Một nhà khoa học thực hiện phép lai của loài ruồi giấm, kết quả được thể hiện bảng bên dưới, dấu “-“ thể hiện dữ liệu chưa biết.

Loài	Ruồi giấm
Số cặp gen đang xét	-
Số loại kiểu gen	15
P: ♀ Trội 2 tính trạng × ♂ Trội 2 tính trạng	F1 có số cá thể mang 1 alen trội chiếm 25%

Biết mỗi cặp gen quy định 1 cặp tính trạng, alen trội là trội hoàn toàn.

Có bao nhiêu phát biểu đúng trong các phát biểu sau?

I. Phép lai trên đang xét về 2 cặp gen cùng nằm trên một cặp nhiễm sắc thể.

II. F₁ của phép lai đang xét 12 kiểu gen.

III. Ở F₁ của phép lai, trong các cá thể trội 1 tính trạng, các cá thể cái chiếm tỷ lệ 1/3. 

IV. Ở F₁ của phép lai, trong các cá thể trội 2 tính trạng, các cá thể có 3 alen trội chiếm tỷ lệ 1/3. 

Đáp án đúng là D

Nhận thấy 15 = 3 x 5. Vậy 1 gen nằm trên NST thường (tạo 3 loại KG) và 1 gen nằm trên vùng không tương đồng của NST giới tính X (tạo 5 loại KG)

Vậy có thể suy ra được bài toán đang xét về 2 cặp gen: 1 cặp trên NST thường và 1 cặp trên NST giới tính X.

Giả sử cặp gen Aa nằm trên NST thường, cặp gen Bb nằm trên vùng không tương đồng của NST X.

Phép lai P: ♀ Trội 2 tính trạng (A-X^BX^-) × ♂ Trội 2 tính trạng (A-X^BY).

Theo giả thuyết, F₁ có số cá thể mang 1 alen trội chiếm 25% 

Để thu được số cá thể mang 1 alen trội thì ta xét các trường hợp - tuy nhiên nên xét từ trường hợp cả 2 gen A và B đều nằm ở trạng thái dị hợp đầu tiên vì dễ tìm ra các cá thể mang 1 alen trội nhất.

Từ trường hợp ta thấy: 0,25aa x (0,25X^BX^b + 0,25X^BY) + 0,5Aa x 0,25X^bY = 0,25

Xét trường hợp gen B đồng hợp: ♀ Trội 2 tính trạng (AaX^BX^B) × ♂ Trội 2 tính trạng (AaX^BY) chỉ thu được cá thể trội 1 alen là aaXBY = 1/16 < 0,25 => không thỏa mãn điều kiện

Xét trường hợp A đồng hợp: ♀ Trội 2 tính trạng (AAX^BX^b) × ♂ Trội 2 tính trạng (AaX^BY) thì chỉ thu được cá thể trội 1 alen là AaXbY = 1/16 < 0,25 => không thỏa mãn điều kiện

Vậy phép lai P chỉ có thể là: ♀ AaX^BX^b × ♂ AaX^BY

F₁: (0,25AA: 0,5Aa: 0,25aa)(0,25X^BX^B: 0,25X^BX^b: 0,25X^BY: 0,25X^bY)

Xét các phát biểu:

I sai vì 2 cặp gen trên 2 NST khác nhau

II đúng vì 3 x 4 =12 vì phép lai P là ♀ AaX^BX^b × ♂ AaX^BY

III đúng vì tỷ lệ các cá thể trội 1 tính trạng là: aa x (0,25X^BX^B + 0,25X^BX^b + 0,25X^BY) + (AA + Aa) x XbY = 3/8

Tỷ lệ cá thể cái là: aa x (0,25X^BX^B + 0,25X^BX^b) = 1/8

Vậy tỷ lệ cá thể cái trên các cá thể trội 1 tính trạng là 1/3.

IV. Đúng vì tỉ lệ trội 2 tính trạng = ¾ x ¾ = 9/16

Tỉ lệ các cá thể có 3 alen trội là: AAXBY + AaXBXB = 3/16

Vậy tỷ lệ 3 alen trội trên trội 2 tính trạng là 1/3