Giả sử một quốc gia có tranh chấp biên giới lãnh hải với quốc gia láng giềng. Trình bày các quyền và nghĩa vụ của quốc gia có liên quan trong việc áp dụng công pháp quốc tế về lãnh hải và các vùng biển chủ quyền, theo đó phải tôn trọng nguyên tắc giải quyết tranh chấp hòa bình.

* Quyền tài phán của quốc gia ven biển đối với tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải:

- Quyền tài phán trong lãnh hải: Quốc gia ven biển có quyền tài phán đối với tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của mình, bao gồm quyền thực hiện kiểm soát, giám sát và áp dụng các biện pháp xử lý khi tàu thuyền vi phạm các quy định của quốc gia đó. Quyền tài phán của quốc gia ven biển được thể hiện trong các hoạt động sau:

+ Kiểm tra tàu thuyền: Quốc gia ven biển có quyền yêu cầu tàu thuyền nước ngoài đi qua lãnh hải của mình phải tuân thủ các quy định về hành trình, không gây thiệt hại cho an ninh và trật tự của quốc gia ven biển.

+ Xử lý vi phạm: Nếu tàu thuyền nước ngoài vi phạm pháp luật của quốc gia ven biển, quốc gia ven biển có quyền yêu cầu tàu thuyền đó dừng lại và có thể thực hiện các biện pháp xử lý vi phạm phù hợp.

- Quyền tài phán trong trường hợp vi phạm: Nếu một tàu thuyền thương mại nước ngoài vi phạm quy định pháp lý của quốc gia ven biển, quốc gia đó có thể thực hiện quyền tài phán của mình và áp dụng các biện pháp pháp lý sau:

+ Yêu cầu tàu thuyền rời khỏi lãnh hải: Quốc gia ven biển có quyền yêu cầu tàu thuyền vi phạm vi phạm rời khỏi lãnh hải của mình, nếu vi phạm là nghiêm trọng hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.

+ Thu giữ tàu thuyền và hàng hóa: Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, quốc gia ven biển có thể thu giữ tàu thuyền và hàng hóa để xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật quốc gia.

+ Xử phạt hành chính: Quốc gia ven biển có thể áp dụng các hình thức xử phạt hành chính như phạt tiền, đình chỉ các hoạt động vận hành của tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của mình.

+ Áp dụng các biện pháp hình sự: Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng hoặc liên quan đến các hành vi phạm pháp hình sự (như buôn lậu, xâm phạm tài nguyên biển), quốc gia ven biển có thể áp dụng các biện pháp hình sự, bao gồm bắt giữ và đưa tàu thuyền ra xét xử.

- Các biện pháp pháp lý quốc tế:

+ Quyền qua lại vô hại: Dù quốc gia ven biển có quyền xử lý vi phạm trong lãnh hải, việc xử lý phải tuân theo nguyên tắc “quyền qua lại vô hại” (innocent passage) được quy định tại Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Tàu thuyền nước ngoài có quyền qua lại vô hại trong lãnh hải của quốc gia ven biển miễn là họ không thực hiện các hành động gây tổn hại đến hòa bình, an ninh, trật tự của quốc gia ven biển.

+ Các biện pháp xử lý phù hợp với luật quốc tế: Quốc gia ven biển phải áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm không được vượt quá những gì cần thiết để bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia, tuân thủ các nguyên tắc công pháp quốc tế và các cam kết quốc tế mà quốc gia đó tham gia.

=> Kết luận: Quốc gia ven biển có quyền tài phán đối với tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của mình, đặc biệt khi tàu thuyền này vi phạm các quy định pháp luật của quốc gia ven biển. Quốc gia ven biển có thể áp dụng các biện pháp như yêu cầu tàu thuyền rời khỏi lãnh hải, xử phạt hành chính, thu giữ tàu thuyền hoặc hàng hóa, và trong một số trường hợp có thể áp dụng biện pháp hình sự. Tuy nhiên, các biện pháp này phải tuân thủ nguyên tắc "quyền qua lại vô hại" và không được vi phạm các nghĩa vụ quốc tế của quốc gia ven biển.

