Lược phần đầu: Phần đầu của tác phẩm kể về những ký ức tuổi thơ của nhân vật cố, sống bên dòng sông, nơi cuộc sống gắn liền với con nước, những món đồ trôi dạt, và những khát khao về thế giới xa xôi. Cố và lũ bạn luôn tò mò về nguồn gốc của những thứ trôi đến, từ búp bê, cá lạ, đến khúc chân giả, và cả những cuộc phiêu lưu tưởng tượng. Những kỷ niệm này gợi lên ước muốn ra đi, khám phá chân trời mới, và dần dẫn đến hành động trốn nhà của cố để theo ghe hát rong.

(...) Đất còn đi, sao người lại không? Cố nghĩ vậy, khi ngó qua cửa sổ, dõi nhìn thằng nhỏ giờ đã bỏ đống tro sau lưng, tần ngần ướm chân vào vết hằn bánh xe lún vào đất đỏ, chỗ chiếc mobihome từng đậu lại cắm trại bên hồ. Chịu thua, cố không nhớ ra tên thằng nhỏ là Bi, Bo hay Gấu, Tí, có quá nhiều cháu chắt, những cái tên cứ nhịu lẫn trên những gương mặt. Nhưng cố chắc chắn nó là cháu mình, bởi trong mấy bữa cơm gần đây, người nhà cố cứ náo loạn lên chuyện thằng nhỏ ở suốt ngoài bờ hồ, từ khi ngôi nhà di động nọ ghé qua.

Không về ăn cơm, nó được kẻ lang bạt nọ đãi đồ hộp hâm nóng trên bếp ga hoặc than hồng từ đống lửa đêm qua, uống coca trong ly giấy. Tối mịt thằng nhỏ mới về, vẻ mặt cho thấy chuyện về ngủ cũng là chẳng đặng đừng. Lòng dạ nó vẫn để lại ngôi nhà di động, đống lửa bập bùng ngoài đó, nhìn cái cách nó hở cái chạy lại cửa sổ ngó ra thì biết. “Thằng nhỏ như bị bùa, ai đó nói, kiểu này sớm muộn gì thằng nhỏ cũng bị người ta bắt cóc”.

Nhưng người lạ trên chiếc mobihome đó, không có ý định bắt cóc thằng nhỏ. Ông tới gõ cửa nhà cố, vẻ mặt hãy còn thất kinh với cái viễn cảnh phải cưu mang thêm đứa nhỏ khét nắng, nói “thằng nhóc đòi trốn theo tôi, người lớn phải coi chừng kỹ cậu giang hồ con này mới được”. Chứng minh ý định bỏ đi của thằng nhỏ thật sự nghiêm túc, ông đưa trả lại cái ba lô học trò mà thằng nhỏ đã nhét đầy chật quần áo vô đó. Không ai biết nó chuẩn bị cho cuộc ra đi từ hồi nào. Ai đó dựng ngược đồng tử rít lên ơi là trời, mới tí tuổi mà gan cỡ đó rồi. Ai đó ngăn ai đó đừng nóng vội mà kéo thằng nhỏ vô nhà quất cho mấy roi, “nhớ coi, hồi nhỏ mình cũng vậy, đâu phải chưa từng tính chuyện bỏ nhà đi”. Hoạt cảnh đó làm cố tức điên, thật muốn yên tĩnh chút để kéo khách ngồi lại mà hỏi chuyện đường xa, thứ là cố lúc nào cũng háu đói.

