NỎ THẦN

[...] Vua sai Cao Lỗ làm nỏ, lấy vuốt rùa làm lẫy. Gọi là nỏ “Linh quang Kim Quy thần cơ”. Về sau Triệu Vương là Đà cử binh xâm lược phương Nam, cùng vua giao chiến. Vua lấy nỏ thần ra bắn, quân Đà thua lớn, chạy về Trâu Sơn đắp luỹ không dám đối chiến, bèn xin hoà [...].

Không bao lâu, Đà cầu hôn. Vua vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là Trọng Thuỷ. Trọng Thuỷ dỗ Mị Châu cho xem trộm nỏ thần rồi ngầm làm một cái lẫy nỏ khác thay vuốt Rùa Vàng, nói dối là về phương Bắc thăm cha. Nói rằng: “Tình vợ chồng không thể lãng quên, nghĩa mẹ cha không thể dứt bỏ. Ta nay trở về thăm cha, nếu như đến lúc hai nước thất hoà, Bắc Nam cách biệt, ta lại tìm nàng, lấy gì làm dấu?”. Đáp: “Thiếp phận nữ nhi, nếu gặp cảnh biệt ly thì đau đớn khôn xiết. Thiếp có áo gấm lông ngỗng thường mặc trên mình, đi đến đâu sẽ rút lông mà rắc ở ngã ba đường để làm dấu, như vậy sẽ có thể cứu được nhau”.

Trọng Thuỷ mang lẫy thần về nước. Đà được lấy cả mừng, bèn cử binh sang đánh. Vua cậy có nỏ thần, vẫn điềm nhiên đánh cờ, cười mà nói rằng: “Đà không sợ nỏ thần sao?”. Quân Đà tiến sát, vua cầm lấy nó, thấy lẫy thần đã mất bèn bỏ chạy. Vua đặt Mị Châu ngồi đằng sau ngựa rồi cùng nhau chạy về phương Nam.

Trọng Thuỷ nhận dấu lông ngỗng mà đuổi. Vua chạy tới bờ biển, đường cùng không có thuyền qua bèn kêu rằng: “Trời hại ta, sứ Thanh Giang ở đâu mau mau lại cứu”. Rùa Vàng hiện lên mặt nước, thét lớn: “Kẻ ngồi sau lưng chính là giặc đó!”. Vua bèn tuốt kiếm chém Mị Châu, Mị Châu khấn rằng: “Thiếp là phận gái, nếu có lòng phản nghịch mưu hại cha, chết đi sẽ biến thành cát bụi. Nếu một lòng trung hiếu mà bị người lừa dối thì chết đi sẽ biến thành châu ngọc để rửa sạch mối nhục thù”. Mị Châu chết ở bờ biển, máu chảy xuống nước, trai sò ăn phải đều biến thành hạt châu. Vua cầm sừng tê bảy tấc. Rùa Vàng rẽ nước dẫn vua đi xuống biển.

Đời truyền nơi đó là đất Dạ Sơn, xã Cao Xá, phủ Diễn Châu. Quân Đà kéo tới đấy không thấy bóng vết gì, chỉ còn lại xác Mị Châu. Trọng Thuỷ ôm xác Mị Châu đem về táng ở Loa Thành, xác biến thành ngọc thạch. Mị Châu đã chết, Trọng Thuỷ thương tiếc khôn cùng, khi đi tắm tưởng như thấy bóng dáng Mị Châu, bèn lao đầu xuống giếng mà chết. Người đời sau mò được ngọc ở biển Đông, lấy nước giếng này mà rửa thì thấy trong sáng thêm, nhân kiêng tên Mị Châu cho nên gọi ngọc minh châu là đại cữu và tiểu cữu.

(Theo Vũ Quỳnh – Kiều Phú, Lĩnh Nam chích quái, Định Gia Khánh –

Nguyễn Ngọc San dịch. NXB Văn học. Hà Nội, 2001)

1. Câu hỏi đọc hiểu

Truyện được sáng tác theo thể loại nào?

- Phương thức chính là tự sự, có xen miêu tả và yếu tố tưởng tượng, kì ảo.

- Truyện được kể theo ngôi thứ ba, người kể giấu mình, kể về An Dương Vương, Mị Châu, Trọng Thủy.

- Khi Triệu Đà tấn công lần hai, vua vẫn điềm nhiên đánh cờ, tin tưởng tuyệt đối vào nỏ thần, không kiểm tra.

- Mị Châu cho Trọng Thủy xem nỏ thần và rắc lông ngỗng dọc đường để chồng lần theo dấu.

- Mị Châu bị lừa dối bởi người chồng yêu thương, vô tình tiếp tay cho kẻ thù, dẫn đến mất nước và cái chết oan khuất.

- Mị Châu chết ở bờ biển, máu chảy xuống nước, trai sò ăn phải đều biến thành hạt châu. Vua cầm sừng tê bảy tấc. Rùa Vàng rẽ nước dẫn vua đi xuống biển.

- Rùa Vàng tượng trưng cho sức mạnh thần linh, công lí và sự phán xét nghiêm minh của nhân dân.

- Bài học là: Trong công cuộc dựng nước và giữ nước phải luôn cảnh giác với kẻ thù, nếu chủ quan sẽ dẫn đến mất nước.

