Từ văn bản “Đất nước” của Nguyễn Văn Long, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bình luận quan điểm: “Hiểu thơ quá ‘thật thà’ sẽ làm mất đi tính đa nghĩa và sức gợi của thơ”.
Từ văn bản “Đất nước” của Nguyễn Văn Long, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bình luận quan điểm: “Hiểu thơ quá ‘thật thà’ sẽ làm mất đi tính đa nghĩa và sức gợi của thơ”.
Quảng cáo
Trả lời:

Gợi ý:
- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng
+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.
+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.
- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Bình luận quan điểm: “Hiểu thơ quá ‘thật thà’ sẽ làm mất đi tính đa nghĩa và sức gợi của thơ”.
- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:
* Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về văn bản Đất nước của Nguyễn Văn Long và hai câu thơ được phân tích:
“Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”.
- Dẫn dắt vấn đề: Hai câu thơ này đã được hiểu theo nhiều cách khác nhau; tác giả cảnh báo rằng gán nghĩa quá “thật thà” sẽ làm mất đi vẻ đẹp và sức gợi của thơ.
- Nêu vấn đề nghị luận: Bình luận quan điểm “Hiểu thơ quá ‘thật thà’ sẽ làm mất đi tính đa nghĩa và sức gợi của thơ”.
* Thân bài:
a. Giải thích vấn đề
- “Hiểu thơ quá ‘thật thà’”: Cách tiếp nhận, giải thích câu thơ một cách rập khuôn, bó hẹp trong một ý nghĩa duy nhất, thường gắn trực tiếp với sự kiện, hiện tượng cụ thể.
- Tính đa nghĩa và sức gợi của thơ:
+ Thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu, biểu tượng; mỗi câu thơ có thể mở ra nhiều tầng ý nghĩa khác nhau.
+ Sức gợi: khả năng khơi mở liên tưởng, cảm xúc, tưởng tượng ở người đọc.
- Ý nghĩa quan điểm: Cảnh báo nguy cơ làm nghèo đi thế giới nghệ thuật của thơ nếu ta chỉ hiểu theo một hướng duy nhất, cứng nhắc.
b. Phân tích – Chứng minh
- Trường hợp trong văn bản:
+ Một số người gán hình ảnh “người ra đi” với chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô năm 1947.
+ Nguyễn Văn Long cho rằng đây là cách hiểu “thật thà” và máy móc, làm giảm tính khái quát và đa nghĩa của câu thơ.
+ Nếu hiểu mở hơn: “Người ra đi” có thể là bất cứ ai rời Hà Nội vì nghĩa lớn; hình ảnh vừa khái quát vừa gợi cảm xúc lưu luyến.
- Tác hại của hiểu thơ quá thật thà:
+ Giới hạn khả năng cảm thụ → làm mất đi nhiều tầng nghĩa.
+ Giảm sức gợi và giá trị nghệ thuật của hình ảnh.
+ Biến tác phẩm thành “minh họa” cho sự kiện lịch sử thay vì tác phẩm nghệ thuật.
- Lợi ích của hiểu thơ theo hướng đa nghĩa:
+ Mỗi người đọc có thể tìm thấy sự đồng cảm riêng.
+ Giữ được vẻ đẹp mơ hồ, mở rộng của thơ ca.
+ Ví dụ:
Sóng (Xuân Quỳnh): “Sóng” vừa là con sóng thật vừa là hình ảnh ẩn dụ cho tình yêu.
Tây Tiến (Quang Dũng): “Dáng đứng Việt Nam như đất nước” vừa tả thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng.
c. Bàn luận mở rộng
- Cần phân biệt giữa hiểu thơ đa nghĩa và suy diễn tùy tiện.
- Người đọc cần dựa trên văn bản, bối cảnh, hình ảnh, nhạc điệu để mở rộng ý nghĩa, nhưng vẫn tôn trọng tinh thần tác phẩm.
- Hiểu thơ đa nghĩa không phải là “không cần giải thích” mà là biết chấp nhận những khả năng song song của cảm xúc và liên tưởng.
d. Liên hệ thực tiễn
- Trong giảng dạy và học tập Ngữ văn, giáo viên và học sinh nên khuyến khích cách tiếp cận mở, khơi gợi suy nghĩ, tránh áp đặt một nghĩa duy nhất.
- Đọc thơ để cảm, để liên tưởng, để rung động, không chỉ để “tìm ý đúng đáp án”.
* Kết bài:
- Khẳng định lại quan điểm: Hiểu thơ quá thật thà sẽ làm mất đi sự phong phú và chiều sâu của tác phẩm.
- Mở rộng: Mỗi người đọc là một người đồng sáng tạo với nhà thơ; vì thế hãy để cho thơ được sống trong nhiều cách hiểu, nhiều tâm hồn khác nhau.
Bài văn tham khảo
Trong văn bản Đất nước, Nguyễn Văn Long từng phân tích hai câu thơ nổi tiếng:
“Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
Ông cho rằng, đã có những cách hiểu khác nhau, thậm chí trái ngược về “người ra đi”, và cảnh báo rằng gán cho câu thơ một sự kiện lịch sử cụ thể là cách hiểu quá “thật thà”, có thể làm nghèo đi vẻ đẹp của tác phẩm. Nhận xét ấy gợi ra một vấn đề thú vị: hiểu thơ quá thật thà sẽ làm mất đi tính đa nghĩa và sức gợi của thơ.
