Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết: "Là một học sinh, theo em làm thế nào để sử dụng mạng xã hội thông minh và tránh xa các ảnh hưởng tiêu cực?”

Bài làm tham khảo

Trong thời đại mà công nghệ thông tin (CNTT) đang len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống, việc khai thác và tận dụng hiệu quả "con dao hai lưỡi" này trở thành một bài toán nan giải, đặc biệt đối với các bạn học sinh. Sử dụng CNTT như thế nào để trở thành công cụ đắc lực trên hành trình chinh phục tri thức, thay vì trở thành vật cản, là câu hỏi cấp thiết cần được giải đáp.

CNTT không chỉ đơn thuần là việc lướt web, chơi game hay "chat chit" với bạn bè. Đó là cả một thế giới rộng lớn với vô vàn thông tin, kiến thức, công cụ và ứng dụng hữu ích đang chờ được khám phá. Sử dụng CNTT hiệu quả đồng nghĩa với việc biến những công cụ này thành "trợ thủ đắc lực", giúp chúng ta học tập thông minh hơn, nhanh hơn và hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy không phải học sinh nào cũng hiểu và sử dụng CNTT đúng cách. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2023, có tới 70% học sinh thừa nhận dành phần lớn thời gian online cho việc giải trí thay vì học tập. Các trang mạng xã hội như Facebook, TikTok hay các trò chơi trực tuyến đã trở thành "cám dỗ" khó cưỡng, khiến nhiều bạn xao nhãng việc học.

Nguyên nhân của tình trạng này đến từ nhiều yếu tố. Đầu tiên phải kể đến sự thiếu hụt về kỹ năng CNTT. Rất nhiều bạn chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để khai thác hiệu quả CNTT, từ việc tìm kiếm thông tin, chọn lọc nguồn đáng tin cậy cho đến việc sử dụng các công cụ học tập trực tuyến. Bên cạnh đó, sự thiếu định hướng và giám sát từ phía gia đình và nhà trường cũng góp phần khiến các bạn dễ sa đà vào các hoạt động giải trí trên mạng.

Hậu quả của việc sử dụng CNTT không hiệu quả không chỉ dừng lại ở việc giảm sút kết quả học tập. Nhiều bạn còn gặp phải các vấn đề về sức khỏe như cận thị, đau lưng, mất ngủ do dành quá nhiều thời gian cho máy tính và điện thoại. Nguy hiểm hơn, việc tiếp xúc với những thông tin xấu, độc hại trên mạng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và nhận thức của các bạn.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận những lợi ích to lớn mà CNTT mang lại cho việc học tập. Nhờ có CNTT, chúng ta có thể tiếp cận với kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại chỉ bằng vài cú nhấp chuột. Các ứng dụng học tập trực tuyến, các khóa học online, các diễn đàn trao đổi kiến thức... đã mở ra những cơ hội học tập chưa từng có cho học sinh ở mọi vùng miền.

Vậy làm thế nào để khai thác hiệu quả "mỏ vàng" CNTT mà không bị cuốn vào vòng xoáy tiêu cực? Trước hết, tự giác và chủ động là yếu tố then chốt để học sinh sử dụng CNTT hiệu quả. Bằng cách xác định mục tiêu học tập rõ ràng, lập kế hoạch cụ thể và tận dụng CNTT để tìm kiếm thông tin, tài liệu liên quan, học sinh có thể tự mình khám phá thế giới tri thức theo cách riêng của mình. Các nền tảng học tập trực tuyến như Coursera, edX, Udemy... cung cấp hàng ngàn khóa học miễn phí và chất lượng cao về mọi lĩnh vực, từ khoa học tự nhiên đến khoa học xã hội, từ kỹ năng mềm đến lập trình. Bên cạnh đó, các ứng dụng học tập như Quizlet, Duolingo, Khan Academy... giúp học sinh luyện tập, củng cố kiến thức một cách thú vị và hiệu quả. Thực tế cho thấy, nhiều học sinh đã đạt được thành tích ấn tượng nhờ sự tự giác và chủ động trong học tập với CNTT. Điển hình như anh Nguyễn Hoàng Anh, học sinh lớp 12 trường THPT Chuyên Hà Nội – Amsterdam, đã đạt 8.5 IELTS nhờ tự học qua ứng dụng Duolingo và các khóa học trực tuyến.

Tuy nhiên, tự giác thôi là chưa đủ. Học sinh cần trang bị cho mình những kỹ năng CNTT cần thiết để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên học tập phong phú trên internet. Theo một nghiên cứu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), học sinh có kỹ năng CNTT tốt có khả năng đạt điểm cao hơn 19% trong các bài kiểm tra so với những bạn không có kỹ năng này. Do đó, việc học sinh tham gia các khóa học về CNTT, tìm hiểu các công cụ, phần mềm mới, rèn luyện kỹ năng tìm kiếm, đánh giá và bảo mật thông tin là vô cùng cần thiết. Bên cạnh đó, giáo viên và phụ huynh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ, hướng dẫn học sinh sử dụng CNTT an toàn và hiệu quả.

