Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết: "Là một học sinh, em nghĩ làm thế nào để ứng xử phù hợp trên mạng xã hội?”

Bài làm tham khảo

Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ. Mạng xã hội, các trang web học tập trực tuyến, diễn đàn,... mang đến vô vàn lợi ích, giúp chúng ta kết nối, học hỏi và giải trí. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, việc sử dụng internet cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là vấn đề bảo mật thông tin cá nhân. Là một học sinh, việc hiểu rõ và biết cách bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng là vô cùng quan trọng, không chỉ để đảm bảo an toàn cho bản thân mà còn góp phần xây dựng một môi trường mạng lành mạnh.

Vậy, thông tin cá nhân là gì? Đó là những dữ liệu riêng tư liên quan đến một cá nhân cụ thể, bao gồm họ tên, ngày tháng năm sinh, địa chỉ, số điện thoại, email, hình ảnh,... Việc bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng là quá trình ngăn chặn, kiểm soát và xử lý các nguy cơ có thể dẫn đến việc thông tin cá nhân bị tiết lộ, đánh cắp, sử dụng sai mục đích hoặc gây hại cho chủ sở hữu.

Tuy nhiên, thực tế đáng báo động cho thấy, theo thống kê của Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2022, có tới 60% học sinh đã từng chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Điều này khiến các bạn trở thành mục tiêu dễ dàng cho các đối tượng xấu. Đơn cử như trường hợp của nữ sinh N.T.H (Hà Nội) đã bị kẻ xấu lợi dụng hình ảnh cá nhân để tống tiền, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần và cuộc sống của em.

Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến thực trạng này? Trước hết, phải kể đến sự thiếu hiểu biết của không ít học sinh về tầm quan trọng của việc bảo vệ thông tin cá nhân, chưa hiểu rõ về các nguy cơ tiềm ẩn trên mạng. Bên cạnh đó, sự chủ quan, lơ là trong việc chia sẻ thông tin, sử dụng mật khẩu yếu, dễ đoán, truy cập vào các trang web không an toàn cũng là một nguyên nhân quan trọng. Không thể phủ nhận, các đối tượng xấu ngày càng tinh vi, chúng luôn tìm cách lợi dụng sự thiếu hiểu biết và chủ quan của học sinh để thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Hậu quả của việc để lộ thông tin cá nhân trên mạng có thể gây ra những ảnh hưởng nặng nề, không chỉ trong hiện tại mà còn kéo dài đến tương lai. Học sinh có thể bị quấy rối, đe dọa, thậm chí là bạo hành trên mạng. Thông tin tài khoản ngân hàng, thẻ tín dụng bị đánh cắp có thể dẫn đến mất mát tài sản. Hình ảnh, thông tin cá nhân bị lợi dụng để bôi nhọ, xúc phạm, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của các bạn. Nguy hiểm hơn, các bạn có thể bị lôi kéo vào các hoạt động phi pháp, gây rối trật tự xã hội.

Có ý kiến cho rằng, việc chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng là cần thiết để kết nối, giao lưu với bạn bè. Điều này không sai, tuy nhiên, cần phải tỉnh táo để nhận ra rằng không phải thông tin nào cũng nên chia sẻ công khai. Việc chia sẻ thông tin một cách vô tội vạ không chỉ gây nguy hiểm cho bản thân mà còn tạo cơ hội cho kẻ xấu lợi dụng.

Vậy, chúng ta cần làm gì để bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng? Trước hết, để tự bảo vệ mình, mỗi học sinh cần nâng cao nhận thức về an toàn thông tin. Việc tích cực tìm hiểu, tham gia các buổi tuyên truyền, tập huấn về an toàn thông tin do nhà trường, các tổ chức xã hội tổ chức là rất cần thiết. Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể tự tìm kiếm thông tin trên các trang web uy tín như của Bộ Thông tin và Truyền thông, Cục An toàn thông tin,... hay thông qua tài liệu, video hướng dẫn trên mạng. Như vậy, học sinh sẽ hiểu rõ những nguy cơ có thể xảy ra khi sử dụng internet, từ đó có ý thức cảnh giác và chủ động phòng tránh. Theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew (Mỹ), những người có kiến thức về an toàn thông tin có tỷ lệ bị tấn công mạng thấp hơn đáng kể so với những người thiếu hiểu biết, chứng minh tầm quan trọng của việc trang bị kiến thức cho bản thân.

