(Ngữ liệu ngoài sgk) Bắt đền tháng Năm

- Thể thơ: tự do

- Dấu hiệu xác định:

+ Không giới hạn số câu, số chữ trong một dòng thơ.

+ Không bắt buộc theo khuôn mẫu vần điệu như lục bát hay thất ngôn bát cú.

+ Nhịp thơ linh hoạt, có thể thay đổi theo cảm xúc và ý tưởng của tác giả.

+ Nội dung thường thể hiện tư tưởng sâu sắc, cảm xúc mạnh mẽ, phù hợp với cách biểu đạt hiện đại.

Trong khổ thơ thứ nhất, những hình ảnh gợi nhắc kỷ niệm tuổi học trò là:

- "Phá tung một góc trời bằng phượng đỏ": Hình ảnh hoa phượng gợi nhớ mùa hè về, mùa của những ngày cuối cấp học, mùa chia tay học trò.

- "Gió lật tơi bời trang vở cuối mùa thi": Gợi lại hình ảnh học trò trong những ngày thi cử, khi gió mang theo sự mệt mỏi, căng thẳng nhưng cũng là dấu hiệu kết thúc một năm học.

- "Mắt học trò nồng nàn trong nắng": Là hình ảnh của những đôi mắt học trò khi mùa hè

đến, ánh nắng chiếu rọi vào tâm hồn họ, biểu hiện sự hồn nhiên, say mê tuổi học trò.

=> Những hình ảnh này gợi lại những kỷ niệm gắn liền với tuổi học trò trong những ngày cuối năm, khi mùa thi kết thúc và mùa hè bắt đầu.

- Biện pháp tu từ nhân hóa trong hai câu thơ này được thể hiện qua việc "tháng Năm" được coi như một nhân vật có thể bị "bắt đền" và có quyền lực, khả năng "để đêm thành sâu thẳm". Tác giả đã nhân hóa tháng Năm, biến nó thành một đối tượng có tính cách và hành động, tạo ra sự giao cảm giữa con người và thời gian.

- Tác dụng của biện pháp nhân hóa này là:

+ Tăng cường cảm xúc: Việc "bắt đền" tháng Năm làm nổi bật sự bất mãn, tiếc nuối của nhân vật trữ tình về sự trôi qua nhanh chóng của thời gian, đặc biệt là những kỷ niệm học trò.

+ Làm nổi bật sự liên kết giữa thời gian và con người: "Tháng Năm" không còn chỉ là thời gian, mà trở thành nhân vật có sự tác động lớn đến tâm trạng, khiến "đêm thành sâu thẳm", thể hiện sự trăn trở, buồn bã.

+ Khắc họa tâm trạng: Nhân hóa tháng Năm giúp thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa nhân vật trữ tình và thời gian, khi mùa thi, mùa chia tay đang đến gần, tạo nên một không gian buồn bã và sâu lắng.

Cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ "Bắt đền Tháng Năm" diễn ra qua các giai đoạn sau:

- Tâm trạng bức xúc và phẫn nộ: Nhân vật trữ tình "bắt đền tháng Năm", thể hiện sự không hài lòng và cảm giác như bị tháng Năm, thời gian qua đi một cách vội vàng, không thể níu giữ được.

- Nuối tiếc và nhớ nhung: Những hình ảnh trong bài thơ như hoa phượng, trang vở, mùa thi đều gợi nhớ kỷ niệm tuổi học trò. Khi tháng Năm qua đi, nhân vật cảm thấy mất mát, khi thời gian học trò qua đi, nhưng không thể quay lại.

- Cảm giác không thể thay đổi: Cuối cùng, nhân vật nhận ra rằng dù có cố gắng "bắt đền", họ cũng không thể thay đổi được thời gian. Sự vận động cảm xúc này thể hiện sự chấp nhận và hòa mình vào dòng chảy của thời gian.