Bên cạnh tự giác và kỹ năng, môi trường học tập tích cực, an toàn cũng là yếu tố không thể thiếu để học sinh sử dụng CNTT hiệu quả. Giáo viên cần thiết kế các hoạt động học tập đa dạng, sáng tạo, sử dụng CNTT để tạo hứng thú và kích thích sự tham gia của học sinh. Nhà trường cần đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị CNTT hiện đại, đảm bảo đường truyền internet ổn định, đồng thời xây dựng quy tắc ứng xử trên mạng, phòng chống bạo lực mạng. Phụ huynh cần quan tâm, trò chuyện với con về việc sử dụng CNTT, tạo không gian học tập thoải mái, khuyến khích con chia sẻ những khó khăn, vướng mắc. Trường THPT FPT đã áp dụng thành công mô hình "Lớp học không giấy tờ", sử dụng máy tính bảng và các ứng dụng học tập để thay thế sách giáo khoa truyền thống, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách sinh động và hiệu quả hơn.

Bản thân tôi cũng đã từng là một "con nghiện" mạng xã hội, dành hàng giờ đồng hồ mỗi ngày để lướt Facebook, xem YouTube mà quên mất việc học. Tuy nhiên, sau khi nhận ra những tác hại của việc sử dụng CNTT không hiệu quả, tôi đã quyết tâm thay đổi. Tôi đã dành thời gian tìm hiểu và học cách sử dụng các công cụ học tập trực tuyến, tham gia các khóa học online và kết nối với các bạn học trên khắp thế giới. Nhờ đó, việc học của tôi đã trở nên thú vị và hiệu quả hơn rất nhiều.

"Con dao hai lưỡi" CNTT có thể là công cụ đắc lực hoặc trở thành vật cản trên con đường học tập của mỗi học sinh. Điều quan trọng là chúng ta phải biết cách sử dụng nó một cách thông minh và hiệu quả. Hãy biến CNTT thành người bạn đồng hành tin cậy, giúp chúng ta mở rộng kiến thức, phát triển kỹ năng và vươn tới thành công trong học tập và cuộc sống.

Bài làm tham khảo

Trong thời đại công nghệ số hiện nay, điện thoại thông minh đã trở thành vật bất ly thân của rất nhiều người, đặc biệt là học sinh. Với vô vàn tiện ích như truy cập internet, giải trí, học tập và liên lạc, điện thoại thông minh mang đến những lợi ích không thể phủ nhận. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại thông minh một cách không hợp lý và thiếu kiểm soát có thể gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng đến việc học tập, sức khỏe và các mối quan hệ xã hội của các bạn học sinh. Vậy làm thế nào để sử dụng điện thoại thông minh một cách hiệu quả và tránh những tác động xấu? Đây là một vấn đề cấp thiết cần được giải quyết, không chỉ đối với học sinh mà còn đối với toàn xã hội.

Sử dụng điện thoại thông minh hợp lý và hiệu quả có nghĩa là sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, đúng mục đích và biết kiểm soát thời gian sử dụng. Điều này bao gồm việc sử dụng điện thoại để hỗ trợ học tập, tra cứu thông tin, liên lạc với bạn bè và gia đình, giải trí lành mạnh và tham gia các hoạt động xã hội tích cực. Đồng thời, học sinh cần tránh việc lạm dụng điện thoại, sử dụng quá nhiều thời gian cho các ứng dụng giải trí, mạng xã hội, chơi game, xem video... gây ảnh hưởng đến việc học tập và sức khỏe.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc sử dụng điện thoại thông minh chưa hợp lý đang là vấn đề đáng báo động trong giới học sinh. Theo một khảo sát năm 2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có tới 85% học sinh sử dụng điện thoại thông minh, trong đó có hơn 60% sử dụng điện thoại trên 3 giờ mỗi ngày. Thậm chí, nhiều em còn mang điện thoại vào lớp học, sử dụng trong giờ học, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng học tập.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này, trong đó phải kể đến sự hấp dẫn của các ứng dụng giải trí, mạng xã hội, game online. Những nội dung này thường được thiết kế rất bắt mắt, cuốn hút, kích thích sự tò mò và gây nghiện cho người dùng, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên. Bên cạnh đó, áp lực học tập, căng thẳng cũng khiến học sinh tìm đến điện thoại như một cách giải tỏa. Ngoài ra, sự thiếu quan tâm, giám sát của gia đình và nhà trường, cùng với việc chưa có kỹ năng quản lý thời gian, sử dụng công nghệ một cách hiệu quả cũng là những nguyên nhân góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề.