“Hiểu thơ quá thật thà” là cách tiếp nhận rập khuôn, bó hẹp câu thơ trong một nghĩa duy nhất, thường gắn trực tiếp với một sự kiện hay hình ảnh cụ thể ngoài đời. Trong khi đó, thơ ca vốn là thế giới của hình ảnh, nhạc điệu, biểu tượng – nơi mỗi câu thơ như một mạch suối ngầm chảy qua nhiều tầng nghĩa khác nhau. Sức gợi của thơ chính là khả năng khơi mở liên tưởng và cảm xúc, cho phép mỗi người đọc tìm thấy hình ảnh của mình trong từng câu chữ. Nếu áp đặt một nghĩa duy nhất, ta đã vô tình “đóng khung” dòng chảy ấy, biến câu thơ thành minh họa cho một thông tin lịch sử khô cứng.
Trường hợp của Đất nước là minh chứng rõ rệt. Có người cho rằng “người ra đi” là các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô năm 1947. Cách hiểu ấy không sai nhưng quá cụ thể, khiến hình ảnh mất đi tính khái quát. Bởi “người ra đi” còn có thể là bất cứ ai rời Hà Nội vì nghĩa lớn – từ người chiến sĩ đến người dân bình thường. Trong câu thứ nhất, dáng người ra đi dứt khoát, “đầu không ngoảnh lại” như một tráng sĩ; còn câu thứ hai lại đọng lại ánh nắng vàng và lá rơi đầy thềm – một Hà Nội đẹp và buồn, vương vấn trong ký ức. Cảm xúc ấy vượt khỏi giới hạn thời gian, sự kiện, để trở thành nỗi niềm chung của bao cuộc chia tay vì Tổ quốc.
Lịch sử văn học còn nhiều ví dụ tương tự. Trong Sóng của Xuân Quỳnh, “sóng” vừa là con sóng thật, vừa là nhịp lòng người con gái đang yêu. Trong Tây Tiến của Quang Dũng, hình ảnh “dáng đứng Việt Nam như đất nước” vừa tả thực dáng người lính, vừa nâng lên thành biểu tượng bất tử của dân tộc. Nếu chỉ đọc theo nghĩa đen, người đọc sẽ bỏ qua những tầng sâu ấy.
Dĩ nhiên, hiểu thơ đa nghĩa không đồng nghĩa với suy diễn tùy tiện. Mọi cách cảm thụ đều cần dựa trên văn bản, hình ảnh, nhạc điệu, bối cảnh để mở rộng liên tưởng mà vẫn giữ được tinh thần tác phẩm. Khi đó, mỗi người đọc trở thành một người đồng sáng tạo với nhà thơ, làm cho tác phẩm sống mãi trong nhiều tâm hồn.
Bởi thế, quan điểm “hiểu thơ quá thật thà sẽ làm mất đi tính đa nghĩa và sức gợi của thơ” là hoàn toàn xác đáng. Thơ ca không chỉ để đọc và hiểu, mà còn để cảm, để rung động, để những câu chữ ngân lên âm vang riêng trong trái tim mỗi người. Nếu biết mở lòng đón nhận, ta sẽ thấy thơ không chỉ là một tiếng nói, mà là muôn vàn tiếng vọng của đời sống và tâm hồn con người.
Hot: Danh sách các trường đã công bố điểm chuẩn Đại học 2025 (mới nhất) (2025). Xem ngay
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
Lời giải
- Hai câu thơ:
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
Lời giải
Gợi ý:
- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng
+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).
+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.
- Xác định đúng vấn đề nghị luận
+ Bày tỏ cảm nhận của mình về hình ảnh mùa thu mới của đất nước trong đoạn trích “Đất nước” của Nguyễn Văn Long.
- Hệ thống ý
+ Mùa thu mới của đất nước trong đoạn trích Đất nước của Nguyễn Văn Long hiện lên vừa quen thuộc vừa lạ lẫm, mang vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Nam nhưng được khoác lên một sắc thái tinh khôi, tràn đầy sức sống.
+ Đây không chỉ là bức tranh phong cảnh mà còn là bức tranh tâm hồn của cả dân tộc trong kháng chiến – một tâm thế phơi phới niềm tin, tràn ngập hi vọng vào tương lai.
+ Hình ảnh mùa thu mới vì thế trở thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ và tinh thần quật khởi của đất nước, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc rằng thiên nhiên và lòng người luôn đồng điệu trong những giờ phút lịch sử trọng đại.
- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục
+ Dẫn chứng từ thực tế để minh chứng cho nhận định.
+ Thể hiện rõ cảm xúc, suy nghĩ về hình ảnh mùa thu mới của đất nước được thể hiện trong văn bản ngữ liệu.
- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:
+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.
- Sáng tạo
+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về quan điểm.
Đoạn văn tham khảo
Mùa thu mới của đất nước trong đoạn trích Đất nước của Nguyễn Văn Long hiện lên vừa quen thuộc vừa lạ lẫm, mang vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Nam nhưng được khoác lên một sắc thái tinh khôi, tràn đầy sức sống. Không còn là mùa thu buồn man mác của những “tiếng thu thổn thức” hay “động tiếng huyền” trong thơ ca xưa, mùa thu ở chiến khu Việt Bắc được nhà thơ khắc họa bằng gam màu tươi sáng: trời thu thay “áo mới”, rừng tre “phấp phới”, gió thu nhẹ nhàng thổi. Âm thanh rộn rã của tiếng nói cười chan hòa cùng nhịp sống mới, xua đi không khí ảm đạm của những ngày mất mát. Đây không chỉ là bức tranh phong cảnh mà còn là bức tranh tâm hồn của cả dân tộc trong kháng chiến – một tâm thế phơi phới niềm tin, tràn ngập hi vọng vào tương lai. Hình ảnh mùa thu mới vì thế trở thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ và tinh thần quật khởi của đất nước, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc rằng thiên nhiên và lòng người luôn đồng điệu trong những giờ phút lịch sử trọng đại.
Lời giải
Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.
Lời giải
Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.
Lời giải
Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.
Lời giải
Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.