10 bài tập ôn thi HSG KTPL 12 Bài 15: Công pháp quốc tế về cư dân, lãnh thổ và biên giới quốc gia, luật biển quốc tế có lời giải

* Phân tích câu hỏi:

- Khi một quốc gia bị tấn công vào lãnh thổ thuộc vùng đặc quyền kinh tế của mình, quốc gia này có quyền áp dụng các biện pháp để bảo vệ chủ quyền và quyền lợi kinh tế trong khu vực này. Theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, quốc gia ven biển có quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với tài nguyên thiên nhiên và các hoạt động khác trong vùng đặc quyền kinh tế của mình. Điều này có nghĩa là quốc gia đó có quyền bảo vệ tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế, bao gồm quyền thăm dò và khai thác tài nguyên, cũng như quyền bảo vệ môi trường biển.

- Khi đối mặt với một sự tấn công vào vùng đặc quyền kinh tế, quốc gia bị tấn công có thể thực hiện một số biện pháp pháp lý và quân sự để bảo vệ vùng biển của mình. Cụ thể:

+ Biện pháp pháp lý:Quốc gia bị tấn công có thể yêu cầu các quốc gia vi phạm rút quân hoặc ngừng các hoạt động không hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế của mình. Quốc gia này có quyền khởi kiện quốc gia vi phạm lên các cơ quan quốc tế, chẳng hạn như Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS), để yêu cầu giải quyết tranh chấp hoặc yêu cầu áp dụng các biện pháp bảo vệ.

+ Biện pháp quân sự:Nếu các biện pháp pháp lý không đủ hiệu quả, quốc gia ven biển có thể sử dụng các biện pháp quân sự để bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia của mình trong vùng đặc quyền kinh tế. Điều này bao gồm quyền sử dụng lực lượng quân sự để ngừng các hành vi xâm phạm, như ngừng khai thác trái phép tài nguyên thiên nhiên hoặc cấm các tàu thuyền xâm phạm.

+ Biện pháp bảo vệ tài nguyên:Ngoài ra, quốc gia ven biển có thể áp dụng các biện pháp bảo vệ tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế của mình bằng cách thiết lập các khu vực cấm khai thác hoặc yêu cầu các quốc gia khác phải tuân thủ các quy định bảo vệ môi trường biển khi tiến hành các hoạt động trong vùng này.

+ Ví dụ, nếu có một quốc gia lân cận khai thác tài nguyên hoặc triển khai các hoạt động quân sự trong vùng đặc quyền kinh tế của quốc gia khác mà không có sự đồng ý, quốc gia ven biển có thể yêu cầu ngừng hoạt động này và áp dụng các biện pháp cưỡng chế. Nếu cần thiết, quốc gia ven biển có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế hoặc cơ quan như Liên Hợp Quốc để ngừng các hành vi xâm phạm và bảo vệ quyền lợi của mình.

=> Kết luận: Khi một quốc gia bị tấn công vào lãnh thổ thuộc vùng đặc quyền kinh tế của mình, quốc gia này có quyền áp dụng các biện pháp pháp lý và quân sự để bảo vệ chủ quyền và quyền lợi kinh tế trong khu vực này. Các quyền của quốc gia ven biển trong vùng đặc quyền kinh tế bao gồm quyền chủ quyền về tài nguyên, quyền tài phán đối với các hoạt động trên biển và quyền bảo vệ môi trường biển. Việc sử dụng lực lượng quân sự và khởi kiện tại các cơ quan quốc tế là những công cụ quan trọng để bảo vệ các quyền này trong bối cảnh tranh chấp hoặc xâm phạm chủ quyền.

- Quyền của quốc gia ven biển trong lãnh hải là rất quan trọng, vì lãnh hải không chỉ là phần lãnh thổ trên biển của quốc gia mà còn là vùng biển nơi quốc gia này có quyền chủ quyền tuyệt đối để bảo vệ và khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, quyền này không phải là không có giới hạn, bởi vì các quốc gia khác vẫn có quyền "đi qua vô hại" trong lãnh hải của quốc gia ven biển, miễn là việc đi qua không gây ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh và trật tự của quốc gia ven biển.

