Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (Nguyễn Du) để làm rõ giá trị nội dung của đoạn thơ.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (Nguyễn Du) để làm rõ giá trị nội dung của đoạn thơ.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Du – đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, với kiệt tác Truyện Kiều.

- Giới thiệu đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”: nằm ở phần “Gia biến và lưu lạc”, thể hiện tâm trạng cô đơn, đau khổ của Thúy Kiều khi bị giam lỏng nơi đất khách.

- Dẫn vào luận điểm: Đoạn trích có giá trị nội dung sâu sắc khi thể hiện nỗi cô đơn, nhớ thương, lo âu của Kiều và cảm thương của Nguyễn Du đối với số phận con người.

* Thân bài:

a. Hoàn cảnh của Kiều và bức tranh thiên nhiên

- Sau khi bị lừa vào lầu xanh, Kiều định tự vẫn, nhưng bị Tú Bà đưa ra lầu Ngưng Bích giam lỏng, đợi thời cơ lừa tiếp.

- Cảnh vật: “non xa, trăng gần”, “bốn bề bát ngát xa trông”…

+ Không gian rộng lớn, mênh mông, hoang vắng, gợi cảm giác bị cô lập, lẻ loi.

+ Thiên nhiên vừa là cảnh thực vừa phản chiếu tâm trạng nhân vật (tả cảnh ngụ tình).

b. Nỗi cô đơn và nỗi nhớ người thân yêu

- Nỗi nhớ Kim Trọng: “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng / Tin sương luống những rày trông mai chờ” → nỗi day dứt, thủy chung, đau khổ khi nghĩ đến lời thề nguyền không thể trọn vẹn.

- Nỗi thương cha mẹ: “Xót người tựa cửa hôm mai / Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ” → lo lắng, hiếu thảo, đau xót vì không thể phụng dưỡng, chăm sóc song thân.

→ Kiều hiện lên là người con gái có tâm hồn sâu sắc, thủy chung, giàu hiếu nghĩa.

c. Nỗi buồn, lo sợ cho thân phận

- Sáu câu cuối: bốn bức tranh “buồn trông” liên tiếp tạo điệp khúc trầm buồn:

+ “Buồn trông cửa bể chiều hôm...” → nhớ nhung, mong mỏi.

+ “Buồn trông ngọn nước mới sa...” → lo sợ thân phận lênh đênh.

+ “Buồn trông nội cỏ rầu rầu...” → nỗi buồn thấm đẫm, vô vọng.

+ “Buồn trông gió cuốn mặt duềnh...” → dự cảm bão tố, tai ương.

→ Nỗi cô đơn đã chuyển thành nỗi sợ hãi, dự cảm bi kịch.

→ Tâm hồn Kiều mỏng manh mà sâu sắc, nhạy cảm đến cực độ.

d. Tình cảm nhân đạo của Nguyễn Du

- Nguyễn Du xót thương, trân trọng vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ tài sắc nhưng bất hạnh.

- Tiếng thơ là tiếng nói nhân đạo, là niềm cảm thông sâu sắc với thân phận con người bị vùi dập trong xã hội phong kiến bất công.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung của đoạn trích: thể hiện rõ tâm trạng cô đơn, nhớ thương, lo âu của Kiều và giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.

- Đoạn thơ là minh chứng tiêu biểu cho tài năng và tấm lòng nhân ái của Nguyễn Du – người “thấy người trong nỗi đau mà thương”.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Du – đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới – đã để lại cho nền văn học Việt Nam kiệt tác “Truyện Kiều” với giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Trong đó, đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” là một trong những đoạn thơ đặc sắc nhất, thể hiện rõ tài năng miêu tả tâm lý của Nguyễn Du và giá trị nội dung sâu xa của tác phẩm: nỗi cô đơn, nhớ thương, lo âu của người con gái tài sắc trong cảnh bị giam hãm, cùng tiếng nói cảm thương của nhà thơ đối với thân phận con người.

Sau khi bị Mã Giám Sinh lừa vào lầu xanh, Kiều uất ức định tự vẫn, được Tú Bà cứu và đưa ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích. Ở nơi hoang vắng ấy, giữa trời nước mênh mông, nàng chỉ có thể đối diện với cô đơn và nỗi đau. Cảnh vật hiện ra: “Vẻ non xa, tấm trăng gần ở chung / Bốn bề bát ngát xa trông...” – không gian rộng lớn, mênh mông mà quạnh quẽ, khiến Kiều như lạc lõng giữa vũ trụ. Cảnh ấy không chỉ là khung cảnh bên ngoài mà còn phản chiếu tâm trạng cô độc, bẽ bàng của Kiều: “Bẽ bàng mây sớm đèn khuya / Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.” Nguyễn Du đã vận dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình tinh tế, biến cảnh vật thành tiếng lòng nhân vật.

Nỗi cô đơn ấy càng sâu sắc hơn khi Kiều hướng tâm về những người thân yêu. Nàng nhớ Kim Trọng – người tình chung thủy đang “trông mai chờ” trong vô vọng, nhớ cha mẹ già yếu ở quê nhà mà lòng dằn vặt khôn nguôi: “Xót người tựa cửa hôm mai / Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.” Kiều hiện lên là người con gái hiếu thảo, chung tình, nặng nghĩa. Nỗi nhớ thương, lo âu khiến tâm trạng Kiều càng trở nên bế tắc, đau đớn.

Đặc biệt, sáu câu thơ cuối là đỉnh điểm của nỗi buồn. Điệp ngữ “buồn trông” được lặp lại bốn lần như nhịp điệu của trái tim trĩu nặng ưu tư. Trước mắt Kiều là bức tranh thiên nhiên đầy ám ảnh: “Cửa bể chiều hôm” – gợi nỗi nhớ và mong chờ vô vọng; “ngọn nước mới sa, hoa trôi man mác” – biểu tượng cho thân phận lênh đênh, vô định; “nội cỏ rầu rầu, chân mây mặt đất” – khung cảnh hoang tàn, lạnh lẽo; và “gió cuốn mặt duềnh, ầm ầm tiếng sóng” – âm thanh dữ dội của dự cảm bão tố, tai ương sắp đến. Mỗi hình ảnh là một cung bậc cảm xúc, dẫn người đọc đi từ buồn thương đến lo sợ, từ cô đơn đến tuyệt vọng. Qua đó, Nguyễn Du thể hiện tài năng bậc thầy trong nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật.

Không chỉ dừng lại ở việc khắc họa nỗi đau cá nhân, đoạn trích còn chứa đựng giá trị nhân đạo sâu sắc. Nguyễn Du cảm thương cho thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đồng thời trân trọng vẻ đẹp tâm hồn họ: thủy chung, hiếu nghĩa, nhạy cảm và giàu lòng nhân ái. Tiếng thơ ấy không chỉ nói lên nỗi đau của Kiều mà còn là tiếng nói của biết bao kiếp người bất hạnh trong cõi đời.

“Kiều ở lầu Ngưng Bích” không chỉ là một bức tranh tâm trạng giàu tính nghệ thuật mà còn là minh chứng cho tấm lòng nhân đạo bao la của Nguyễn Du. Đoạn trích giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn nỗi cô đơn, buồn tủi của con người khi rơi vào hoàn cảnh bế tắc, đồng thời thấu hiểu và yêu thương hơn những số phận nhỏ bé giữa dòng đời. Chính điều đó đã làm nên giá trị nội dung bền vững và sức sống bất diệt của đoạn thơ nói riêng, và “Truyện Kiều” nói chung.