Thứ hai, mỗi học sinh cần cẩn trọng khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội, các diễn đàn, trang web không đáng tin cậy. Hạn chế đăng tải thông tin cá nhân nhạy cảm như số điện thoại, địa chỉ nhà, thông tin gia đình, hình ảnh riêng tư,... là điều nên làm. Chỉ cung cấp thông tin khi thật sự cần thiết và cho những trang web uy tín (ví dụ khi đăng ký tài khoản học trực tuyến của nhà trường). Bởi lẽ, việc chia sẻ thông tin cá nhân bừa bãi có thể khiến học sinh trở thành mục tiêu của các đối tượng xấu, bị lợi dụng, quấy rối, thậm chí đe dọa đến an toàn cá nhân và gia đình. Điển hình như trường hợp của một nữ sinh ở Hà Nội đã bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản sau khi đăng tải thông tin cá nhân trên một trang web giả mạo vào năm 2022.

Bên cạnh đó, việc sử dụng mật khẩu mạnh và bảo mật cũng là một yếu tố quan trọng. Học sinh nên đặt mật khẩu có độ dài tối thiểu 8 ký tự, bao gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt. Không sử dụng các mật khẩu dễ đoán như ngày sinh, tên, số điện thoại,... Không sử dụng chung một mật khẩu cho nhiều tài khoản khác nhau và thay đổi mật khẩu định kỳ 3-6 tháng/lần. Có thể sử dụng các trình quản lý mật khẩu như LastPass, 1Password,... để hỗ trợ việc này. Mật khẩu mạnh là lớp bảo vệ đầu tiên cho các tài khoản trực tuyến. Việc sử dụng mật khẩu yếu hoặc dùng chung mật khẩu sẽ tạo điều kiện cho hacker dễ dàng xâm nhập và đánh cắp thông tin. Theo báo cáo của Microsoft, 41% người dùng internet trên toàn cầu thừa nhận sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản.

Ngoài ra, học sinh cần cảnh giác với các liên kết và email lạ. Không nhấp vào các liên kết lạ trong email, tin nhắn, mạng xã hội,... hay mở các tệp đính kèm từ nguồn không rõ ràng. Kiểm tra kỹ địa chỉ email của người gửi trước khi trả lời hoặc cung cấp thông tin. Các liên kết và email lạ có thể chứa mã độc, phần mềm gián điệp, lừa đảo chiếm đoạt tài khoản,... Điển hình như cuộc tấn công phishing quy mô lớn đã đánh cắp thông tin của hàng nghìn người dùng Facebook tại Việt Nam vào năm 2023.

Cuối cùng, việc sử dụng phần mềm bảo mật cũng là một biện pháp quan trọng. Học sinh (với sự hỗ trợ của phụ huynh) nên cài đặt và cập nhật thường xuyên phần mềm diệt virus, tường lửa cho máy tính, điện thoại. Sử dụng các trình duyệt web có tính năng chặn quảng cáo, theo dõi,... Các phần mềm diệt virus uy tín như Kaspersky, Norton, Avast,... có thể phát hiện và ngăn chặn tới 99% các mối đe dọa mạng, theo báo cáo của AV-Test.

Bản thân tôi cũng đã từng chủ quan trong việc chia sẻ thông tin trên mạng xã hội. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu và nhận thức được những nguy cơ tiềm ẩn, tôi đã thay đổi thói quen, cẩn trọng hơn trong việc chia sẻ thông tin cá nhân.

