6 bài tập ôn thi HSG KTPL 12 Bài 13: Quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ di sản văn hóa và bảo vệ môi trường & tài nguyên thiên nhiên có lời giải

a) Quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hóa qua sự kiện Chùa Đậu:

- Quyền tham gia và hưởng thụ di sản: Công dân có quyền tham gia các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống, như việc tham gia lễ hội tại Chùa Đậu để cảm nhận giá trị văn hóa của di tích.

- Quyền tham quan và nghiên cứu di sản: Công dân có quyền tham quan và nghiên cứu di sản văn hóa, bao gồm việc tìm hiểu lịch sử và giá trị của Chùa Đậu thông qua các tài liệu nghiên cứu hoặc các tour du lịch.

- Quyền bảo vệ và phát huy giá trị di sản: Công dân có quyền tham gia vào các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị của di sản, như bảo tồn các đặc điểm kiến trúc, nghệ thuật của Chùa Đậu để không làm mất đi bản sắc văn hóa.

- Nghĩa vụ bảo vệ di sản văn hóa: Công dân có nghĩa vụ tôn trọng và bảo vệ di sản văn hóa, thể hiện qua việc tham gia vào các hoạt động bảo tồn di tích lịch sử, như không làm ảnh hưởng đến các giá trị gốc của Chùa Đậu.

- Nghĩa vụ phản ánh hành vi vi phạm: Công dân cần báo cáo hành vi vi phạm liên quan đến bảo vệ di sản văn hóa. Nếu có hành động làm mới hoặc xây dựng không đúng quy định tại Chùa Đậu, công dân có nghĩa vụ phản ánh hành động này.

- Nghĩa vụ thông báo di sản bị mất hoặc nguy cơ bị phá hủy: Nếu có dấu hiệu hư hại hoặc tác động tiêu cực đến Chùa Đậu, công dân cần kịp thời thông báo cho cơ quan chức năng để có biện pháp bảo vệ, duy trì di sản.

b) Phân tích hành động bảo vệ di sản văn hóa trong trường hợp Chùa Đậu:

- Hành động xây dựng lại và làm mới di tích: Việc thêm bớt các hạng mục tại Chùa Đậu, mặc dù có thể được xem là cải tạo, nhưng có thể làm mất đi giá trị lịch sử, đặc biệt nếu không tuân thủ các quy định bảo tồn di tích. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền của công dân trong việc duy trì các giá trị văn hóa.

- Xây dựng di tích cần tuân thủ quy định pháp luật: Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng mọi hành động cải tạo, làm mới các di tích như Chùa Đậu phải tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa, bao gồm việc kiểm tra tính chính xác của việc phục dựng.

- Cần sự tham gia của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản: Các cộng đồng xung quanh di tích cần nâng cao ý thức về bảo vệ di sản văn hóa. Việc bảo vệ các giá trị văn hóa của Chùa Đậu không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan nhà nước mà còn của mỗi công dân.

- Cần sự minh bạch trong các hoạt động bảo tồn: Các hoạt động bảo tồn và làm mới phải được tổ chức công khai và minh bạch, nhằm đảm bảo rằng không có sự thay đổi trái phép đối với các di sản văn hóa như Chùa Đậu.

c) Biện pháp bảo tồn di sản văn hóa và đảm bảo việc bảo tồn di sản như Chùa Đậu:

- Quy trình đánh giá và phê duyệt các dự án cải tạo: Trước khi tiến hành bất kỳ hoạt động nào liên quan đến di sản văn hóa, các cơ quan chức năng phải có quy trình đánh giá kỹ lưỡng và phê duyệt dựa trên các tiêu chí bảo tồn di sản.

- Giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng: Việc tổ chức các hoạt động giáo dục và tuyên truyền về giá trị văn hóa của Chùa Đậu và các di tích lịch sử khác sẽ giúp cộng đồng nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

=> Tóm lại, để bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa như Chùa Đậu, công dân cần thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình một cách chủ động, đồng thời các cơ quan chức năng cần có các biện pháp bảo tồn hợp lý, công khai và minh bạch. Sự tham gia của cộng đồng và sự hiểu biết về giá trị di sản là yếu tố quan trọng trong quá trình này.

- Quyền và nghĩa vụ bảo vệ di sản văn hóa: Theo Hiến pháp và Luật Di sản văn hóa, công dân có quyền tham gia vào các hoạt động văn hóa, bao gồm việc tham gia lễ hội, thăm quan và bảo vệ di sản văn hóa. Tuy nhiên, đồng thời, công dân cũng có nghĩa vụ bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa bằng cách tôn trọng và không làm hư hại các di tích.