- Để thực thi quyền trong lãnh hải, quốc gia ven biển cần thực hiện các biện pháp sau:

+ Kiểm soát và quản lý các hoạt động hàng hải: Quốc gia ven biển có quyền kiểm tra và yêu cầu các tàu thuyền của quốc gia khác đi qua lãnh hải phải tuân thủ các quy định của quốc gia này. Điều này bao gồm việc yêu cầu tàu thuyền cung cấp giấy tờ, kiểm tra hàng hóa, và yêu cầu tàu thuyền thực hiện các biện pháp an toàn trên biển. Trong trường hợp có hành vi xâm phạm quyền lợi của quốc gia ven biển, quốc gia này có thể yêu cầu tàu thuyền phải rời khỏi lãnh hải.

+ Bảo vệ tài nguyên và bảo vệ môi trường biển: Quốc gia ven biển có quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên trong lãnh hải của mình, bao gồm tài nguyên sinh vật biển và khoáng sản dưới đáy biển. Để thực thi quyền này, quốc gia ven biển có thể cấp phép cho các công ty khai thác hoặc tự mình thực hiện các hoạt động thăm dò, khai thác tài nguyên. Quốc gia ven biển cũng có quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường biển, như yêu cầu tàu thuyền không xả chất thải độc hại vào biển hoặc ngừng các hoạt động có thể gây ô nhiễm.

+ Tổ chức các biện pháp cưỡng chế:Trong trường hợp các tàu thuyền nước ngoài vi phạm các quy định của quốc gia ven biển, quốc gia này có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế, bao gồm việc xử phạt, yêu cầu tàu thuyền rời khỏi lãnh hải hoặc thậm chí tịch thu tàu thuyền nếu hành vi vi phạm nghiêm trọng. Các biện pháp này được thực hiện thông qua các cơ quan như hải quân, cảnh sát biển hoặc các cơ quan chức năng có thẩm quyền.

+ Hợp tác quốc tế và giải quyết tranh chấp:Ngoài việc áp dụng các biện pháp trong nước, quốc gia ven biển cũng có thể hợp tác với các quốc gia khác hoặc các tổ chức quốc tế, như Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) và các cơ quan giải quyết tranh chấp quốc tế, để bảo vệ quyền lợi của mình trong lãnh hải. Việc giải quyết tranh chấp qua các kênh pháp lý quốc tế, chẳng hạn như Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS), là một công cụ hữu hiệu để bảo vệ quyền lợi của quốc gia ven biển trong trường hợp có tranh chấp liên quan đến quyền chủ quyền và quyền tài phán.

=> Kết luận: Quyền của quốc gia ven biển trong lãnh hải bao gồm quyền chủ quyền tuyệt đối về kiểm soát hàng hải, khai thác tài nguyên, và bảo vệ môi trường biển. Quốc gia ven biển có quyền thực thi các quyền này thông qua các biện pháp pháp lý, hành chính và quân sự, bao gồm kiểm tra tàu thuyền, áp dụng các biện pháp cưỡng chế và bảo vệ tài nguyên. Tuy nhiên, quyền này không phải là không có giới hạn, bởi vì các quốc gia khác có quyền đi qua vô hại trong lãnh hải. Để thực thi quyền trong lãnh hải, quốc gia ven biển cũng có thể hợp tác với các tổ chức quốc tế để giải quyết các tranh chấp và bảo vệ quyền lợi của mình.

- Công pháp quốc tế về dân cư và vấn đề song tịch:

+ Công pháp quốc tế về dân cư quy định rằng mỗi quốc gia có quyền tự quyết định các điều kiện về quốc tịch của công dân, tuy nhiên, các quốc gia cũng phải tôn trọng những nguyên tắc cơ bản về quyền con người và hợp tác quốc tế trong các vấn đề liên quan đến quốc tịch, đặc biệt là song tịch.