Hậu quả của việc sử dụng điện thoại thông minh không hợp lý là vô cùng nghiêm trọng. Việc dành quá nhiều thời gian cho điện thoại sẽ làm giảm sút khả năng tập trung, ghi nhớ, tư duy sáng tạo của học sinh, dẫn đến kết quả học tập kém. Không chỉ vậy, việc sử dụng điện thoại quá nhiều còn gây ra các vấn đề về sức khỏe như cận thị, cong vẹo cột sống, rối loạn giấc ngủ, béo phì... Thậm chí, nó còn ảnh hưởng đến tâm lý, gây ra các chứng bệnh như lo âu, trầm cảm, cô đơn, xa lánh xã hội, thậm chí dẫn đến các hành vi tiêu cực như bạo lực học đường, nghiện game... Một ví dụ điển hình là trường hợp của em N.V.A, học sinh lớp 11 tại Hà Nội, đã phải nhập viện vì kiệt sức sau nhiều ngày liền thức đêm chơi game trên điện thoại.

Tuy nhiên, một số người cho rằng điện thoại thông minh là công cụ hữu ích, giúp học sinh tiếp cận thông tin, học tập, giải trí và kết nối với bạn bè. Ví dụ như việc sử dụng các ứng dụng học trực tuyến, từ điển, thư viện điện tử... đã hỗ trợ rất nhiều cho việc học tập của học sinh. Tuy nhiên, quan điểm này chỉ đúng khi học sinh sử dụng điện thoại một cách hợp lý và có kiểm soát. Nếu lạm dụng, điện thoại thông minh sẽ trở thành "con dao hai lưỡi", gây ra nhiều tác hại hơn là lợi ích.

Trước hết, để sử dụng điện thoại thông minh một cách hợp lý và hiệu quả, yếu tố quan trọng nhất là ý thức tự giác của mỗi học sinh. Các bạn cần tự giác chấp hành nội quy sử dụng điện thoại trong trường học, sử dụng điện thoại với mục đích học tập, tra cứu thông tin, giao tiếp lành mạnh. Hạn chế sử dụng điện thoại vào những việc vô bổ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, học tập và cuộc sống cũng là một điều cần thiết. Trong thực tế, nhiều bạn học sinh đã có ý thức sử dụng điện thoại thông minh để tự học và đạt được điểm số cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT đồng thời được nhận vào những trường đại học danh tiếng.

Gia đình, với vai trò là môi trường giáo dục đầu tiên và quan trọng nhất, đóng vai trò then chốt trong việc hình thành thói quen sử dụng điện thoại thông minh của các bạn. Cha mẹ, người giám hộ cần thiết lập thời gian biểu sử dụng điện thoại hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa học tập, giải trí và các hoạt động khác. Việc khuyến khích con em tham gia các hoạt động ngoại khóa, thể thao, giao lưu với bạn bè cũng là một cách hiệu quả để giảm sự phụ thuộc vào điện thoại. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần hướng dẫn con em lựa chọn nội dung phù hợp với lứa tuổi, tránh tiếp xúc với những thông tin độc hại, tiêu cực. Theo một nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ), trẻ em được cha mẹ hướng dẫn sử dụng điện thoại có kết quả học tập tốt hơn 23% và ít gặp các vấn đề về tâm lý hơn 15% so với những trẻ không được quan tâm đúng mức.

Bên cạnh gia đình, nhà trường cũng có vai trò quan trọng trong việc định hướng, giáo dục học sinh về sử dụng điện thoại thông minh. Bằng việc xây dựng nội quy sử dụng điện thoại trong trường học rõ ràng, cụ thể, phù hợp với từng cấp học, nhà trường đã tạo ra một môi trường học tập lành mạnh, nơi điện thoại thông minh được sử dụng như một công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả. Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam là một ví dụ điển hình cho việc ứng dụng công nghệ vào giáo dục một cách hiệu quả. Trường đã tổ chức thành công cuộc thi "Sáng tạo cùng công nghệ", khuyến khích học sinh sử dụng điện thoại thông minh để thực hiện các dự án học tập, nghiên cứu khoa học. Kết quả là, nhiều dự án sáng tạo, có tính ứng dụng cao đã ra đời, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Bản thân tôi cũng đã từng trải qua giai đoạn bị cuốn vào thế giới ảo của điện thoại, bỏ bê học hành và các hoạt động khác. Tuy nhiên, sau khi nhận ra những tác động tiêu cực của nó, tôi đã quyết tâm thay đổi. Tôi đã đặt ra mục tiêu cụ thể, lên kế hoạch sử dụng điện thoại hợp lý và nghiêm túc thực hiện. Nhờ vậy, tôi đã cải thiện được kết quả học tập, có thêm thời gian cho các hoạt động khác và cảm thấy cuộc sống ý nghĩa hơn rất nhiều.

Sử dụng điện thoại thông minh hợp lý và hiệu quả là một kỹ năng quan trọng mà mỗi học sinh cần phải có trong thời đại công nghệ số. Bằng cách xây dựng thói quen sử dụng lành mạnh, chúng ta không chỉ bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng học tập mà còn tạo dựng một môi trường sống tích cực và lành mạnh. Hãy để điện thoại thông minh trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực, chứ không phải là "kẻ thù" của chúng ta.