- Em thấy thương cảm cho bi kịch của Mị Châu và Trọng Thủy. Qua đó hiểu rằng tình yêu phải gắn với lòng trung thành với Tổ quốc; sự nhẹ dạ, cả tin có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn tự sự đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đề: đóng vai Mị Châu, kể lại truyền thuyết Nỏ thần.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu nhân vật xưng “ta” là Mị Châu.

- Nêu hoàn cảnh, xuất thân: con gái An Dương Vương, sống trong thành Cổ Loa, chứng kiến nỏ thần giữ nước.

* Thân bài

- Niềm tự hào ban đầu

+ Cha ta được Rùa Vàng giúp xây thành, chế nỏ thần.

+ Quân Triệu Đà bại trận, đất nước yên bình, ta hạnh phúc và tự hào.

- Tình yêu với Trọng Thủy

+ Triệu Đà cầu hòa, gả con trai cho ta.

+ Ta yêu thương, tin tưởng chồng.

+ Vì nhẹ dạ, ta chỉ cho chàng xem nỏ, để chàng tráo lẫy đem về phương Bắc.

+ Ta nghe lời chồng, rắc lông ngỗng trên đường làm dấu.

- Bi kịch xảy ra

+ Giặc sang xâm lược, cha tin nỏ thần nhưng lẫy đã mất.

+ Cha con ta phải bỏ chạy.

+ Trọng Thủy theo dấu lông ngỗng truy đuổi.

+ Tới bờ biển, Rùa Vàng hiện lên, tố cáo ta là giặc.

+ Cha tuốt gươm chém ta.

- Lời trăn trối và cái chết

+ Ta kêu trời đất chứng giám: nếu phản nghịch xin thành cát bụi; nếu bị lừa dối xin hóa thành ngọc trai để minh oan.

+ Máu ta rơi xuống biển, trai sò ăn phải hóa thành ngọc.

- Ý nghĩa – suy ngẫm

+ Ta nhận mình có lỗi vì nhẹ dạ, cả tin.

+ Nhưng cũng là nạn nhân của âm mưu thâm độc.

+ Gửi lời nhắn nhủ: phải tỉnh táo, đặt nghĩa nước lên trên tình riêng.

* Kết bài

- Bày tỏ nỗi oan và bài học cho đời sau.

- Nhấn mạnh: câu chuyện đời ta là lời nhắc nhở muôn đời về trách nhiệm, lòng trung hiếu và sự tỉnh táo trong tình cảm.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Ta là Mị Châu – con gái của An Dương Vương, vị vua nước Âu Lạc thuở xưa. Từ nhỏ, ta đã sống trong thành Cổ Loa, chứng kiến cha ngày đêm lo toan việc nước. Khi Rùa Vàng giúp cha xây thành và trao cho chiếc nỏ thần có lẫy bằng vuốt rùa, Âu Lạc trở nên vững mạnh, khiến quân Triệu Đà phải đại bại. Đất nước được yên bình, dân ta no đủ, lòng ta vô cùng tự hào.

Nhưng chính những ngày yên vui ấy lại mở đầu cho bi kịch của đời ta. Triệu Đà xin cầu hòa, gả con trai là Trọng Thủy cho ta. Ta đem lòng yêu thương chàng, một tình yêu chân thành của người con gái tuổi xuân thì. Trong tình yêu ấy, ta chẳng chút ngờ vực, càng không nghĩ đến những âm mưu thâm độc phía sau. Khi Trọng Thủy dò hỏi về nỏ thần, ta ngây thơ chỉ cho chàng xem, để rồi chàng tráo lẫy đem về phương Bắc. Trước khi đi, chàng còn dặn ta hãy rắc lông ngỗng làm dấu để sau này tìm lại nhau. Ta tin tưởng, làm theo như một minh chứng của tình nghĩa vợ chồng.

Ngày Triệu Đà cất quân sang xâm lược, cha ta vẫn thản nhiên vì tin có nỏ thần trong tay. Nhưng khi cầm lên mới biết lẫy thần đã mất. Quân giặc ập tới, cha đưa ta chạy trốn. Trên đường, ta vẫn vô tư rắc lông ngỗng mà đâu hay chính điều ấy đã dẫn bước quân thù truy đuổi. Khi đến bờ biển, Rùa Vàng hiện lên và chỉ thẳng vào ta: “Kẻ ngồi sau chính là giặc!”. Cha ta đau đớn tuốt gươm chém con gái. Trong giây phút cuối cùng, ta chỉ còn biết kêu trời đất chứng giám: nếu ta có tội phản quốc, xin hóa thành cát bụi; nếu ta vô tội, chỉ vì bị lừa dối, xin hóa thành ngọc trai để rửa sạch nỗi oan khiên. Máu ta rơi xuống biển, trai sò ăn phải đều hóa thành ngọc sáng.

Ta chết đi, mang theo nỗi oan nghìn đời. Ta là kẻ có tội bởi sự nhẹ dạ, cả tin, đặt tình riêng lên trên lợi ích non sông. Nhưng ta cũng là nạn nhân của mưu mô thâm độc, của một tình yêu bị phản bội. Ta chỉ mong hậu thế nhìn vào bi kịch của ta mà thấu hiểu: mỗi người phải biết đặt lòng trung hiếu, nghĩa nước non lên trên tình cảm cá nhân; phải tỉnh táo trước mọi cám dỗ, bởi một chút sai lầm cũng có thể để lại tai họa lớn lao cho đất nước và chính bản thân mình.