+ Song tịch là tình trạng một cá nhân mang hai quốc tịch cùng lúc, có thể phát sinh khi hai quốc gia có những quy định khác nhau về quốc tịch hoặc cho phép công dân có nhiều quốc tịch.

- Khái niệm song tịch:

+ Song tịch xảy ra khi một cá nhân có quốc tịch của hai quốc gia hoặc nhiều quốc gia cùng lúc.

+ Đối với quốc gia D, luật pháp xác định rằng người phụ nữ sẽ tự động có quốc tịch D khi kết hôn với người đàn ông quốc tịch D, điều này dẫn đến việc cô có thể có quốc tịch kép.

+ Tuy nhiên, theo luật pháp quốc gia E, công dân của họ sẽ mất quốc tịch nếu có quốc tịch khác. Vì vậy, việc người phụ nữ giữ quốc tịch E sẽ gây ra tình trạng song tịch.

- Các vấn đề phát sinh từ song tịch:

+ Quyền lợi và nghĩa vụ của công dân: Công dân mang song tịch sẽ phải thực hiện nghĩa vụ đối với cả hai quốc gia, như nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ thuế, và quyền lợi bảo vệ từ cả hai quốc gia.

+ Quyền lợi của người phụ nữ: Nếu quốc gia E yêu cầu người phụ nữ từ bỏ quốc tịch E khi có quốc tịch D, điều này có thể xâm phạm quyền lợi của cô, vì cô sẽ mất quyền lợi tại quốc gia E, bao gồm quyền công dân và quyền tài sản.

- Giải quyết vấn đề song tịch:

+ Quyền của công dân: Theo công pháp quốc tế, công dân có quyền tự do lựa chọn quốc tịch và không bị ép buộc phải từ bỏ quốc tịch của quốc gia mình trừ khi có những quy định pháp lý rõ ràng.

+ Chế độ đối xử với người nước ngoài: Cả hai quốc gia (D và E) cần phải cân nhắc quy định pháp lý về quốc tịch và song tịch để bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ trong trường hợp này.

+ Các quốc gia và công pháp quốc tế: Cả quốc gia D và E cần phải tham khảo các nguyên tắc quốc tế trong việc bảo vệ quyền của công dân có song tịch, và nếu có thể, tìm kiếm sự thỏa thuận để không vi phạm quyền lợi của công dân trong các vấn đề quốc tịch.

+ Giải quyết song tịch theo công pháp quốc tế: Các quốc gia cần hợp tác để bảo vệ quyền lợi công dân trong tình huống này. Mặc dù quốc gia có quyền quyết định luật quốc tịch riêng, nhưng công pháp quốc tế khuyến khích sự hợp tác và tìm kiếm giải pháp hợp lý giữa các quốc gia liên quan.

=> Kết luận: Vấn đề song tịch trong trường hợp này không chỉ liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của công dân mà còn là vấn đề về hợp tác quốc tế giữa các quốc gia để bảo vệ quyền lợi của công dân. Công pháp quốc tế về dân cư khuyến khích sự bảo vệ quyền của công dân và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của họ trong tình huống có song tịch, đồng thời các quốc gia cần tuân thủ các quy định quốc tế và tìm cách giải quyết hợp lý.

* Quyền tài phán của quốc gia ven biển đối với tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải:

- Quyền tài phán trong lãnh hải: Quốc gia ven biển có quyền tài phán đối với tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của mình, bao gồm quyền thực hiện kiểm soát, giám sát và áp dụng các biện pháp xử lý khi tàu thuyền vi phạm các quy định của quốc gia đó. Quyền tài phán của quốc gia ven biển được thể hiện trong các hoạt động sau:

+ Kiểm tra tàu thuyền: Quốc gia ven biển có quyền yêu cầu tàu thuyền nước ngoài đi qua lãnh hải của mình phải tuân thủ các quy định về hành trình, không gây thiệt hại cho an ninh và trật tự của quốc gia ven biển.

