(Ngữ liệu ngoài sgk) Ban mai

- Nhân vật trữ tình: chủ thể phát ngôn xưng “tôi”

- Thể thơ: tự do

- Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm

Những từ ngữ, hình ảnh biểu đạt cảm giác mới mẻ, niềm vui trong sáng của nhân vật trữ tình khi tỉnh giấc trước ban mai trong khổ 1 của bài thơ:

- Từ ngữ: "búp non mới lá," "mỉm cười trong vắt," "xôn xao lùa qua hơi ẩm."

- Hình ảnh: "bóng tối đêm dần sáng như một con mèo," "cái đuôi mềm," "ý nghĩ mỉm cười trong vắt."

Những từ ngữ và hình ảnh này diễn tả sự tinh khôi, tươi mới, và niềm vui thuần khiết của nhân vật trữ tình khi đón nhận sự chuyển mình của thiên nhiên vào ban mai.

- Biện pháp so sánh: con đường thân thuộc như ngón tay người yêu lùa vào chân tóc

- Tác dụng: Biện pháp so sánh “những con đường thân thuộc như những ngón tay người yêu lùa mãi vào chân tóc” tạo ra một hình ảnh giàu cảm xúc và gợi cảm. Con đường gắn bó với nhân vật trữ tình trở nên mềm mại, thân thương như một cử chỉ yêu thương, dịu dàng. So sánh này vừa thể hiện sự gần gũi giữa con người và quê hương, vừa khơi gợi tình yêu sâu sắc với thiên nhiên và ký ức tuổi thơ. Đồng thời, giúp cho câu thơ thêm sinh động, hấp dẫn gợi hình gợi cảm. 

Tâm trạng của nhân vật trữ tình: Nhân vật trữ tình cảm nhận được sự yên bình và gần gũi khi nghe tiếng bánh xe trâu lặng lẽ trong không gian buổi sớm. Âm thanh ấy không ồn ào, không vội vã mà như hòa quyện vào nhịp điệu tự nhiên của cuộc sống nông thôn. Tiếng "ai gọi, ai cười khúc khích" lại mang đến sự tươi vui, trong trẻo, khiến tâm hồn nhân vật trữ tình như bừng tỉnh và tràn ngập niềm hân hoan. Những âm thanh ấy không chỉ đơn thuần là âm thanh của một buổi sáng thường nhật mà còn gợi lên ký ức về một cuộc sống bình dị, thân thuộc, nơi con người sống chan hòa với thiên nhiên và lao động. Qua đó, nhân vật trữ tình cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp của cuộc sống lao động và tình người mộc mạc ở làng quê.