- Ý thức bảo vệ di sản văn hóa trong lễ hội: Trong các lễ hội, việc bảo vệ di sản văn hóa không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công dân. Việc xả rác bừa bãi tại các đền, chùa là hành vi vi phạm nghiêm trọng những quy định này, làm suy giảm giá trị tinh thần của không gian văn hóa.

- Các hành vi vi phạm di sản văn hóa: Xả rác tại các khu di tích là hành vi không tôn trọng không gian linh thiêng của đền, chùa. Điều này vi phạm trực tiếp nghĩa vụ bảo vệ di sản văn hóa theo quy định pháp luật. Ngoài ra, hành động này còn ảnh hưởng đến mỹ quan và vệ sinh môi trường tại các di tích.

- Tác động đến không gian lễ hội và di sản: Việc xả rác bừa bãi không chỉ làm mất đi vẻ đẹp của không gian lễ hội mà còn tác động tiêu cực đến môi trường xung quanh, gây ô nhiễm và làm giảm giá trị của những khu di tích.

- Công dân có quyền yêu cầu bảo vệ di sản: Công dân có quyền khiếu nại và tố cáo các hành vi vi phạm liên quan đến di sản văn hóa, trong đó có việc xả rác bừa bãi tại các đền, chùa. Pháp luật khuyến khích công dân chủ động bảo vệ và tham gia bảo vệ di sản văn hóa.

- Nghĩa vụ bảo vệ môi trường: Công dân không chỉ có nghĩa vụ bảo vệ di sản văn hóa mà còn có trách nhiệm bảo vệ môi trường. Việc bảo vệ môi trường trong lễ hội, tránh xả rác bừa bãi, là hành động góp phần bảo vệ không gian linh thiêng của các di tích.

- Các biện pháp bảo vệ môi trường trong lễ hội: Pháp luật quy định rõ về nghĩa vụ bảo vệ môi trường, trong đó bao gồm việc không xả rác tại các không gian công cộng như đền, chùa. Công dân phải tuân thủ các quy định pháp luật này để bảo vệ môi trường.

- Tuyên truyền và giáo dục cộng đồng: Để nâng cao ý thức bảo vệ di sản văn hóa và môi trường, cần thực hiện các chiến dịch tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về trách nhiệm bảo vệ không gian lễ hội và các giá trị văn hóa truyền thống.

- Giải pháp nâng cao ý thức công dân: Một giải pháp quan trọng để nâng cao ý thức bảo vệ di sản văn hóa và môi trường là cung cấp đầy đủ thùng rác, biển báo nhắc nhở tại các khu vực lễ hội, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường.

- Xử lý nghiêm hành vi vi phạm: Để nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường và di sản văn hóa, cần có các biện pháp xử lý nghiêm minh đối với những hành vi xả rác bừa bãi, không tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường và di sản văn hóa tại các đền, chùa.

- Trách nhiệm của các tổ chức tôn giáo: Các tổ chức tôn giáo cần chủ động tuyên truyền và vận động tín đồ tham gia bảo vệ di sản văn hóa và môi trường trong các hoạt động lễ hội. Việc này không chỉ giúp bảo vệ không gian lễ hội mà còn nâng cao trách nhiệm cộng đồng đối với các giá trị văn hóa.

- Tăng cường sự giám sát và tham gia cộng đồng: Việc giám sát và tham gia của cộng đồng trong các hoạt động bảo vệ môi trường tại các đền, chùa là rất quan trọng. Các tổ chức và cá nhân có trách nhiệm cần tham gia vào các hoạt động dọn dẹp, bảo vệ môi trường, cùng nhau giữ gìn không gian linh thiêng, làm gương mẫu trong các hành vi ứng xử văn hóa.

a) Quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hóa

- Quyền tham gia bảo vệ di sản văn hóa: Theo Điều 3, Luật Di sản văn hóa (2001), công dân có quyền tham gia vào các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Công dân có thể tham gia bảo vệ lễ hội và di sản văn hóa thông qua việc thực hiện các hành vi có trách nhiệm, tôn trọng không gian linh thiêng của các địa điểm di tích.
Giải thích: Hành vi chen lấn, xô đẩy tại các lễ hội, đặc biệt là trong các đền, chùa, làm mất đi tính trang nghiêm và không gian tôn thờ, vi phạm quyền bảo vệ di sản văn hóa của công dân.

