Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Đoàn Văn Cừ: là nhà thơ nổi bật với phong cách trữ tình dân gian, gắn bó với cuộc sống thôn quê Việt Nam.

- Giới thiệu bài thơ Chợ Tết: là bức tranh sống động, chân thực và đầy màu sắc về phiên chợ ngày Tết vùng nông thôn Bắc Bộ xưa.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: Chợ Tết là một tác phẩm độc đáo, giàu hình ảnh, thể hiện sâu sắc vẻ đẹp của làng quê, con người và văn hóa dân tộc Việt Nam.

* Thân bài:

1. Bức tranh thiên nhiên buổi sớm chợ Tết

- Thiên nhiên tinh khôi, trong trẻo:

+ “Dải mây trắng đỏ dần”, “sương hồng lam”, “ruộng lúa”, “đồi xanh”...

+ Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ giúp thiên nhiên hiện lên mềm mại, hữu tình.

- Không gian mở ra nhẹ nhàng, báo hiệu một ngày Tết tràn đầy sức sống.

2. Bức tranh con người đi chợ Tết

- Hình ảnh người dân quê náo nức, đầy sức sống:

+ “Người các ấp tưng bừng”, “thằng cu áo đỏ chạy lon xon”, “cô yếm thắm”, “cụ già lom khom”…

+ Mỗi nhân vật xuất hiện sống động như một thước phim, thể hiện không khí rộn ràng, đa dạng tầng lớp.

- Các hoạt động quen thuộc: gánh lợn, bán tranh, viết câu đối, xem pháo…

+ Gợi nên những nét sinh hoạt truyền thống gần gũi, đậm phong vị Tết xưa.

3. Vẻ đẹp phong tục, văn hóa Tết truyền thống

- Tập tục gói vàng mã, mua câu đối đỏ, xem tranh gà, chọn pháo…

+ Phản ánh đời sống tâm linh, văn hóa tinh thần của người Việt.

- Nhân vật tiêu biểu cho văn hóa truyền thống: thầy khóa, cụ đồ nho…

+ Gợi nhớ về một thời kỳ coi trọng chữ nghĩa, đạo lý.

4. Nghệ thuật miêu tả độc đáo

- Hình ảnh giàu tính tạo hình, sử dụng màu sắc nổi bật (đỏ, vàng, trắng, xanh…).

- Ngôn ngữ dung dị, mang đậm phong vị dân gian.

- Nhịp thơ linh hoạt, giàu âm thanh, tạo cảm giác như đang “xem” một bức tranh chuyển động.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:

+ Chợ Tết không chỉ ghi lại cảnh sinh hoạt ngày Tết, mà còn thể hiện tình cảm yêu quê, yêu văn hóa truyền thống sâu sắc của nhà thơ.

- Bài thơ để lại trong người đọc niềm xúc động và sự trân quý những giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc.

Bài văn tham khảo

Chợ Tết là một trong những bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Đoàn Văn Cừ, người được mệnh danh là “nhà thơ của làng quê Bắc Bộ” với lối viết trữ tình dân gian đậm chất mộc mạc, gần gũi. Bài thơ là một bức tranh đầy màu sắc và âm thanh về phiên chợ quê vào dịp Tết – nơi không chỉ diễn ra hoạt động mua bán mà còn là không gian văn hóa chứa đựng những giá trị truyền thống của người Việt. Qua đó, nhà thơ thể hiện một tình cảm sâu đậm với quê hương, đất nước và con người lao động.

Ngay từ những dòng thơ đầu, người đọc đã được đắm mình trong một khung cảnh thiên nhiên trong trẻo, tinh khôi của buổi sớm đầu năm:

“Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,

Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà tranh…”

Thiên nhiên được nhân hóa một cách nhẹ nhàng, hữu tình, như đang cùng con người háo hức đón Tết. Không gian mở rộng với “đồi xanh”, “con đường viền trắng”, “nóc nhà tranh”… khiến người đọc như cảm nhận được hơi thở trong lành, ấm áp của làng quê khi xuân về.

Trong khung cảnh ấy, hiện lên hình ảnh đoàn người rộn ràng kéo nhau ra chợ. Mỗi nét sinh hoạt, mỗi con người đều được miêu tả sinh động và chân thực: “Những thằng cu áo đỏ chạy lon xon, vài cụ già chống gậy bước lom khom, cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ…”. Người dân đi chợ không chỉ để mua bán mà còn để thưởng thức không khí xuân, gặp gỡ, sẻ chia. Đó là một phiên chợ mang hồn quê, mang linh hồn của cuộc sống cộng đồng nông thôn xưa.

Bài thơ không chỉ khắc họa cảnh vật mà còn khơi gợi sâu sắc phong tục, nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc. Hình ảnh anh hàng tranh, thầy khoá viết thơ xuân, cụ đồ đọc câu đối đỏ, bà lão bán hàng bên miếu cổ... tạo nên một bức tranh văn hóa đầy màu sắc cổ truyền. Qua những hoạt động này, tác giả cho thấy vẻ đẹp của một nền văn minh lúa nước lâu đời, nơi mà dù cuộc sống có vất vả, con người vẫn giữ trọn niềm tin vào chữ nghĩa, tâm linh và lễ nghi ngày Tết.

Một trong những điểm nổi bật của bài thơ là nghệ thuật miêu tả sinh động, cụ thể và gợi hình. Đoàn Văn Cừ sử dụng nhiều hình ảnh giàu tính tạo hình và màu sắc: đỏ chót của cam, trắng của gạo nếp, mào gà thâm như “cục tiết”… Ngôn ngữ thơ mộc mạc, gần gũi với đời sống nông thôn. Cách sử dụng nhịp điệu linh hoạt, gieo vần uyển chuyển khiến bài thơ giàu âm hưởng dân ca, vừa nhẹ nhàng vừa rộn ràng, vui tươi như chính không khí của chợ Tết.

Khép lại bài thơ là khung cảnh mọi người lũ lượt ra về khi hoàng hôn buông xuống:

“Chợ tưng bừng như thế đến gần đêm,

Khi chuông tối bên chùa văng vẳng đánh…”

Phiên chợ khép lại, nhưng dư âm của nó vẫn còn ngân vang trong tâm hồn người đọc như một khúc giao mùa giữa cái cũ và cái mới, giữa lao động và nghỉ ngơi, giữa đời sống vật chất và tinh thần.

Với Chợ Tết, Đoàn Văn Cừ đã không chỉ tái hiện một phiên chợ truyền thống mà còn làm sống lại cả một không gian văn hóa làng quê đầy ắp tình người và bản sắc dân tộc. Bài thơ là một minh chứng rõ nét cho vẻ đẹp bình dị mà sâu sắc của đời sống nông thôn Việt Nam, đồng thời gợi nhắc chúng ta về giá trị của những nét văn hóa xưa cần được gìn giữ và trân trọng.