Ở ruồi giấm, xét 3 cặp gene: A, a; B, b và D, d; mỗi gene quy định 1 tính trạng, các allele trội là trội hoàn toàn. Phép lai P: 2 ruồi đều có kiểu hình trội về 3 tính trạng giao phối với nhau, tạo ra F₁ gồm 24 loại kiểu gene và có 1,25% số ruồi mang kiểu hình lặn về 3 tính trạng nhưng kiểu hình này chỉ có ở ruồi đực. Theo lí thuyết, trong tổng số ruồi cái có kiểu hình trội về 3 tính trạng ở F₁, số ruồi có 5 allele trội chiếm tỉ lệ là bao nhiêu?

Đáp án: $\frac{1}{3}$

F₁ thu được 24 loại kiểu gene mà kiểu hình lặn về 3 tính trạng chiếm 1,25% chỉ có ở giới đực ® Gene nằm trên NST giới tính X tại vùng không tương đồng.

TH1: Xét 1 gene nằm trên giới tính (ví dụ gene Dd)

Ta có: X^DX^d × X^DY ® X^dY = 0,25 ® aa,bb = 1,25% : 0,25 = 5% = 10% ab (ruồi giấm cái) × 50% ab (ruồi giấm đực – ruồi giấm đực không hoán vị gen). Vậy ab (ruồi giấm cái) = 10% suy ra kiểu gene của ruồi giấm cái là $\frac{\mathrm{Ab}}{\mathrm{aB}}$. Vậy P là $\frac{\mathrm{Ab}}{\mathrm{aB}}$ X^DX^d (f = 20%) x $\frac{\mathrm{Ab}}{\mathrm{aB}}$X^DY . Thử lại, số loại kiểu gene = 7 × 4 = 28 (không thỏa mãn).

Vậy 2 gene nằm trên 1 cặp NST giới tính (ví dụ gene Bb, Dd).

Số loại kiểu gene = 24 = 3 × 8 (cặp Aa có 3 kiểu gen; cặp Bb, Dd có 8 kiểu gen).

Phép lai gene Aa = Aa × Aa ® aa = 0,25 ® X^bdY = 5% ® X^bd = 10%.

® F₁: AaX^BdX^bD × AaX^BDY.

® Ruồi cái A-B-D- ở F₁ = 0,75 × 1/2 = 0,375.

Xác định tỉ lệ ruồi cái có 5 allele trội ở F₁:

+ Ruồi cái AA cần 3 allele trội cặp BD (X^BDX^Bd và X^BDX^bD) $=\frac{1}{4}\times (0,5\times 0,4+0,5\times 0,4)=0,1.$

+ Ruồi cái Aa cần 4 allele trội cặp BD (X^BDX^BD) $=\frac{2}{4}\times (0,5\times 0,1)=0,025.$

Vậy tỉ lệ cần tìm = $\frac{0,1+0,025}{0,375}=\frac{1}{3}.$