Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của việc khắc họa hình tượng nhân vật bà Thông trong “Nỗi buồn làng chiếu”.

- Đây là thể ký (phóng sự ký).

- Đặc điểm: ghi chép chân thực về hiện thực đời sống, có sự kết hợp giữa thông tin – cảm xúc, tạo ra giá trị nhận thức và giá trị nhân văn.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: nghệ thuật kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình trong văn bản “Nỗi buồn làng chiếu” của Tiêu Dao – Bảo Anh.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Tiêu Dao – Bảo Anh với phóng sự ký giàu chất trữ tình.

- Khái quát vấn đề: “Nỗi buồn làng chiếu” đặc sắc ở nghệ thuật kết hợp hài hòa tự sự (ghi chép sự kiện, số liệu, câu chuyện) và trữ tình (cảm xúc, hoài niệm, xót xa).

* Thân bài:

1. Yếu tố tự sự (ghi chép, kể, phản ánh hiện thực):

- Ghi chép trung thực về làng Cẩm Nê: từng nổi tiếng với nghề dệt chiếu, nay chỉ còn lại bà Thông duy trì.

- Cung cấp chi tiết cụ thể: số hộ dệt chiếu xưa và nay, quy trình dệt chiếu, giá bán, sự cạnh tranh của chiếu công nghiệp, đời sống khó khăn của người thợ.

- Câu chuyện về những người làng: bà Thông, bà Mua – hình ảnh chân thực, đời thường.

⟶ Tạo tính xác thực, khách quan cho tác phẩm ký.

2. Yếu tố trữ tình (cảm xúc, suy tư, hoài niệm):

- Giọng văn giàu cảm xúc, gợi nỗi buồn: “khung dệt bụi phủ, tay người chênh chao”, “chiếc khung dệt nằm lặng lẽ ở góc sân mà nhớ bàn tay đưa thoi”.

- Nỗi tiếc nuối quá khứ vàng son: chiếu Cẩm Nê từng tiến vua, nay chỉ còn trong hoài niệm.

- Xót xa, cảm thông với bà Thông – người nghệ nhân cuối cùng giữ nghề.

⟶ Gợi đồng cảm sâu xa trong lòng người đọc.

3. Nghệ thuật kết hợp tự sự – trữ tình:

- Tự sự là khung xương, giúp tái hiện hiện thực khách quan.

- Trữ tình thổi hồn vào sự kiện, tạo chiều sâu cảm xúc.

- Sự hòa quyện này khiến văn bản vừa có giá trị tư liệu, vừa giàu giá trị nhân văn, khơi dậy ý thức bảo tồn văn hóa truyền thống.

* Kết bài:

- Khẳng định: Sự kết hợp tự sự và trữ tình là thành công nghệ thuật của “Nỗi buồn làng chiếu”.

- Mở rộng: Văn bản gợi cho thế hệ hôm nay trách nhiệm giữ gìn di sản văn hóa dân tộc.

Bài văn tham khảo

“Nỗi buồn làng chiếu” của Tiêu Dao – Bảo Anh là một thiên ký đặc sắc viết về làng nghề dệt chiếu Cẩm Nê (Đà Nẵng). Nếu yếu tố hiện thực làm cho tác phẩm có sức nặng về thông tin, thì yếu tố cảm xúc lại giúp nó chạm đến trái tim người đọc. Thành công nổi bật của văn bản chính là nghệ thuật kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự và trữ tình, khiến câu chuyện về một làng nghề thất truyền trở thành nỗi niềm chung của nhiều thế hệ.

Trước hết, yếu tố tự sự được thể hiện qua việc ghi chép sự kiện, phản ánh chân thực hiện trạng nghề chiếu Cẩm Nê. Tác giả tái hiện hành trình từ “thời vàng son” –từng dệt chiếu tiến vua, chiếu khắp làng rộn tiếng thoi đưa, đến hiện tại chỉ còn một mình bà Thông âm thầm bám nghề. Văn bản đưa ra nhiều chi tiết cụ thể: làng từng có hàng trăm hộ làm nghề, nay còn lại một nghệ nhân cuối cùng; quy trình dệt chiếu tỉ mỉ, công phu; giá chiếu thủ công không cạnh tranh nổi với sản phẩm công nghiệp. Câu chuyện về bà Thông, bà Mua hay những khung dệt phủ bụi đã cung cấp cho người đọc những tư liệu sống động, tạo tính xác thực cao. Đây là phẩm chất không thể thiếu của thể ký.

Bên cạnh tự sự, văn bản còn đậm chất trữ tình, thể hiện qua cảm xúc tiếc nuối, xót xa, day dứt. Những câu văn như “khung dệt bụi phủ, tay người chênh chao”, “chiếc khung dệt nằm lặng lẽ ở góc sân mà nhớ bàn tay đưa thoi” không chỉ miêu tả hiện thực mà còn chứa đựng một nỗi buồn man mác. Đó là nỗi buồn về sự mai một của một nghề truyền thống, nỗi thương cảm dành cho người nghệ nhân cuối cùng vẫn cố níu giữ nghề tổ. Đồng thời, tác giả khơi dậy hoài niệm về một thời vang bóng khi chiếu Cẩm Nê từng là niềm tự hào của quê hương. Chính cảm hứng trữ tình đã khiến phóng sự này vượt ra ngoài một bản ghi chép khô khan, trở thành tiếng lòng đầy nhân văn.

Sự kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình chính là điểm độc đáo của “Nỗi buồn làng chiếu”. Tự sự giúp tác phẩm đứng vững trên hiện thực, còn trữ tình đem lại sức lay động, khơi gợi đồng cảm. Nếu chỉ có tự sự, tác phẩm sẽ khô cứng; nếu chỉ có trữ tình, tác phẩm dễ mất đi độ tin cậy. Ở đây, cả hai yếu tố hòa quyện, làm nổi bật thông điệp: nghề truyền thống không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là di sản văn hóa cần được bảo tồn.

Có thể nói, bằng bút pháp kết hợp tự sự và trữ tình, Tiêu Dao – Bảo Anh đã để lại một áng ký giàu sức gợi, khiến người đọc không chỉ hiểu hơn về nghề chiếu Cẩm Nê mà còn lắng lại với nhiều trăn trở về việc giữ gìn giá trị văn hóa dân tộc. “Nỗi buồn làng chiếu” vì thế không chỉ là nỗi niềm riêng của một làng quê, mà còn là lời nhắc nhở đầy tha thiết đối với hôm nay và mai sau.