“Tích Thương gia chí Bàn Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phụ. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẫn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán số đoản xúc, bách tính hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ”.

(Lý Công Uẩn, Thiên đô chiếu)

Trong đoạn trích, biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng là gì?

Đáp án C

Hướng dẫn giải

- Biện pháp tu từ phép đối là việc sử dụng các cặp từ, cụm từ có sự đối lập về nghĩa, hoặc tương xứng về cấu trúc để tạo ra sự hài hòa, cân đối trong câu văn, từ đó làm nổi bật ý nghĩa. Trong đoạn trích này, phép đối được sử dụng khá rõ ràng qua sự đối lập giữa các yếu tố "thiên mệnh" và "nhân dân", thể hiện sự cân bằng giữa việc tuân thủ quy luật của thiên mệnh và sự chăm sóc đời sống nhân dân.

- "Thượng cẩn thiên mệnh" (trên phải cẩn thận tuân theo thiên mệnh) và "hạ nhân dân chí" (dưới phải chú trọng đến đời sống nhân dân). Hai phần này đối xứng nhau về cả nghĩa và cấu trúc, làm nổi bật sự quan trọng của việc tuân theo mệnh trời (thiên mệnh) và chăm lo cho nhân dân. Phép đối ở đây không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ cho câu văn mà còn thể hiện quan điểm của tác giả về việc trị nước phải hài hòa giữa thiên mệnh và lợi ích của nhân dân.

- "Cẩu hữu tiện triếp cải" (nếu không làm được như vậy thì có sự thay đổi) cũng tạo ra sự đối lập trong cách nhìn nhận về hậu quả nếu không tuân thủ thiên mệnh và không chăm sóc dân chúng. Phép đối này giúp tác giả nhấn mạnh một sự thật rằng: để quốc gia vững mạnh và trường tồn, cần phải duy trì sự cân bằng giữa sự tuân theo thiên mệnh và việc chăm lo đời sống nhân dân.

- Phép đối trong đoạn trích này không chỉ là một kỹ thuật tu từ đơn thuần mà còn mang một ý nghĩa sâu sắc, giúp làm nổi bật những mối quan hệ, nguyên lý quan trọng trong việc trị quốc. Sự đối lập giữa "thiên mệnh" và "nhân dân" là yếu tố quan trọng để duy trì sự thịnh vượng của một quốc gia.