NHỮNG NGÀY ĐẦU TIÊN TRÊN ĐẢO

(Trích tiểu thuyết “ROBINSON CRUSOE” (1) của Daniel Defoe (2))

Thực tế hiện ra trước mắt tôi thật là khủng khiếp: sau một cơn bão dữ dội trên một chiếc tàu bị trôi giạt, tôi bị ném vào hòn đảo hoang vu, cách xa những đường hàng hải hàng trăm dặm. Tôi cảm thấy cuộc đời tôi sẽ măi mãi bị chôn vùi trong cảnh ngộ éo le bi thảm này. Nghĩ như thế, nhiều lúc hai dòng nước mắt chảy dài xuống má than thân trách phận, buồn thay mình phải đày đọa thống khổ tới nông nỗi này. Nhưng tiếp theo những ý nghĩ yếu đuối ấy, bao giờ cũng có ngay những ý nghĩ lạc quan hơn. Một buổi đi dạo trên bãi biển, súng cắp dưới cánh tay, con chó chậm rãi đi theo sau từng bước, tôi suy nghĩ rất nhiều về hoàn cảnh hiện tại của mình. Ngay lúc đó, lý trí vốn biết cân nhắc điều hơn lẽ thiệt, đã nổi dậy chống lại những lời than vãn bi quan đó. Tôi tự nhủ: “Này, mình hiện đương ở trong một hoàn cảnh bi đát, đúng thế! Nhưng những bạn cùng tàu của mình hiện nay ở nơi nào! Chẳng phải là tất cả có mười một người trên tàu đó sao. Vậy thì mười người kia đâu rồi? Cớ sao họ lại không sống sót, mà mình lại không chết? Vì sao chỉ có một mình ta thoát nạn? Đàng nào hơn? ở đây hay là dưới đó? (đồng thời, tôi chỉ tay xuống biển). Liệu có nên nhìn nhận mọi sự việc cả mặt tốt lẫn mặt xấu không? Chẳng lẽ những điều may mắn đã được hưởng lại không thể an ủi ta về những điều đau lòng được sao? Hơn nữa, nhìn lại, tôi thấy mình đã được thừa hưởng một tài sản khá lớn. Số phận tôi sẽ ra sao nếu không có chiếc tàu đã mắc cạn trên giải cát ngầm giữa biển, khiến tôi có thể ra lấy tất cả tài sản đó đem về cất trong kho? Không có sự may mắn đó thì tôi biết làm thế nào mà tự tạo lấy những vật dụng cần thiết cho đời sống. Bất giác tôi nói to lên: “Mình sẽ ra sao? ừ, mình sẽ ra sao nếu không có khẩu súng này, không có đạn dược để săn bắn, không có đồ dùng để làm việc, không có quần áo để che thân, không có giường để nằm, không có lều để ở?”. Nghĩ thế, tôi lại thấy phấn khởi hơn. Tôi được hưởng tất cả những thứ đó, dư dật đến mức một ngày nào đó hết thuốc đạn, khẩu súng trở thành vô ích. Khi đó, chắc chắn tôi vẫn có đủ mọi thứ để sống trong nhiều năm.

Ngay từ buổi đầu, tôi đã tính trước cách đối phó với mọi trở ngại khó khăn có thể xảy đến, không những chỉ tới ngày thuốc đạn thiếu hẳn, mà cả đến khi sức tôi bị yếu, lực tôi bị hao.

(Trích Robinson Crusoe - Nhà xuất bản Kim Đồng)

Chú thích:

(1) Tóm tắt tiểu thuyết ROBINSON CRUSOE: Sau vụ đắm tàu, Robinson bị dạt vào một đảo hoang cách nơi thuyền bè qua lại hàng trăm cây số. Để tránh thú dữ, anh phải làm nhà, dựng lũy, đào hang. Để có lương thực, anh tìm cách bắn chim, săn thú, câu cá và trồng lúa chỉ mới mười hai hạt thóc, rồi dùng da thú để làm quần áo, điền lịch bằng cách vạch lên khúc cây, rồi tự làm đồ gốm, đa lát rổ, thúng… Cứ như thế, cho đến khi trở về quê hương, Robinson đã trải qua hai mươi tám năm trên đảo.

Dựa vào một sự việc có thật đương thời, Defoe đã viết nên một tiểu thuyết đầy sức hấp dẫn, với văn phong trong sáng, giản dị và tình tiết vô cùng kì thú. Ngay khi ra đời vào năm 1719, Robinson Crusoe đã được đón nhận và phổ biến rộng rãi. Chỉ trong năm đầu tiên, cuốn truyện đã được tái bản tới bốn lần. Tới cuối thế kỉ XIX, với hơn 700 phiên bản, kể cả truyện tranh, chưa cuốn sách nào trong lịch sử văn học phương Tây lại có nhiều ấn bản, thu được nhiều lợi nhuận và có nhiều bản dịch hơn tác phẩm này.