- Nghĩa vụ bảo vệ di sản văn hóa: Theo Điều 5, Luật Di sản văn hóa (2001), công dân có nghĩa vụ bảo vệ và giữ gìn di sản văn hóa, tránh các hành vi gây hủy hoại di tích, lễ hội. Việc xả rác, ăn uống không đúng nơi quy định và chen lấn trong lễ hội ảnh hưởng đến giá trị văn hóa của không gian đền, chùa.
Giải thích: Công dân có nghĩa vụ bảo vệ lễ hội, không để hành vi thiếu văn minh làm tổn hại đến không gian, di tích, và giá trị văn hóa.

- Phê phán hành vi vi phạm di sản văn hóa: Hành vi chen lấn, xô đẩy không chỉ gây mất trật tự mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến không gian linh thiêng của di sản văn hóa. Những hành động như vậy cần bị phê phán mạnh mẽ vì chúng không chỉ gây khó chịu cho những người tham gia mà còn làm mất đi giá trị của lễ hội.
Giải thích: Những hành vi này cần được phê phán vì chúng vi phạm không chỉ quyền lợi của cộng đồng mà còn phá vỡ không gian thiêng liêng của di sản văn hóa.

b) Quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường

- Quyền tham gia bảo vệ môi trường: Công dân có quyền yêu cầu các cơ quan chức năng can thiệp khi các hoạt động lễ hội gây ô nhiễm môi trường, ví dụ như việc xả rác bừa bãi. Điều này được quy định tại Điều 3, Luật Bảo vệ môi trường (2020).
Giải thích: Việc xả rác không chỉ làm ô nhiễm không gian lễ hội mà còn vi phạm quyền bảo vệ môi trường của công dân. Công dân có quyền yêu cầu các biện pháp xử lý hành vi này để giữ gìn vệ sinh và cảnh quan lễ hội.

- Nghĩa vụ bảo vệ môi trường: Theo Điều 6, Luật Bảo vệ môi trường (2020), công dân có nghĩa vụ bảo vệ môi trường, không xả rác bừa bãi, hút thuốc lá nơi công cộng, và không gây ô nhiễm trong các lễ hội. Những hành vi này ảnh hưởng đến mỹ quan và vệ sinh môi trường xung quanh đền, chùa.
Giải thích: Hành vi xả rác bừa bãi và hút thuốc lá là vi phạm nghĩa vụ bảo vệ môi trường, cần được phê phán vì chúng không chỉ gây ô nhiễm mà còn làm giảm sự tôn nghiêm của không gian lễ hội.

- Phê phán hành vi gây ô nhiễm môi trường: Xả rác bừa bãi, ăn uống không đúng nơi quy định, hút thuốc lá trong lễ hội không chỉ gây mất vệ sinh mà còn làm ô nhiễm không khí và tác động xấu đến cảnh quan di sản văn hóa. Những hành vi này cần được phê phán và xử lý nghiêm minh để bảo vệ môi trường trong các lễ hội.
Giải thích: Các hành vi này cần được chỉ trích mạnh mẽ vì chúng vi phạm trực tiếp các quy định về bảo vệ môi trường và ảnh hưởng xấu đến không gian tôn nghiêm của các di sản văn hóa.

c) Giải pháp nâng cao ý thức và trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hóa và bảo vệ môi trường

- Giải pháp tăng cường tuyên truyền về bảo vệ di sản văn hóa: Các cơ quan chức năng cần thực hiện các chiến dịch tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về giá trị văn hóa của lễ hội và cách bảo vệ không gian văn hóa trong các hoạt động lễ hội. Công dân cần hiểu rằng hành vi thiếu văn minh làm tổn hại đến các giá trị di sản văn hóa.
Giải thích: Tuyên truyền giúp nâng cao nhận thức của công dân về việc bảo vệ di sản văn hóa và tạo sự tôn trọng đối với không gian lễ hội.

- Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm: Cần có hình thức xử phạt thích đáng đối với các hành vi như xả rác, chen lấn, xô đẩy, hút thuốc lá, ăn mặc phản cảm trong lễ hội. Điều này sẽ giúp hạn chế và ngừng các hành vi thiếu văn minh trong cộng đồng.
Giải thích: Việc xử phạt giúp ngăn chặn những hành vi xấu, thúc đẩy ý thức tôn trọng di sản văn hóa và bảo vệ môi trường trong lễ hội.

- Xây dựng quy định và hướng dẫn rõ ràng: Các cơ quan tổ chức lễ hội cần có các quy định nghiêm ngặt về hành vi trong lễ hội, như cấm hút thuốc, xả rác và quy định rõ các khu vực để bảo vệ môi trường.
Giải thích: Việc đưa ra các quy định rõ ràng giúp công dân tuân thủ dễ dàng, từ đó bảo vệ không gian di sản văn hóa và môi trường lễ hội.

