CẢM ƠN ĐẤT NƯỚC

(Huỳnh Thanh Hồng)

Tôi chưa từng đi qua chiến tranh
Chưa thấy hết sự hy sinh của bao người ngã xuống
Thuở quê hương còn gồng gánh nỗi đau.

Tôi lớn lên từ rẫy mía, bờ ao
Thả cánh diều bay
Lội đồng hái bông súng trắng
Mẹ nuôi tôi dãi dầu mưa nắng
Lặn lội thân cò quãng vắng đồng xa.

Tôi lớn lên từ những khúc dân ca
Khoan nhặt tiếng đờn kìm
Ngân nga sáo trúc
Đêm Trung thu say sưa nghe bà kể
Chú Cuội một mình ngồi gốc cây đa.

Thời gian qua
Xin cám ơn đất nước
Bom đạn mấy mươi năm vẫn lúa reo, sóng hát
Còn vọng vang với những câu Kiều
Trong từng ngần ấy những thương yêu
Tiếng mẹ ru hời
Điệu hò thánh thót
Mang hình bóng quê hương tôi lớn thành người

Đất nước của tôi ơi!
Vẫn sáng ngời như vầng trăng vành vạnh.

(Huỳnh Thanh Hồng, Bến quê, NXB Văn nghệ TP Hồ Chí Minh, 2006, tr.169)

Bài thơ Cảm ơn đất nước được viết theo thể thơ gì? Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của bài thơ?

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Cảm ơn đất nước” của Huỳnh Thanh Hồng.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về bài thơ “Cảm ơn đất nước” của Huỳnh Thanh Hồng.

- Khẳng định đây là bài thơ mang đậm tình yêu quê hương, lòng biết ơn đất nước, được thể hiện bằng giọng điệu trầm lắng, cảm xúc chân thành.

* Thân bài:

- Cảm xúc biết ơn sâu sắc với những người đã hy sinh vì đất nước

+ Mở đầu bài thơ, tác giả thừa nhận mình sinh ra sau chiến tranh, không trải qua bom đạn:

“Tôi chưa từng đi qua chiến tranh / Chưa thấy hết sự hy sinh của bao người ngã xuống”

+ Tuy không chứng kiến trực tiếp, nhưng tác giả vẫn cảm nhận được những đau thương mà dân tộc từng trải qua.

+ Thể hiện lòng biết ơn chân thành với những thế hệ đi trước, những người đã giữ gìn nền độc lập cho quê hương.

- Tuổi thơ gắn bó với làng quê, thiên nhiên và tình mẫu tử

+ Miêu tả tuổi thơ lớn lên giữa thiên nhiên thanh bình, mộc mạc:

“rẫy mía, bờ ao”, “diều bay”, “lội đồng hái bông súng trắng”

+ Gắn bó với hình ảnh người mẹ tảo tần, lam lũ:

“Mẹ nuôi tôi dãi dầu mưa nắng / Lặn lội thân cò quãng vắng đồng xa”

+ Thể hiện tình yêu quê hương bắt nguồn từ tình cảm gia đình, từ sự nuôi dưỡng âm thầm mà sâu sắc của người mẹ.

- Gắn bó với truyền thống văn hóa dân tộc

+ Tác giả lớn lên trong không gian văn hóa đậm đà bản sắc:

“những khúc dân ca”, “tiếng đờn kìm”, “sáo trúc”, “bà kể chuyện chú Cuội”

+ Đó là những giá trị tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn, kết nối với truyền thống và cội nguồn dân tộc.

- Tình yêu, lòng biết ơn đối với đất nước

+ Lời cảm ơn đất nước được thốt lên giản dị mà xúc động:

“Xin cảm ơn đất nước / Bom đạn mấy mươi năm vẫn lúa reo, sóng hát”

+ Hình ảnh đất nước hiện lên đầy sức sống và thi vị: lúa reo, sóng hát, câu Kiều, tiếng ru, điệu hò…

+ Kết thúc bằng hình ảnh biểu tượng đẹp đẽ:

“Đất nước của tôi ơi! / Vẫn sáng ngời như vầng trăng vành vạnh”

=> Khẳng định vẻ đẹp vĩnh cửu, tròn đầy và thiêng liêng của đất nước.

- Nghệ thuật thể hiện

+ Thể thơ tự do, phóng khoáng, phù hợp với mạch cảm xúc tự nhiên.

+ Hình ảnh bình dị, gần gũi, đậm chất dân gian.

+ Giọng điệu nhẹ nhàng, trầm lắng, sâu sắc.

+ Ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, giàu tính biểu cảm.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

- Bài thơ là lời tri ân đầy xúc động đối với quá khứ, với những con người bình dị đã làm nên đất nước, gợi nhắc mỗi người biết sống biết ơn, yêu quê hương đất nước bằng những việc làm cụ thể trong cuộc sống hôm nay.

Bài văn tham khảo

Cảm ơn đất nước là một bài thơ xúc động của nhà thơ Huỳnh Thanh Hồng, thể hiện niềm biết ơn chân thành và sâu sắc đối với Tổ quốc. Tác phẩm không chỉ khắc họa hành trình trưởng thành của một con người trong lòng đất nước mà còn là lời tri ân thầm lặng dành cho những thế hệ đi trước đã hy sinh vì hòa bình hôm nay. Với ngôn ngữ giản dị và hình ảnh gần gũi, bài thơ làm nổi bật tình yêu quê hương đất nước được nuôi dưỡng từ những điều bình dị nhất trong cuộc sống.

Mở đầu bài thơ, nhà thơ thành thực thừa nhận mình sinh ra và lớn lên trong thời bình, chưa từng trải qua chiến tranh:

“Tôi chưa từng đi qua chiến tranh

Chưa thấy hết sự hy sinh của bao người ngã xuống”

Tuy không trực tiếp chứng kiến những mất mát, đau thương của dân tộc, nhưng ông vẫn cảm nhận được tầm vóc to lớn của những hy sinh trong quá khứ. Câu thơ như một lời nhắc nhở về sự biết ơn dành cho những người đã ngã xuống để gìn giữ quê hương. Chính sự khiêm nhường đó khiến cho cảm xúc của bài thơ trở nên chân thành và lắng đọng.

Tiếp theo, tác giả khắc họa tuổi thơ gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và những hình ảnh quen thuộc của làng quê: “rẫy mía, bờ ao”, “cánh diều bay”, “bông súng trắng”. Những kỷ niệm ấy không chỉ là không gian sống mà còn là nơi nuôi dưỡng tâm hồn. Đặc biệt, hình ảnh người mẹ hiện lên tảo tần, vất vả:

“Mẹ nuôi tôi dãi dầu mưa nắng

Lặn lội thân cò quãng vắng đồng xa”

Qua đó, bài thơ thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, đồng thời nhấn mạnh rằng tình yêu quê hương đất nước bắt đầu từ những điều giản dị và gần gũi nhất: từ bàn tay mẹ, bờ ruộng, dòng sông…

Bên cạnh tình cảm gia đình, tác giả còn gợi lên không gian văn hóa truyền thống đặc sắc: “khúc dân ca”, “đờn kìm”, “sáo trúc”, “bà kể chuyện chú Cuội”. Đó là những giá trị tinh thần đã thấm vào máu thịt, tạo nên nền tảng bản sắc văn hóa dân tộc. Chính âm hưởng của những giá trị này đã giúp hình thành trong tâm hồn con người Việt một tình yêu đất nước bền bỉ và sâu đậm.

Đặc biệt, lời tri ân đất nước được thốt lên đầy xúc động và biết ơn:

“Xin cảm ơn đất nước

Bom đạn mấy mươi năm vẫn lúa reo, sóng hát”

Tổ quốc hiện lên không chỉ là nơi chốn yêu thương, mà còn là biểu tượng của sự sống, sự hồi sinh và bình yên. Dù đã trải qua chiến tranh khốc liệt, đất nước vẫn “lúa reo, sóng hát”, vẫn nuôi dưỡng con người bằng “tiếng mẹ ru hời”, “điệu hò thánh thót”. Hình ảnh kết thúc bằng vầng trăng tròn đầy:

“Đất nước của tôi ơi!

Vẫn sáng ngời như vầng trăng vành vạnh.”

Đó là biểu tượng của vẻ đẹp trọn vẹn, của niềm tự hào và tình yêu vĩnh cửu.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ tự do, giọng điệu trầm lắng, tha thiết. Hình ảnh giản dị, gần gũi, đậm chất dân gian. Ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, nhưng thấm đẫm cảm xúc và chiều sâu tư tưởng.

Tóm lại, “Cảm ơn đất nước” là một lời tri ân lặng lẽ mà đầy tha thiết của một người con lớn lên trong lòng dân tộc. Bài thơ gợi nhắc mỗi chúng ta hãy luôn biết ơn nguồn cội, yêu quý những điều bình dị nhất của quê hương, và sống xứng đáng với những gì đất nước đã hy sinh, vun đắp.

Những hình ảnh của quê hương (khổ 2): rẫy mía, bờ ao, cánh diều, bông súng trắng, mẹ.