(...) Một hôm, bộ đội Bích gọi ta đến bảo: “Này! Du kích ơi! Cấp trên cho lệnh đồng chí ra Pác-Ma ngoài sông Đà đón bộ đội vào đây hội quân đấy!” Ta lúc ấy, bụng mừng nghĩ rằng: “Hội quân đông là sắp đánh to đến nơi!”, nhưng ta cũng lại nghĩ cái đường Pác-Ma vào đây khó biết bao nhiêu mà kể. Đường ấy - chẳng phải như đường chúng ta vừa đi đâu - nó không có rừng che cho. Chỉ là đường trên đám gianh, đám lau, đám cỏ, trên dòng suối thôi. Vốn dĩ Pác-Ma vào đây không có hơn hai con đường mà! Một đường to giặc nó đi mất, còn một đường gianh cỏ ấy thì người chúng ta cùng với giặc hai bên cùng đi. Bộ đội mình đông, bảo như đàn kiến đâu mà khuất vào gianh cỏ được. Bộ đội mình là một đoàn người trời, dòng dòng lũ lũ, chỉ một tiếng bước chân cũng đã động khắp đất núi. Giặc nó trông thấy bộ đội mất chứ, cái mùa trăng sáng lâu thế này! Thế thì giặc nó bắn vào bộ đội rồi sau nó thua, nó chạy trốn hết, đuổi nó thiệt bao nhiêu cơm gạo, nát bao nhiêu con đường của mình?

Lúc ấy, bộ đội Bích không thấu bụng ta mới nói: “Du kích này! Đồng chí không bằng lòng đi đón chúng nó phải không?” Ta tức lắm, cãi lại: “Đã gọi tên ta là Du kích phải không? Du kích là mũi tên, dây nỏ bật tách một cái, mũi tên liền bay đi ngay. Lệnh ra, mũi tên lại không bằng lòng bay đi là cái nghĩa thế nào? Bộ đội Bích có giải được cho ta nghe không mà lại nói ra với ta cái câu ấy chứ?”...

Ta về nhà, gói một gói cơm to, mài lại con dao thật sắc. Mẹ già ta hỏi: “A Sử, mày đi đâu xa đấy?” Ta nói: “Đi việc to lớn lắm, không có phép nói ra!” Mẹ già ta không chịu, cứ kêu: “Trời ơi! Con trai ta không gọi tên ta là Mẹ Du kích nữa rồi. Mới sớm nay ta vừa ngủ dậy, ta đã thành ra người xấu hại rồi phải không?” Ta lo mẹ ta tự tử mới bảo khẽ cho mẹ ta biết hết ta đi làm gì, ta nghĩ khó khăn trong bụng thế nào? Mẹ ta vứt bỏ đay xuống đất, chắp hai tay kẹp giữa hai đùi, bảo: “Du kích, con trai ta, mày nghĩ khôn đấy! Thôi, làm canh rau mặn mà ăn đi đã! Để mẹ nghĩ cho một lúc nào!...” Mẹ ta nói xong, đứng dậy đi vào trong buồng của mẹ...

Thì ra không kể con đường ai ai cũng biết lại còn có con đường không ai biết mà chúng ta vừa đi. Nó là con đường của đám buôn thuốc phiện ngày xưa. Con đường của đám ấy đi chỉ đám ấy biết. Trong đám ấy có cha ta là người Mèo. Cha ta không có tiền góp buôn nhưng cha ta bạo săn hổ săn gấu lắm, cha ta có riêng con đường bí mật lại có riêng một con dao không dao nào sắc bằng góp vào cho đám. Cha ta nghèo quá. Không có tàu ngựa, không có đàn dê đàn bò.

Tàu ngựa, đàn dê, đàn bò ở đâu mà ra hả? Cha ta bảo chính ở đồng bạc trắng mà ra. Nên cha ta nhất quyết đi theo đám buôn lấy thật nhiều bạc trắng. Bạc trắng có nhiều, cha ta chưa kịp nghỉ ở nhà đóng cái tàu ngựa, mua đàn dê, đàn bò thì cha ta đã cùng cả đám buôn ấy bị đám buôn khác giết vứt xác ở sau nhà gạch, nhà Co Chảy ngoài bến Tạ Bú. Mẹ ta không đi đường buôn thuốc phiện ấy nhưng mẹ ta lại biết được con đường buôn thuốc phiện ấy. Mẹ ta đứng trên ngọn nương này nhìn vào trong ruột đám cây xanh kia, đợi mãi, chờ mãi. Rồi bốn tháng, sáu tháng, mẹ ta khóc kêu: “Cái con đường thuốc phiện độc địa! Mày lừa người Mèo. Mày bắt chồng không được ngủ chung giường với vợ. Mày dẫn bạc trắng về. Mày lại đưa bạc trắng đi. Chỉ còn người chồng tốt của tao là mày không trả về nữa. Cái con đường ma quỷ, con đường độc địa mày! Ta khiếp sợ mày, ta oán thù mày, ta chôn mày vào trong bụng ta, ta lấp kín mày không cho mày lừa giết người Mèo ta nữa! Thế rồi mẹ ta một mình lấp kín lối vào, một tháng mới xong!”... Ô kìa! Có phải mẹ ta đã dậy nhìn ta rồi không?

(...) - Rồi sao nữa, đồng chí Du kích?

- Ừ, ta kể tiếp... Mẹ ta vào trong buồng bưng mặt khóc hồi lâu, rồi mẹ ta khấn ma đường xin nó để cho ta mở lối dẫn bộ đội vào đánh giặc theo con đường mẹ ta đã thề chôn kín ấy. Mẹ ta khấn đi khấn lại mấy lần, cả mấy lần các ma đường lớn bé đều úp sấp mặt không cho. Mẹ ta vừa sợ ma vừa giận ma đến điên người lên. Sau cùng, mẹ ta nghĩ ra một lý. Bây giờ mẹ ta có tên khác rồi, mẹ ta tên là Mẹ Du kích. Còn ta, ra cũng chẳng phải là A Sử là Sếch-gâu như xưa, ta cũng thay tên rồi, tên ta bây giờ là Du kích kia mà! Ma đường mất phép làm hại mẹ con ta rồi. Thế là mẹ ta bước ra bảo cho ta biết cái con đường mà ta vừa nói và bộ đội vừa đi khỏi ấy. Song mẹ ta già rồi, mật không to như mật chúng ta. Mẹ ta vẫn còn sợ, đưa ta đến chỗ nghỉ lúc nãy rồi ở liền trên nương cao này đợi ta; thế là mẹ ta đợi ta một ngày một đêm. Nếu mẹ ta đợi ta không thấy trở về thì mẹ ta lại sẽ chôn con đường này vào bụng lần nữa, lấp kín nó và cùng chết với nó...

(Trích Con đường của mẹ con A Sử, Mạc Phi)

a. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản. (0,5 điểm)

b. Theo em, hình ảnh “con đường” trong văn bản có ý nghĩa gì đối với A Sử và mẹ của A Sử? (0,75 điểm)

c. Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của từ tượng hình trong câu văn: “Bộ đội mình là một đoàn người trời, dòng dòng lũ lũ, chỉ một tiếng bước chân cũng đã động khắp đất núi.” (0,75 điểm)

d. Theo em, tình yêu Tổ quốc của mẹ A Sử thể hiện qua hành động nào? Trình bày cảm nhận của em về tình yêu Tổ quốc được thể hiện qua đoạn trích này. (1,0 điểm)