(2) Daniel Defoe: Daniel Defoe, sinh vào khoảng năm 1659/1661 tại London. Ban đầu, ông đã được giáo dục để trở thành mục sư nhưng về sau lại theo nghiệp kinh doanh và cuối cùng là viết lách.

Xác định lời người kể chuyện trong đoạn trích trên.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Bàn luận về giá trị của sự lạc quan trong cuộc sống.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn đoạn trích “Những ngày đầu tiên trên đảo” trong tiểu thuyết Robinson Crusoe của Daniel Defoe.

- Nêu vấn đề: Từ câu chuyện Robinson giữ vững tinh thần lạc quan trong nghịch cảnh, ta nhận ra giá trị to lớn của sự lạc quan trong cuộc sống con người.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Lạc quan là thái độ sống tích cực, tin tưởng vào điều tốt đẹp, biết nhìn thấy mặt sáng của cuộc đời ngay cả khi gặp khó khăn, thử thách.

- Giá trị của sự lạc quan: là sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua nghịch cảnh, tìm thấy niềm vui, động lực và hy vọng để sống tiếp.

b. Phân tích, bàn luận

- Trong đoạn trích, Robinson rơi vào hoàn cảnh khắc nghiệt: cô độc trên đảo hoang, tưởng như tuyệt vọng.

- Tuy nhiên, bằng lý trí và tinh thần lạc quan, anh đã tự trấn an, biết ơn cuộc sống, nhận ra mình còn sống, còn nhiều điều may mắn — từ đó, lấy lại niềm tin và bắt đầu hành trình sinh tồn.

→ Lạc quan giúp anh biến nỗi sợ thành sức mạnh, biến đảo hoang thành mái nhà.

- Trong đời sống thực, sự lạc quan cũng mang những giá trị to lớn:

+ Giúp con người giữ vững ý chí, nghị lực khi đối mặt với khó khăn.

+ Giúp ta nhìn nhận vấn đề đa chiều, không bi quan, không bỏ cuộc.

+ Tạo ra nguồn năng lượng tích cực, lan tỏa tinh thần mạnh mẽ đến người khác.

+ Là nền tảng của thành công: người lạc quan biết biến thất bại thành bài học, tìm cơ hội trong khó khăn.

- Dẫn chứng thực tế:

+ Nick Vujicic – người không tay, không chân nhưng sống tràn đầy niềm tin, truyền cảm hứng cho hàng triệu người.

+ Người dân Việt Nam luôn giữ tinh thần lạc quan trong chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh — nhờ đó mà vươn lên mạnh mẽ.

c. Phản đề

- Tuy nhiên, lạc quan không có nghĩa là ảo tưởng hay thờ ơ với thực tế.

→ Cần kết hợp lạc quan với hành động, nỗ lực thực tế thì mới tạo nên giá trị thật sự.

* Kết bài:

- Khẳng định lại ý nghĩa của sự lạc quan: là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn, giúp con người vượt qua nghịch cảnh, hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Liên hệ bản thân: mỗi người cần nuôi dưỡng tinh thần lạc quan, dũng cảm đối diện khó khăn, tin vào tương lai và chính mình.

Bài viết tham khảo

Đọc đoạn trích “Những ngày đầu tiên trên đảo” trong tiểu thuyết Robinson Crusoe của Daniel Defoe, ta bắt gặp hình ảnh một con người cô độc giữa biển trời hoang vắng nhưng vẫn giữ được niềm tin và ý chí sống mạnh mẽ. Robinson, dù bị đắm tàu, mất hết bạn bè và phải sống đơn độc giữa đảo hoang, vẫn biết tự an ủi mình, nhìn thấy những điều may mắn nhỏ bé để tiếp tục tồn tại. Từ câu chuyện ấy, ta nhận ra một bài học thấm thía về giá trị của sự lạc quan trong cuộc sống.

Lạc quan là thái độ sống tích cực, tin vào điều tốt đẹp, dẫu cho hoàn cảnh có khắc nghiệt đến đâu. Người lạc quan không phủ nhận khó khăn, mà biết nhìn nhận cả mặt sáng và mặt tối của vấn đề, để tìm thấy hy vọng giữa tuyệt vọng. Sự lạc quan chính là ánh sáng soi đường trong những lúc tối tăm nhất, giúp con người không gục ngã trước nghịch cảnh.

