Ở người, bệnh bạch tạng do gene lặn nằm trên NST thường quy định, allele trội tương ứng quy định da bình thường. Bệnh mù màu đỏ - lục do gene lặn nằm trên vùng không tương đồng của NST giới tính X quy định, allele trội tương ứng quy định mắt nhìn màu bình thường. Cho sơ đồ phả hệ sau:

 

Biết rằng không có đột biến mới phát sinh ở tất cả các cá thể trong phả hệ. Cặp vợ chồng (III-13) - (III-14) trong phả hệ sinh một đứa con trai (IV-16). Xác suất để đứa con này chỉ mắc một trong hai bệnh này là bao nhiêu?

Đáp án: $\frac{13}{40}$

- Xét tính trạng bệnh bạch tạng:

Quy ước: A: Bình thường >> a: Bị bệnh (gene nằm trên NST thường).

Người (III-13) có mẹ bị bạch tạng nên (III-13) có kiểu gene là: Aa. Tương tự cũng có (II-9) có kiểu gene Aa.

Người (II-10) có bố mẹ bình thường, em trai bị bệnh bạch tạng nên có tỉ lệ kiểu gene là: $\frac{1}{3}\mathrm{AA}:\frac{2}{3}\mathrm{Aa}.$

+ Xét cặp vợ chồng $\left(\mathrm{II}-9\right)\times \left(\mathrm{II}-10\right)\iff \mathrm{Aa}\times \left(\frac{1}{3}\mathrm{AA}:\frac{2}{3}\mathrm{Aa}\right)\to \frac{2}{6}\mathrm{AA}:\frac{3}{6}\mathrm{Aa}:\frac{1}{6}\mathrm{aa}.$

Þ Người con bình thường (III-14) có tỉ lệ kiểu gene là $\frac{2}{5}\mathrm{AA}:\frac{3}{5}\mathrm{Aa}.$

+ Xét cặp vợ chồng $\left(\mathrm{III}-13\right)\times \left(\mathrm{III}-14\right)\iff \mathrm{Aa}\times \left(\frac{2}{5}\mathrm{AA}:\frac{3}{5}\mathrm{Aa}\right)\to \frac{7}{20}\mathrm{AA}:\frac{10}{20}\mathrm{Aa}:\frac{3}{20}\mathrm{aa}.$

Þ Người con (IV-16) có tỉ lệ kiểu hình là: $\frac{17}{20}\mathrm{A}-:\frac{3}{20}\mathrm{aa}.$

- Xét tính trạng bệnh mù màu:

Quy ước: B: Bình thường >> b: Bị bệnh (gene nằm trên NST giới tính X).

Người (III-12) bị mắc bệnh nên có kiểu gene là X^bY Þ Người (II-8) có kiểu hình bình thường nên có kiểu gene là X^BX^b.

+ Xét cặp vợ chồng $\left(\mathrm{II}-7\right)\times \left(\mathrm{II}-8\right)\iff {\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}\mathrm{Y}\times {\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}\to \frac{1}{4}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}\mathrm{Y}:\frac{1}{4}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}\mathrm{Y}:\frac{1}{4}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}:\frac{1}{4}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}.$

Þ Người con gái (III-13) có tỉ lệ kiểu gene là: $\frac{1}{2}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}:\frac{1}{2}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}.$

+ Xét cặp vợ chồng $\left(\mathrm{III}-13\right)\times \left(\mathrm{III}-14\right)\iff \left(\frac{1}{2}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}:\frac{1}{2}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}\right)\times {\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}\mathrm{Y}\to \frac{3}{8}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}\mathrm{Y}:\frac{1}{8}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}\mathrm{Y}:\frac{3}{8}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}:\frac{1}{8}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}.$

⇒ Người con trai của cặp vợ chồng này có tỉ lệ kiểu gene là: $\frac{3}{4}{\mathrm{X}}^{\mathrm{B}}\mathrm{Y}:\frac{1}{4}{\mathrm{X}}^{\mathrm{b}}\mathrm{Y}.$