệm và góp phần nâng cao ý thức bảo vệ di sản văn hóa và môi trường.

* Quan điểm cá nhân

- Ủng hộ hành động của anh Minh:

+ Tôi hoàn toàn đồng tình với hành động của anh Minh, vì anh đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, không chỉ bảo vệ giá trị văn hóa mà còn bảo vệ môi trường sống chung.

+ Những việc làm của anh không chỉ giải quyết vấn đề trước mắt mà còn lan tỏa ý thức tốt đẹp đến cộng đồng.

- Trách nhiệm bản thân:

+ Tôi cần tìm hiểu thêm về các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ di sản văn hóa và môi trường để thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình.

+ Tham gia các hoạt động cộng đồng, như dọn dẹp môi trường, giữ gìn di tích, và phê phán các hành vi xâm phạm di sản, để góp phần xây dựng môi trường sống văn minh và giàu bản sắc.