Vô tư không nhận ra mình bị phản bội, thằng nhỏ ở ngoài kia vẫn rạo rực thêm củi nướng mấy xiên cá suối. Nhưng nó không ăn ngoài đó, về đúng buổi cơm chiều. Quá kích động với ý nghĩ bữa cơm này là bữa cuối với đại gia đình, thằng nhỏ không nhận ra vẻ mặt giả lả, cái nhìn đầy ẩn ý của người lớn trong nhà. Ăn xong nó tót lên giường sớm, lăn mọi góc, nghĩ chỉ còn đêm nay là mình còn cuộn vào mớ chăn chiếu này, nghĩ mình thức tới sáng luôn quá, ai mà ngủ được trong cái đêm trọng đại này, nghĩ má chắc buồn nhưng mấy đứa em sẽ làm bà bận rộn hết hơi, chẳng còn sức đâu mà nhớ đứa xa xôi, nghĩ mình sẽ không ngủ đâu, dễ gì. Nhưng nó quên mình chỉ là đứa con nít, đúng tuổi ăn tuổi ngủ. Ngôi nhà di động đã rời đi đúng lúc thằng nhỏ vào chiêm bao. Cố chứng kiến từ đầu cuộc trốn chạy đó, người già thì ngủ mấy đâu, qua cửa sổ cố thấy ông ta thận trọng nhìn quanh, khi bảo đảm không có ai lảng vảng, bèn tuồn vào ca bin đánh vô lăng đưa xe ra khỏi bãi đất, ngoặt vào đường cái. Khi ngang qua nhà cố, bất ngờ ông dừng xe lại, bước xuống nghiêm chào một phát, kiểu nhà binh. Chắc ông ta nghĩ lung lắm trước khi rời khỏi, nên tốc độ xe cứ lừng chừng, không dứt khoát bỏ lại đám bụi đỏ đang lì lợm bám theo.

Tự dưng cố nhớ cái dáng ngồi chắc nụi của ông thầy tuồng bên đống phục trang phía sau ghe hát, che chắn để chẳng ai phát hiện ra đứa nhỏ đang ém trong đó. Ông thấy nó trốn vào trước khi ghe nhổ sào, đứa nhỏ từng năm lần bảy lượt xin ông cho quá giang ra chợ. Không hành lý, chỉ bộ đồ dính da, con nhỏ khư khư cặp nách khúc chân giả. Khi ông giở đống vải cho nó chui ra, phóng mình lên một bến chợ, ông đã nói, “giữ mình, nghen nhỏ”.

Cái bến chợ đầu tiên nọ, cho tới cái lũng bên dưới dãy đồi hình con bọ, nơi cố gỉ sét chờ ngày vào đất, cố không nhớ mình đã từng đi qua bao nhiêu nơi chốn. Rốt cuộc thì con người ta có thể đi xa tới đâu. Khúc chân giả cố đã trao cho một người hát rong bên chợ, sau mùa bom đạn, người thương tật đầy đường. Trả xong thứ cần trả, nhưng cố vẫn đi, nghĩ giờ quay về cũng uổng.

Nói cho cùng, đi thì đâu cần cớ. Cố nghĩ vậy. Đứa chắt giờ đã quay lại chỗ đống tro. Mờ trời nó đã phóng ra bãi đất đó, dụi mắt ngó quanh, chừng như đã khóc, ống tay áo nó chắc giờ tèm lem nước mũi. Chiếc mobihome biến mất, nhưng đống tro, vài thanh củi cháy dở, những lon thiếc rỗng vẫn còn đây, chỗ cái ghế xếp người lạ ngồi xoi lỗ sâu trên đất, xác tín cho thằng nhỏ rằng mọi thứ không phải là giấc mơ. Và khi ngó đứa chắt đưa mắt phía chiếc xe đi nhờ vào dấu vết trên con đường hãy còn ngái ngủ, cố biết thằng nhỏ đã hứa hẹn với chân trời

(Trích Khởi đầu của gió, Nguyễn Ngọc Tư)

a. Hình ảnh nào trong đoạn trích biểu tượng cho sự bắt đầu của một hành trình mới? (0,5 điểm)
b. Theo em, ý nghĩa nhan đề tác phẩm Khởi đầu của gió là gì? (0,75 điểm)

c. Hãy chỉ ra một từ ngữ địa phương mà em nhận thấy trong văn bản. Nêu tác dụng của từ ngữ địa phương được sử dụng trong đoạn trích đó. (0,75 điểm)

d. Qua văn bản, em có nhận xét gì về quan điểm của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư về sự chuyển tiếp giữa kết thúc và khởi đầu trong cuộc sống? (1,0 điểm)