+ Xử lý vi phạm: Nếu tàu thuyền nước ngoài vi phạm pháp luật của quốc gia ven biển, quốc gia ven biển có quyền yêu cầu tàu thuyền đó dừng lại và có thể thực hiện các biện pháp xử lý vi phạm phù hợp.

- Quyền tài phán trong trường hợp vi phạm: Nếu một tàu thuyền thương mại nước ngoài vi phạm quy định pháp lý của quốc gia ven biển, quốc gia đó có thể thực hiện quyền tài phán của mình và áp dụng các biện pháp pháp lý sau:

+ Yêu cầu tàu thuyền rời khỏi lãnh hải: Quốc gia ven biển có quyền yêu cầu tàu thuyền vi phạm vi phạm rời khỏi lãnh hải của mình, nếu vi phạm là nghiêm trọng hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.

+ Thu giữ tàu thuyền và hàng hóa: Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, quốc gia ven biển có thể thu giữ tàu thuyền và hàng hóa để xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật quốc gia.

+ Xử phạt hành chính: Quốc gia ven biển có thể áp dụng các hình thức xử phạt hành chính như phạt tiền, đình chỉ các hoạt động vận hành của tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của mình.

+ Áp dụng các biện pháp hình sự: Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng hoặc liên quan đến các hành vi phạm pháp hình sự (như buôn lậu, xâm phạm tài nguyên biển), quốc gia ven biển có thể áp dụng các biện pháp hình sự, bao gồm bắt giữ và đưa tàu thuyền ra xét xử.

- Các biện pháp pháp lý quốc tế:

+ Quyền qua lại vô hại: Dù quốc gia ven biển có quyền xử lý vi phạm trong lãnh hải, việc xử lý phải tuân theo nguyên tắc “quyền qua lại vô hại” (innocent passage) được quy định tại Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Tàu thuyền nước ngoài có quyền qua lại vô hại trong lãnh hải của quốc gia ven biển miễn là họ không thực hiện các hành động gây tổn hại đến hòa bình, an ninh, trật tự của quốc gia ven biển.

+ Các biện pháp xử lý phù hợp với luật quốc tế: Quốc gia ven biển phải áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm không được vượt quá những gì cần thiết để bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia, tuân thủ các nguyên tắc công pháp quốc tế và các cam kết quốc tế mà quốc gia đó tham gia.

=> Kết luận: Quốc gia ven biển có quyền tài phán đối với tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của mình, đặc biệt khi tàu thuyền này vi phạm các quy định pháp luật của quốc gia ven biển. Quốc gia ven biển có thể áp dụng các biện pháp như yêu cầu tàu thuyền rời khỏi lãnh hải, xử phạt hành chính, thu giữ tàu thuyền hoặc hàng hóa, và trong một số trường hợp có thể áp dụng biện pháp hình sự. Tuy nhiên, các biện pháp này phải tuân thủ nguyên tắc "quyền qua lại vô hại" và không được vi phạm các nghĩa vụ quốc tế của quốc gia ven biển.

So sánh sự khác biệt giữa ba chế độ

Kết luận: Mỗi chế độ đối xử với người nước ngoài trong công pháp quốc tế có những mục đích và phạm vi áp dụng khác nhau. Chế độ quốc gia tập trung vào việc đối xử công bằng giữa công dân và người nước ngoài trong các lĩnh vực như kinh tế và thương mại; chế độ tối huệ quốc nhằm bảo đảm quyền lợi thương mại và ưu đãi giữa các quốc gia trong các hiệp định quốc tế; và chế độ ngoại giao bảo vệ quyền và miễn trừ cho các cơ quan ngoại giao và đại diện ngoại giao, giúp duy trì các quan hệ quốc tế hòa bình và hiệu quả.