Ở một loài động vật, cặp nhiễm sắc thể giới tính ở giới cái là XX, ở giới đực là XY. Thực hiện phép lai giữa 2 cá thể thuần chủng tương phản về các cặp gene (P) thu được F₁ gồm 50% con cái mắt đỏ, cánh dài : 50% con đực mắt đỏ, cánh ngắn. Cho con cái F₁ lai phân tích, thu được thế hệ lai (F_a) có 30% con mắt trắng, cánh ngắn : 45% con mắt trắng, cánh dài : 5% con mắt đỏ, cánh dài : 20% con mắt đỏ, cánh ngắn. Biết rằng chiều dài cánh do một gene quy định, tính trạng cánh dài trội hoàn toàn so với tính trạng cánh ngắn và không xảy ra đột biến. Nếu cho các cá thể F₁ giao phối ngẫu nhiên thì thu được đời con có tỉ lệ con cái mắt đỏ, cánh ngắn là bao nhiêu?

Đáp án: $\frac{3}{16}$

♀: XX, ♂: XY.

P(t/c) khác nhau 2 cặp tính trạng tương phản.

F₁: 50% con cái mắt đỏ, cánh dài : 50% con đực mắt đỏ, cánh ngắn.

♀F₁ lai phân tích → F_a: 30% mắt trắng, cánh ngắn : 45% mắt trắng, cánh dài : 5% mắt đỏ, cánh dài : 20% mắt đỏ, cánh ngắn.

→ Tính trạng xuất hiện không đồng đều ở 2 giới.

→ Tính trạng do gene liên kết với vùng trên NST X không có allele tương ứng trên Y.

Xét riêng từng tính trạng lai phân tích:

Tính trạng màu mắt: mắt trắng : mắt đỏ = 3 : 1 → Kết quả của tương tác gene 9 : 7 → Quy ước gene: B-D-: đỏ, các kiểu gene còn lại quy định màu trắng.

Tính trạng độ dài cánh: cánh dài : cánh ngắn = 1 : 1 → Quy ước gene: A - cánh dài >> a - cánh ngắn.

→ Tích tổ hợp 2 tính trạng ta có: (3 : 1) × (1 : 1) khác tỉ lệ đề bài cho → Có hiện tượng hoán vị gene giữa A với B hoặc D.

Giả sử: A và B cùng nằm trên vùng không tương đồng của NST giới tính X.

♀F₁ lai phân tích tức là lai với cơ thể có kiểu gene $\left({\mathrm{X}}_{\mathrm{b}}^{\mathrm{a}}\mathrm{Ydd}\right)$.

F_a: ${\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{A}}{\mathrm{X}}_{\mathrm{b}}^{\mathrm{a}}{\mathrm{D}}_{-}+{\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{A}}{\mathrm{YD}}_{-}=5\mathrm{\%}\to {\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{A}}=5\mathrm{\%}:\frac{1}{2}=10\mathrm{\%}\to \mathrm{f}=20\mathrm{\%}.$

→ ♀F₁: ${\mathrm{X}}_{\mathrm{b}}^{\mathrm{A}}{\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{a}}\mathrm{Dd};\mathrm{f}=20\mathrm{\%}.$  

F₁: $♀{\mathrm{X}}_{\mathrm{b}}^{\mathrm{A}}{\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{a}}\mathrm{Dd}\times ♂{\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{a}}\mathrm{YDd}$ 

→ Tỉ lệ con cái mắt đỏ, cánh ngắn ở đời con là: $\left({\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{a}}{\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{a}}+{\mathrm{X}}_{\mathrm{B}}^{\mathrm{a}}{\mathrm{X}}_{\mathrm{b}}^{\mathrm{a}}\right)\mathrm{D}-=\frac{1}{4}\times \frac{3}{4}=\frac{3}{16}.$