(Ngữ liệu ngoài sgk) Làm lẽ

Thể thơ: thất ngôn bát cú đường luật.

Phép đối:

- Kẻ đắp chăn bông – kẻ lạnh lùng” → đối lập về vật chất và tình cảm, vừa thể hiện sự giàu sang, sung sướng của chính thất, vừa thể hiện cảnh cô đơn, thiếu thốn của người làm lẽ.

- “Cầm bằng làm mướn – mướn không công” → đối lập giữa nỗ lực lao động và kết quả nhận được, phản ánh nỗi cực nhọc nhưng vô vọng, khổ sở của người phụ nữ.

à Phép đối làm nổi bật sự bất công, éo le và khổ sở trong thân phận người làm lẽ, đồng thời tăng sức gợi hình, gợi cảm giác xót xa, mỉa mai cho người đọc.

Bài thơ phản ánh số phận bất hạnh, éo le và khổ sở của người phụ nữ làm lẽ trong xã hội phong kiến, phải chịu cảnh chồng chung, được hưởng ít tình cảm và vật chất, phải lao động cực nhọc nhưng không được công bằng, đồng thời thể hiện thái độ mỉa mai, châm biếm xã hội bất công.

- Cố đấm ăn xôi

+ Giải nghĩa: Cố gắng làm một việc không khả thi, nỗ lực nhưng khó thành công.

+ Ý nghĩa trong bài thơ: Diễn tả nỗi khổ, sự cố gắng vô vọng của người làm lẽ, dù nỗ lực nhưng vẫn không đạt được hạnh phúc hay quyền lợi.

- Năm thì mười họa

+ Giải nghĩa: Rất hiếm khi xảy ra, rất ít khi có; “một năm có mười lần may ra” → diễn tả tính chất hiếm hoi.

+ Ý nghĩa trong bài thơ: Thể hiện rằng người làm lẽ rất ít khi được hưởng tình cảm, quyền lợi hay hạnh phúc, cuộc sống thiếu thốn, bấp bênh.

- Xót xa, thương cảm cho thân phận người làm lẽ phải chịu cảnh thiếu thốn, cô đơn.

- Chua chát, mỉa mai trước sự bất công của xã hội phong kiến, nơi phụ nữ bị phân chia và đối xử bất công.