Tóm lại, bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng là trách nhiệm của mỗi học sinh. Bằng cách nâng cao nhận thức, cẩn trọng khi chia sẻ thông tin, sử dụng mật khẩu mạnh, cảnh giác với các liên kết lạ và sử dụng phần mềm bảo mật, chúng ta có thể tự bảo vệ mình khỏi những nguy cơ mất an toàn thông tin, tận hưởng một môi trường mạng lành mạnh và an toàn.

Bài làm tham khảo

Trong thời đại công nghệ số hiện nay, điện thoại thông minh đã trở thành vật bất ly thân của rất nhiều người, đặc biệt là học sinh. Với vô vàn tiện ích như truy cập internet, giải trí, học tập và liên lạc, điện thoại thông minh mang đến những lợi ích không thể phủ nhận. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại thông minh một cách không hợp lý và thiếu kiểm soát có thể gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng đến việc học tập, sức khỏe và các mối quan hệ xã hội của các bạn học sinh. Vậy làm thế nào để sử dụng điện thoại thông minh một cách hiệu quả và tránh những tác động xấu? Đây là một vấn đề cấp thiết cần được giải quyết, không chỉ đối với học sinh mà còn đối với toàn xã hội.

Sử dụng điện thoại thông minh hợp lý và hiệu quả có nghĩa là sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, đúng mục đích và biết kiểm soát thời gian sử dụng. Điều này bao gồm việc sử dụng điện thoại để hỗ trợ học tập, tra cứu thông tin, liên lạc với bạn bè và gia đình, giải trí lành mạnh và tham gia các hoạt động xã hội tích cực. Đồng thời, học sinh cần tránh việc lạm dụng điện thoại, sử dụng quá nhiều thời gian cho các ứng dụng giải trí, mạng xã hội, chơi game, xem video... gây ảnh hưởng đến việc học tập và sức khỏe.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc sử dụng điện thoại thông minh chưa hợp lý đang là vấn đề đáng báo động trong giới học sinh. Theo một khảo sát năm 2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có tới 85% học sinh sử dụng điện thoại thông minh, trong đó có hơn 60% sử dụng điện thoại trên 3 giờ mỗi ngày. Thậm chí, nhiều em còn mang điện thoại vào lớp học, sử dụng trong giờ học, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng học tập.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này, trong đó phải kể đến sự hấp dẫn của các ứng dụng giải trí, mạng xã hội, game online. Những nội dung này thường được thiết kế rất bắt mắt, cuốn hút, kích thích sự tò mò và gây nghiện cho người dùng, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên. Bên cạnh đó, áp lực học tập, căng thẳng cũng khiến học sinh tìm đến điện thoại như một cách giải tỏa. Ngoài ra, sự thiếu quan tâm, giám sát của gia đình và nhà trường, cùng với việc chưa có kỹ năng quản lý thời gian, sử dụng công nghệ một cách hiệu quả cũng là những nguyên nhân góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề.

Hậu quả của việc sử dụng điện thoại thông minh không hợp lý là vô cùng nghiêm trọng. Việc dành quá nhiều thời gian cho điện thoại sẽ làm giảm sút khả năng tập trung, ghi nhớ, tư duy sáng tạo của học sinh, dẫn đến kết quả học tập kém. Không chỉ vậy, việc sử dụng điện thoại quá nhiều còn gây ra các vấn đề về sức khỏe như cận thị, cong vẹo cột sống, rối loạn giấc ngủ, béo phì... Thậm chí, nó còn ảnh hưởng đến tâm lý, gây ra các chứng bệnh như lo âu, trầm cảm, cô đơn, xa lánh xã hội, thậm chí dẫn đến các hành vi tiêu cực như bạo lực học đường, nghiện game... Một ví dụ điển hình là trường hợp của em N.V.A, học sinh lớp 11 tại Hà Nội, đã phải nhập viện vì kiệt sức sau nhiều ngày liền thức đêm chơi game trên điện thoại.

