I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới:

EM BÉ TRONG MÙA CỦI KHÔ

(Bình Nguyên Trang)

Này em bé thả chân trần trên cỏ

Rong ruổi suốt ngày nhặt giấc mơ rơi

Ngôi nhà em đầy mùi hương và khói

Em kiếm củi gần sưởi ấm chiều mồ côi

 

Dải đồi ấy chỉ nhiều hoa và gió

Làm sao có củi khô cho em nhặt bây giờ

Chiều lạnh lắm thu đã vàng rồi đó

Em về đi, mẹ sắp trở cơn ho

 

Này em bé, căn nhà xơ xác thế

Làm sao cõng nắng mưa để qua mùa

Heo hút quá cho ta vào nữa nhé

Ta nhóm lửa giùm em đánh thức niềm vui

 

Những bó củi mỗi ngày mang về chợ

Em ủ ước mơ nhặt khắp nẻo trên đồi

Đường đầy gió, heo may gài băng giá

Chân chạy qua mùa đối diện ngày đông

 

Rồi ta thấy má em hồng mỗi buổi

Khi nhóm củi khô cho mẹ sưởi ấm lòng

Cái bóng nhỏ ngã trên đồi lộng gió

Biết có còn củi khô cho em không…..

(Lối về, Bình Nguyên Trang, NXB Hội Nhà văn, 1995)

* Bình Nguyên Trang tên thật là Vũ Thị Quỳnh Trang (sinh 1977) tốt nghiệp Học viện Báo chí và Tuyên truyền Hà Nội, hiện chị công tác tại chuyên đề Văn nghệ công an của báo Công an nhân dân. Chị đã từng là một thành viên trong hội bút Hương đầu mùa của báo Hoa học trò

Xác định thể thơ của tác phẩm và luật bằng trắc của khổ thơ đầu.

- Nhân vật trữ tình: Em bé kiếm củi.

- Em bé được khắc họa cụ thể qua hình ảnh:

+ Thả chân trần, rong ruổi suốt ngày, đồi lộng gió: tình cảnh đáng thương.

+ Kiếm củi mỗi ngày, ủ ước mơ, chạy qua mùa, sưởi ấm lòng mẹ: giàu ước mơ, có trách nhiệm, không có tuổi thơ đúng nghĩa.

- Tình cảm, thái độ của nhân vật trữ tình:

+ Lo lắng, băn khoăn cho tình cảnh đáng thương, tội nghiệp của em (căn nhà xơ xác quá, bóng nhỏ ngã trên đồi lộng gió).

+ Thúc giục em về mau để tránh khỏi giá rét (Chiều lạnh lắm thu đã vàng rồi đó. Em về đi, mẹ sắp trở cơn ho; Chân chạy qua mùa đối diện ngày đông).

- Thể thơ 8 chữ: Số tiếng, cách gieo vần, ngắt nhịp linh hoạt à phù hợp với sắc thái biểu cảm và cung bậc cảm xúc của tác giả.

- Phép ẩn dụ:

+ Này em bé thả chân trần trên cỏ - Rong ruổi suốt ngày nhặt giấc mơ rơi à ẩn dụ “nhặt giấc mơ rơi” khắc họa thấm thía tình cảnh tội nghiệp, đáng thương của em bé, không có được ước mong của riêng mình.

+ Làm sao cõng nắng mưa để qua mùa - ẩn dụ “nắng mưa” chỉ những khó khăn, tủi cực mà em đang phải gánh vác, quá sức so với lứa tuổi em.

+ “Ta nhóm lửa giùm em đánh thức niềm vui” à ẩn dụ “nhóm lửa”, “đánh thức niềm vui” gợi những sẻ chia khó khăn, mang đến cho em niềm vui và hy vọng vào cuộc sống phía trước.

Phép tương phản “bóng nhỏ ngã trên đồi lộng gió” - thể hiện sự lo lắng, thương cảm cho số phận em.

- Câu hỏi tu từ kết thúc (có còn củi khô cho em không): kết thúc độc đáo, tạo dư ba sâu lắng về niềm thương cảm, trở trăn của tác giả.

- Chủ đề: Yêu thương, đồng cảm và sẻ chia với thân phận/những em bé bất hạnh.

- Bức thông điệp:

+ Trân trọng, cảm phục những em bé bất hạnh, tội nghiệp nhưng giàu nghị lực, sớm biết lo toan và giàu tình yêu thương với gia đình.

+ Kêu gọi sự sẻ chia, đồng cảm và chung tay của cộng đồng với những em bé có hoàn cảnh bất hạnh.