- Khuyến khích hành vi văn minh và tôn trọng di sản: Tăng cường tuyên truyền về hành vi văn minh và khuyến khích công dân tham gia lễ hội một cách trang nghiêm, không làm ảnh hưởng đến không gian và giá trị của di sản văn hóa.
Giải thích: Khuyến khích hành vi văn minh giúp tạo ra môi trường lễ hội tôn trọng di sản văn hóa và không làm xâm hại đến không gian thiêng liêng của đền, chùa.

- Cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ trong lễ hội: Các cơ sở hạ tầng cần được cải thiện để đáp ứng nhu cầu của công dân và tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo vệ môi trường, như cung cấp thùng rác, khu vực vệ sinh và bảng hướng dẫn hành vi.
Giải thích: Cải thiện cơ sở hạ tầng giúp công dân dễ dàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường và giữ gìn không gian lễ hội sạch sẽ.

- Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động bảo vệ môi trường: Các tổ chức xã hội và cộng đồng cần tổ chức các chiến dịch bảo vệ môi trường trong lễ hội, như thu gom rác thải hoặc phát tờ rơi tuyên truyền về bảo vệ di sản văn hóa và bảo vệ môi trường.
Giải thích: Thông qua các chiến dịch, công dân có thể tham gia vào việc bảo vệ môi trường, qua đó nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ di sản văn hóa trong các hoạt động lễ hội.

Hướng dẫn trả lời:

* Nhận xét về tình huống

- Nhận xét hành động phá hủy nền đá và vứt rác tại ngôi đền:

+ Hành vi phá hủy nền đá là xâm phạm nghiêm trọng đến di sản văn hóa vật thể, làm mất giá trị lịch sử và văn hóa của công trình.

+ Việc vứt rác bừa bãi quanh khu vực ngôi đền làm ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sự linh thiêng của di tích, trái với nghĩa vụ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên của công dân.

- Đánh giá hành động của anh Minh:

+ Anh Minh đã thực hiện đúng nghĩa vụ công dân khi kịp thời phản ánh và ngăn chặn hành vi phá hoại di sản.

+ Việc anh kêu gọi cộng đồng tham gia dọn dẹp môi trường là hành động tích cực, thể hiện tinh thần trách nhiệm và góp phần nâng cao ý thức bảo vệ di sản văn hóa và môi trường.

* Quan điểm cá nhân

- Ủng hộ hành động của anh Minh:

+ Tôi hoàn toàn đồng tình với hành động của anh Minh, vì anh đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, không chỉ bảo vệ giá trị văn hóa mà còn bảo vệ môi trường sống chung.

+ Những việc làm của anh không chỉ giải quyết vấn đề trước mắt mà còn lan tỏa ý thức tốt đẹp đến cộng đồng.

- Trách nhiệm bản thân:

+ Tôi cần tìm hiểu thêm về các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ di sản văn hóa và môi trường để thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình.

+ Tham gia các hoạt động cộng đồng, như dọn dẹp môi trường, giữ gìn di tích, và phê phán các hành vi xâm phạm di sản, để góp phần xây dựng môi trường sống văn minh và giàu bản sắc.

- Căn cứ xác định ngôi nhà của ông T: Ngôi nhà cổ của ông T thuộc loại di sản văn hóa vật thể vì nó là một công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, đã được cơ quan chức năng cấp chứng nhận bảo tồn.

- Phân tích hành vi của ông T

+ Hành vi tự ý chuyển đổi căn nhà cổ thành quán cà phê hiện đại mà không xin phép cơ quan chức năng là vi phạm nghĩa vụ tôn trọng và bảo vệ di sản văn hóa.

+ Việc thay đổi cấu trúc ngôi nhà đã phá vỡ kết cấu nguyên bản, gây tổn hại nghiêm trọng đến giá trị lịch sử và văn hóa của di sản.

+ Ông T không thực hiện quyền phát huy giá trị di sản mà thay vào đó sử dụng sai mục đích, làm ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị cộng đồng của ngôi nhà.

+ Hành vi này có thể dẫn đến các hình thức xử lý như phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm pháp lý tùy mức độ vi phạm.

- Trả lời câu hỏi mở rộng

+ Hành vi của ông T không phù hợp với trách nhiệm bảo vệ di sản văn hóa của công dân, thể hiện sự thiếu ý thức trong việc giữ gìn các giá trị truyền thống.

+ Để ngăn chặn những trường hợp tương tự, cần nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.

+ Mỗi cá nhân, đặc biệt là học sinh, cần tham gia các hoạt động bảo vệ di sản, đồng thời phê phán những hành vi vi phạm, góp phần giữ gìn các giá trị văn hóa cho thế hệ mai sau.