Tuy nhiên, một số người cho rằng điện thoại thông minh là công cụ hữu ích, giúp học sinh tiếp cận thông tin, học tập, giải trí và kết nối với bạn bè. Ví dụ như việc sử dụng các ứng dụng học trực tuyến, từ điển, thư viện điện tử... đã hỗ trợ rất nhiều cho việc học tập của học sinh. Tuy nhiên, quan điểm này chỉ đúng khi học sinh sử dụng điện thoại một cách hợp lý và có kiểm soát. Nếu lạm dụng, điện thoại thông minh sẽ trở thành "con dao hai lưỡi", gây ra nhiều tác hại hơn là lợi ích.

Trước hết, để sử dụng điện thoại thông minh một cách hợp lý và hiệu quả, yếu tố quan trọng nhất là ý thức tự giác của mỗi học sinh. Các bạn cần tự giác chấp hành nội quy sử dụng điện thoại trong trường học, sử dụng điện thoại với mục đích học tập, tra cứu thông tin, giao tiếp lành mạnh. Hạn chế sử dụng điện thoại vào những việc vô bổ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, học tập và cuộc sống cũng là một điều cần thiết. Trong thực tế, nhiều bạn học sinh đã có ý thức sử dụng điện thoại thông minh để tự học và đạt được điểm số cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT đồng thời được nhận vào những trường đại học danh tiếng.

Gia đình, với vai trò là môi trường giáo dục đầu tiên và quan trọng nhất, đóng vai trò then chốt trong việc hình thành thói quen sử dụng điện thoại thông minh của các bạn. Cha mẹ, người giám hộ cần thiết lập thời gian biểu sử dụng điện thoại hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa học tập, giải trí và các hoạt động khác. Việc khuyến khích con em tham gia các hoạt động ngoại khóa, thể thao, giao lưu với bạn bè cũng là một cách hiệu quả để giảm sự phụ thuộc vào điện thoại. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần hướng dẫn con em lựa chọn nội dung phù hợp với lứa tuổi, tránh tiếp xúc với những thông tin độc hại, tiêu cực. Theo một nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ), trẻ em được cha mẹ hướng dẫn sử dụng điện thoại có kết quả học tập tốt hơn 23% và ít gặp các vấn đề về tâm lý hơn 15% so với những trẻ không được quan tâm đúng mức.

Bên cạnh gia đình, nhà trường cũng có vai trò quan trọng trong việc định hướng, giáo dục học sinh về sử dụng điện thoại thông minh. Bằng việc xây dựng nội quy sử dụng điện thoại trong trường học rõ ràng, cụ thể, phù hợp với từng cấp học, nhà trường đã tạo ra một môi trường học tập lành mạnh, nơi điện thoại thông minh được sử dụng như một công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả. Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam là một ví dụ điển hình cho việc ứng dụng công nghệ vào giáo dục một cách hiệu quả. Trường đã tổ chức thành công cuộc thi "Sáng tạo cùng công nghệ", khuyến khích học sinh sử dụng điện thoại thông minh để thực hiện các dự án học tập, nghiên cứu khoa học. Kết quả là, nhiều dự án sáng tạo, có tính ứng dụng cao đã ra đời, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Bản thân tôi cũng đã từng trải qua giai đoạn bị cuốn vào thế giới ảo của điện thoại, bỏ bê học hành và các hoạt động khác. Tuy nhiên, sau khi nhận ra những tác động tiêu cực của nó, tôi đã quyết tâm thay đổi. Tôi đã đặt ra mục tiêu cụ thể, lên kế hoạch sử dụng điện thoại hợp lý và nghiêm túc thực hiện. Nhờ vậy, tôi đã cải thiện được kết quả học tập, có thêm thời gian cho các hoạt động khác và cảm thấy cuộc sống ý nghĩa hơn rất nhiều.

Sử dụng điện thoại thông minh hợp lý và hiệu quả là một kỹ năng quan trọng mà mỗi học sinh cần phải có trong thời đại công nghệ số. Bằng cách xây dựng thói quen sử dụng lành mạnh, chúng ta không chỉ bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng học tập mà còn tạo dựng một môi trường sống tích cực và lành mạnh. Hãy để điện thoại thông minh trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực, chứ không phải là "kẻ thù" của chúng ta.