(Ngữ liệu ngoài sgk) Kiều ở lầu Ngưng Bích

KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân¹

Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung²

Bốn bề bát ngát xa trông

Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya

Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng

Tưởng người dưới nguyệt chén đồng³

Tin sương luống những rày trông mai chờ⁴

Bên trời góc bể bơ vơ

Tấm son⁵ gột rửa bao giờ cho phai

Xót người tựa cửa⁶ hôm mai

Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ⁷

Sân Lai⁸ cách mấy nắng mưa

Có khi gốc tử⁹ đã vừa người ôm

Buồn trông cửa bể chiều hôm

Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa

Buồn trông ngọn nước mới sa

Hoa trôi man mác biết là về đâu

Buồn trông nội cỏ rầu rầu

Chân mây mặt đất một màu xanh xanh

Buồn trông gió cuốn mặt duềnh

Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

“Xót người tựa cửa hôm mai

Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ

Sân Lai cách mấy nắng mưa

Có khi gốc tử đã vừa người ôm”

(Kiều ở lầu Ngưng Bích, Nguyễn Du, Ngữ văn 9, tập một, NXB GDVN, tr.93-94)

Vị trí đoạn trích: Đoạn trích nằm ở phần thứ hai (Gia biến và lưu lạc). Sau khi biết mình bị lừa vào chốn lầu xanh, Kiều uất ức định tự vẫn. Tú Bà vờ hứa hẹn đợi Kiều bình phục sẽ gả chồng cho nàng vào nơi tử tế, rồi đưa Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, đợi thực hiện âm mưu mới.

(1) Khoá xuân: khoá kín tuổi xuân, ý nói cấm cung. Ở đây nói việc Kiều bị giam lỏng.

(2) Kiều ở trên lầu cao nhìn thấy dãy núi xa và mảnh trăng như ở cùng trong một vòm trời, như cùng trong một bức tranh.

(3) Chén đồng: chén rượu thề nguyền cùng lòng cùng dạ (đồng tâm) với nhau.

(4) Ý nói Kim Trọng không biết Kiều đã bán mình đi xa, tới nay hãy còn mong chờ tin tức nàng, thật là uổng công.

(5) Tấm son: tấm lòng son,  chỉ tấm chung thuỷ gắn bó.

(6) Tựa cửa: ý nói người mẹ tựa cửa trông chờ con.

(7) Nói về sự lo lắng không biết ai sẽ phụng dưỡng, chăm sóc cha mẹ.

(8) Sân Lai: sân nhà lão Lai Tử, đây chỉ sân nhà cha mẹ Thuý Kiều.

(9) Gốc tử: gốc cây tử (cây thị), chỉ cha mẹ. Cả câu ý nói cha mẹ đã già rồi.