Cho hồ sơ phả hệ mô tả sự di truyền nhóm máu hệ ABO và một bệnh M ở người do 2 locus thuộc 2 cặp NST khác nhau quy định. Biết rằng, bệnh M trong phả hệ là do một trong 2 allele có quan hệ trội lặn hoàn toàn của một gene quy định; gene quy định nhóm máu 3 allele $I^{A}, I^{B}, I^{O};$ trong đó allele $I^{A}$ quy định nhóm máu A, allele $I^{B}$ quy định nhóm máu B đều trội hoàn toàn so với allele $I^{O}$ quy định nhóm máu O và quần thể này đang ở trạng thái cân bằng di truyền về tính trạng nhóm máu với 4% số người có nhóm máu O và 21% số người có nhóm máu B.

Khả năng cặp vợ chồng (III-13) và (III-14) sinh một đứa con mang kiểu gene dị hợp về cả hai tính trạng là bao nhiêu?

Xem lời giải

Câu hỏi trong đề: Đề minh họa tốt nghiệp THPT môn Sinh có đáp án năm 2025 ( Đề 5) !!

Trả lời:

Giải bởi Vietjack

Đáp án: 47,7%

Gene quy định hai tính trạng đang xét nằm trên 2 cặp NST khác nhau $\Rightarrow$ Xét tách riêng từng loại tính trạng:

- Tính trạng nhóm máu:

+ Kiểu gene về tính trạng nhóm máu của người III-13:

Người số (II-5) có nhóm máu O $\Rightarrow$ Kiểu gene của người số (I-1) và (I-2) là $I^{B} I^{O} \Rightarrow$ Người (II-6) có nhóm máu B sẽ có xác suất về kiểu gene là: $\frac{1}{3} I^{B} I^{B} : \frac{2}{3} I^{B} I^{O} .$

Phân tích tương tự với người (II-7) $\Rightarrow$ Xác suất về kiểu gene của (II-7) là: $\frac{1}{3} I^{B} I^{B} : \frac{2}{3} I^{B} I^{O} .$

$\begin{array}{l} \Rightarrow II - 6 \times II - 7 = (\frac{1}{3} I^{B} I^{B} : \frac{2}{3} I^{B} I^{O}) \times (\frac{1}{3} I^{B} I^{B} : \frac{2}{3} I^{B} I^{O}) = (\frac{2}{3} I^{B} : \frac{1}{3} I^{O}) \times (\frac{2}{3} I^{B} : \frac{1}{3} I^{O}) \\ \to \frac{4}{9} I^{B} I^{B} : \frac{4}{9} I^{B} I^{O} : \frac{1}{9} I^{O} I^{O} . \end{array}$

$\Rightarrow$ Người (III-13) có nhóm máu B sẽ có xác suất về kiểu gene là: $\frac{1}{2} I^{B} I^{B} : \frac{1}{2} I^{B} I^{O} .$

+ Kiểu gene về tính trạng nhóm máu của người (III-14):

Quần thể này đang ở trạng thái cân bằng di truyền có 4% người nhóm máu O $\Rightarrow {(I^{O})}^{2} = 4 % = 0, 04 \Rightarrow I^{O} = \sqrt{0, 04} = 0, 2 .$

Người có nhóm máu $B = 21 % = {(I^{B})}^{2} + 2 \times I^{B} \times I^{O} \Rightarrow I^{B} = 0, 3 .$

$\Rightarrow I^{A} = 1 - 0, 2 - 0, 3 = 0, 5 .$

$\Rightarrow$ Tỉ lệ người có nhóm máu A trong quần thể: $0, 25 I^{A} I^{A} : 0, 2 I^{A} I^{O} .$

$\Rightarrow$ Người (II-9) và (II-10) có nhóm máu A sẽ có xác suất về kiểu gene là: $\frac{0, 25}{0, 25 + 0, 2} I^{A} I^{A} : \frac{0, 2}{0, 25 + 0, 2} I^{A} I^{O} = \frac{5}{9} I^{A} I^{A} : \frac{4}{9} I^{A} I^{O} .$

$\begin{array}{l} \Rightarrow (II - 9) \times (II - 10) = (\frac{5}{9} I^{A} I^{A} : \frac{4}{9} I^{A} I^{O}) \times (\frac{5}{9} I^{A} I^{A} : \frac{4}{9} I^{A} I^{O}) = (\frac{7}{9} I^{A} : \frac{2}{9} I^{O}) \times (\frac{7}{9} I^{A} : \frac{2}{9} I^{O}) \\ \to \frac{49}{81} I^{A} I^{A} : \frac{28}{81} I^{A} I^{O} : \frac{4}{81} I^{O} I^{O} . \end{array}$

Người (III-14) có nhóm máu A, tỉ lệ là: $\frac{49}{49 + 28} I^{A} I^{A} : \frac{28}{49 + 28} I^{A} I^{O} = \frac{7}{11} I^{A} I^{A} : \frac{4}{11} I^{A} I^{O} .$

+ Xác suất về tính trạng nhóm máu ở đời con:

Ta có:

$(III - 13) \times (III - 14) = (\frac{1}{2} I^{B} I^{B} : \frac{1}{2} I^{B} I^{O}) \times (\frac{7}{11} I^{A} I^{A} : \frac{4}{11} I^{A} I^{O}) = (\frac{3}{4} I^{B} : \frac{1}{4} I^{O}) \times (\frac{9}{11} I^{A} : \frac{2}{11} I^{O}) .$

$\Rightarrow$ Kiểu gene dị hợp về nhóm máu = 1 - kiểu gene đồng hợp về nhóm máu = $1 - I^{O} I^{O} = 1 - \frac{1}{4} \times \frac{2}{11} = \frac{21}{22} .$

- Tính trạng bệnh:

+ Bố mẹ (II-6), (II-7) bình thường sinh con bị bệnh $\Rightarrow$ Tính trạng bệnh do gene lặn quy định.

+ Mẹ (I-2) bị bệnh, sinh con trai (II-6) bình thường $\Rightarrow$ Gene quy định bệnh nằm trên NST thường.

+ Người (III-13) bị bệnh có kiểu gene là: aa.

Người (III-14) bình thường, có mẹ bị bệnh $\Rightarrow$ Người (III-14) có kiểu gene là: Aa.

$\Rightarrow (III - 13) \times I (II - 14) = aa \times Aa \to Aa = \frac{1}{2} .$

- Xác suất cặp vợ chồng (III-13) và (III-14) sinh một đứa con mang kiểu gene dị hợp về cả hai tính trạng = [Xác suất sinh con có kiểu gene dị hợp về nhóm máu] $\times$ [Xác suất sinh con có kiểu gene dị hợp về tính trạng bệnh] = $\frac{1}{2} \times \frac{21}{22} = 47, 7 % .$