Robinson đã từng yếu đuối, từng rơi nước mắt, nhưng lý trí và tinh thần lạc quan đã giúp anh đứng vững. Anh tự nhủ mình còn sống, còn thức ăn, còn súng, còn nơi trú ẩn – nghĩa là còn hy vọng. Chính suy nghĩ tích cực ấy khiến anh tìm được niềm tin, bắt tay vào lao động, sáng tạo và từng bước làm chủ cuộc sống giữa đảo hoang suốt hai mươi tám năm. Nhờ lạc quan, anh không chết trong tuyệt vọng mà sống trong kiêu hãnh của một con người chiến thắng hoàn cảnh.

Trong cuộc sống hôm nay, tinh thần lạc quan vẫn là điều vô cùng quý giá. Khi ta gặp thất bại trong học tập, công việc hay tình cảm, nếu biết giữ thái độ tích cực, ta sẽ thấy mỗi vấp ngã là một cơ hội để trưởng thành. Người lạc quan luôn nhìn thấy “cánh cửa khác mở ra khi một cánh cửa khép lại”. Họ truyền năng lượng tốt lành cho bản thân và cả những người xung quanh. Như Nick Vujicic – người không có tay chân nhưng chưa bao giờ đánh mất nụ cười – chính tinh thần lạc quan đã giúp anh sống trọn vẹn và truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới.

Tuy nhiên, lạc quan không phải là ảo tưởng hay vô trách nhiệm. Lạc quan thực sự phải đi cùng hành động, với ý chí và nỗ lực không ngừng. Chỉ khi con người dám đối diện thực tế, dám vượt qua nỗi sợ, thì niềm tin mới có ý nghĩa thật sự.

Sự lạc quan là một giá trị tinh thần quý báu, giúp con người vượt lên nghịch cảnh, tìm thấy hạnh phúc và hướng đến tương lai. Cuộc sống luôn có những giông bão, nhưng nếu ta giữ được ngọn lửa lạc quan trong tim, ta sẽ luôn tìm thấy ánh sáng phía cuối con đường. Mỗi chúng ta hãy học cách sống như Robinson – dũng cảm, kiên trì và luôn tin rằng điều tốt đẹp vẫn đang chờ ở phía trước.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Suy nghĩ về một bài học có ý nghĩa rút ra được từ trong đoạn trích.

- Hệ thống ý:

+ Robinson ban đầu bi quan, than thân trách phận, nhưng ngay sau đó lý trí và tinh thần lạc quan đã giúp anh đứng vững.

+ Anh biết cảm ơn sự sống, nhận ra những điều may mắn mà mình có được: còn sống sót, có súng, đạn, thức ăn, quần áo, chỗ ở…

+ Suy nghĩ tích cực ấy giúp anh phấn chấn, chủ động lên kế hoạch sinh tồn: tính toán, chuẩn bị đối phó với khó khăn, sống tự lập, tự cường.

+ Bài học rút ra:

. Trong cuộc sống, không ai tránh khỏi thử thách, mất mát.

. Nhưng thái độ và cách nhìn nhận mới quyết định ta vượt qua hay gục ngã.

. Khi biết giữ tinh thần lạc quan và biết ơn những gì mình có, con người sẽ mạnh mẽ hơn, biến nghịch cảnh thành cơ hội trưởng thành.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về một bài học có ý nghĩa rút ra được từ trong đoạn trích.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Đoạn trích Những ngày đầu tiên trên đảo trích tiểu thuyết Robinson Crusoe của Daniel Defoe gợi cho ta một bài học sâu sắc về nghị lực và tinh thần lạc quan trong cuộc sống. Sau khi bị nạn, Robinson rơi vào hoàn cảnh vô cùng bi thảm: một mình trên đảo hoang, cách xa loài người hàng trăm dặm. Ban đầu, anh buồn tủi và tuyệt vọng, nhưng rồi lý trí đã giúp anh nhận ra rằng mình vẫn còn may mắn hơn những người đã chết, vẫn còn sống, còn sức khỏe, còn của cải và công cụ để sinh tồn. Chính nhờ cách nhìn tích cực và niềm tin vào bản thân, Robinson đã bình tĩnh đối diện với khó khăn, lên kế hoạch lao động và từng bước gây dựng cuộc sống mới. Qua đó, nhà văn muốn nhắn nhủ rằng: trong cuộc đời, không ai tránh khỏi nghịch cảnh, nhưng nếu biết giữ vững tinh thần lạc quan, ta sẽ biến điều bất hạnh thành cơ hội để trưởng thành. Bài học ấy nhắc mỗi người hãy sống kiên cường, biết ơn cuộc sống và không bao giờ đầu hàng số phận.