- Quyền của quốc gia ven biển trong lãnh hải là rất quan trọng, vì lãnh hải không chỉ là phần lãnh thổ trên biển của quốc gia mà còn là vùng biển nơi quốc gia này có quyền chủ quyền tuyệt đối để bảo vệ và khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, quyền này không phải là không có giới hạn, bởi vì các quốc gia khác vẫn có quyền "đi qua vô hại" trong lãnh hải của quốc gia ven biển, miễn là việc đi qua không gây ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh và trật tự của quốc gia ven biển.

- Để thực thi quyền trong lãnh hải, quốc gia ven biển cần thực hiện các biện pháp sau:

+ Kiểm soát và quản lý các hoạt động hàng hải: Quốc gia ven biển có quyền kiểm tra và yêu cầu các tàu thuyền của quốc gia khác đi qua lãnh hải phải tuân thủ các quy định của quốc gia này. Điều này bao gồm việc yêu cầu tàu thuyền cung cấp giấy tờ, kiểm tra hàng hóa, và yêu cầu tàu thuyền thực hiện các biện pháp an toàn trên biển. Trong trường hợp có hành vi xâm phạm quyền lợi của quốc gia ven biển, quốc gia này có thể yêu cầu tàu thuyền phải rời khỏi lãnh hải.

+ Bảo vệ tài nguyên và bảo vệ môi trường biển: Quốc gia ven biển có quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên trong lãnh hải của mình, bao gồm tài nguyên sinh vật biển và khoáng sản dưới đáy biển. Để thực thi quyền này, quốc gia ven biển có thể cấp phép cho các công ty khai thác hoặc tự mình thực hiện các hoạt động thăm dò, khai thác tài nguyên. Quốc gia ven biển cũng có quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường biển, như yêu cầu tàu thuyền không xả chất thải độc hại vào biển hoặc ngừng các hoạt động có thể gây ô nhiễm.

+ Tổ chức các biện pháp cưỡng chế:Trong trường hợp các tàu thuyền nước ngoài vi phạm các quy định của quốc gia ven biển, quốc gia này có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế, bao gồm việc xử phạt, yêu cầu tàu thuyền rời khỏi lãnh hải hoặc thậm chí tịch thu tàu thuyền nếu hành vi vi phạm nghiêm trọng. Các biện pháp này được thực hiện thông qua các cơ quan như hải quân, cảnh sát biển hoặc các cơ quan chức năng có thẩm quyền.

+ Hợp tác quốc tế và giải quyết tranh chấp:Ngoài việc áp dụng các biện pháp trong nước, quốc gia ven biển cũng có thể hợp tác với các quốc gia khác hoặc các tổ chức quốc tế, như Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) và các cơ quan giải quyết tranh chấp quốc tế, để bảo vệ quyền lợi của mình trong lãnh hải. Việc giải quyết tranh chấp qua các kênh pháp lý quốc tế, chẳng hạn như Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS), là một công cụ hữu hiệu để bảo vệ quyền lợi của quốc gia ven biển trong trường hợp có tranh chấp liên quan đến quyền chủ quyền và quyền tài phán.

=> Kết luận: Quyền của quốc gia ven biển trong lãnh hải bao gồm quyền chủ quyền tuyệt đối về kiểm soát hàng hải, khai thác tài nguyên, và bảo vệ môi trường biển. Quốc gia ven biển có quyền thực thi các quyền này thông qua các biện pháp pháp lý, hành chính và quân sự, bao gồm kiểm tra tàu thuyền, áp dụng các biện pháp cưỡng chế và bảo vệ tài nguyên. Tuy nhiên, quyền này không phải là không có giới hạn, bởi vì các quốc gia khác có quyền đi qua vô hại trong lãnh hải. Để thực thi quyền trong lãnh hải, quốc gia ven biển cũng có thể hợp tác với các tổ chức quốc tế để giải quyết các tranh chấp và bảo vệ quyền lợi của mình.