TỰ TÌNH CÙNG CÁI ĐẸP (Trích)

Đó là loài hoa nở vào cuối năm

Đó là loài hoa mọc nơi cuối đất

Đó là loài hoa đợi ở cuối đời

Khi hầu hết các loài hoa trong năm đã khoe sắc phô hương cả rồi, nó mới nở. Nếu xem mỗi niên hoa như một dãy dằng dặc, xếp hàng đợi đến lượt nở, thì nó đứng ở cuối hàng. Kiên nhẫn, nhún nhường, hay biết phận biết thân? Thật khó nói. Chỉ biết khi năm hầu tàn, mùa hầu cạn, chẳng còn loài hoa nào tranh chòi nữa, nó mới dâng hoa. Nó nở trong gió bấc mưa phùn, dưới màu mây xám bạc của ngày đông tận. Nhưng không ai đợi nó dịp tất niên. Càng không ai chờ nó cho tân niên.

Nó là loài hoa không được chào đón.

Nó là loài hoa không biết đến hội hè. Nó không có chỗ trong các bình hoa bày trang trọng tại những chốn cao sang. Cũng không có chỗ trong những vựa hoa, quầy hoa, sạp hoa bày trên phố xá. Không ai đầu tư, không ai khuyến mại. Nó không bao giờ có mặt trong danh sách những thứ hoa cần mua sắm để trang hoàng khánh tiết cho bất cứ kì cuộc nào. Và nó cũng chẳng dám mơ được nằm trên bàn tay tình nhân trao tặng nhau những dịp lễ lạc. Bàn tay chăm thôi còn chả dám mong, nói gì đến bàn tay tình. Có phải bàn tay duy nhất nó được biết đến trong đời là bàn tay cầm nắm nó khi triệt bỏ nó?

Không có chỗ trong vườn nhà. Không bén mảng tới những hoa viên. Nó không có căn cước tại đấy. Có ai cấp thẻ xanh để cho nó quyền cư trú tại đấy đâu. Thảng hoặc có bóng nó vươn hoa ở góc vườn nào, thì nó chỉ được xem như dân lậu, dân liều. Nó thường bị trục xuất trước tiên khỏi những hoa viên, hoa uyển. Họa chăng, chỉ khi vườn đã bỏ hoang, nó mới có hi vọng. Chủ nhân chả còn đoái hoài, các loài khác chả thèm giành giật đất nữa, thì nó mới đến mọc. Nó rón rén mọc trên đất bỏ, đất thí. Dạng nhảy dù. Sống chui. Nó là loài hoa vườn hoang.

Ta thường thấy nó ở bên đường. Đúng hơn, nó vẫn ở bên đường mà ta thường không thấy. Nó không phải là địa chỉ cho những ánh mắt thưởng ngoạn kiếm tìm. Từng đoàn xe cứ vút qua. Những ánh mắt vãng cảnh cứ rướn xa. Nhưng điểm nhìn của dòng người thường không đặt vào nó. Nó bị lãng quên ngay trong tầm mắt người đời. Dù ngọn hoa có đâm ngang tầm nhìn, xiên vào nhãn giới, thì cũng thế thôi. Cả khi du khách dừng lại để chụp ảnh, ống kính zoom qua đầu nó là để chớp lấy những cảnh hớp hồn phía xa. Về xem lại, thấy nó lỡ có mặt trong khuôn hình ngoài ý muốn, thì bực mình. Khi in ra, người ta cẩn thận dùng photoshop xóa nó đi, cho hết vướng. Nó là loài hoa bên đường.

Nhưng, vương quốc thực sự của nó là miền hoang, là núi đồi gò bãi. Nó là cư dân của những miền đời quên lãng. Lãng quên, đó mới là không gian cho nó, của nó. Một kiếp hoa chung thân chốn lãng quên. Có phải nỗi hoang vu vón lại thành loài hoa ấy. Có phải nó là đứa con tự túc của nỗi hoang vu. Sinh ra nó để tự khuây khỏa, khoảng trống của hoang vu có bớt đi được phần nào không, mà giữa chốn hoang vắng, có bóng nó chập chờn, lại chỉ thấy lòng thêm hoang dại.

Nó là hoa lau.

(Tự tình cùng cái đẹp, Chu Văn Sơn, NXB Hội Nhà văn, 2019, tr.132)

Chú thích:

Chu Văn Sơn (1962-2019) được biết đến là một người thầy, một nhà văn tài hoa, một nhà phê bình văn học sắc sảo. Những tác phẩm của ông có nhiều phát hiện tinh tế, sâu sắc, có cách viết bay bổng nghệ sĩ, và một giọng văn riêng, vừa gần gũi vừa thanh lịch.

Xác định thể loại của văn bản trên.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của việc sống là chính mình.

- Hệ thống ý:

+ Giúp những suy nghĩ, cách hành xử của bản thân được tự do bộc lộ ra ngoài, không bị chi phối bởi tác động của người xung quanh.

+ Giúp con người làm chủ cuộc đời, nhận ra mặt mạnh của bản thân để phát huy, mặt yếu để rút kinh nghiệm.

+ Giúp con người trở nên lạc quan, tự tin vào bản thân, có động lực, sức mạnh tinh thần để vượt qua những cám dỗ của tiến tài, địa vị, đồng thời ta sẽ được được người khác tôn trọng.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về ý nghĩa của việc sống là chính mình.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Từ hình ảnh loài hoa lau – “loài hoa bên đường”, “loài hoa vườn hoang” – ta có thể nhận ra một thông điệp sâu sắc về ý nghĩa của việc sống là chính mình. Hoa lau dù không rực rỡ, không được chào đón, vẫn kiên cường nở trong gió bấc mưa phùn, vẫn âm thầm khoe sắc nơi hoang dại. Nó sống đúng với bản chất của mình, không chạy theo sự phô trương, không đánh mất vẻ đẹp riêng chỉ để được người đời công nhận. Cũng như con người, khi dám sống là chính mình, ta mới được tự do bộc lộ suy nghĩ, hành động theo niềm tin và giá trị riêng, không bị chi phối bởi ánh nhìn hay sự phán xét của người khác. Sống thật giúp ta làm chủ cuộc đời, nhận ra thế mạnh để phát huy, điểm yếu để hoàn thiện, từ đó tự tin và lạc quan hơn trong hành trình khẳng định bản thân. Giữa một xã hội đầy cám dỗ về danh vọng và tiền tài, người biết sống là chính mình luôn giữ được tâm hồn trong sáng, bản lĩnh vững vàng và đáng được trân trọng. Giống như hoa lau, tuy lặng lẽ mà vẫn tỏa sáng theo cách riêng – đó chính là vẻ đẹp đích thực của con người tự do và chân thật.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của vẻ đẹp thầm lặng trong cuộc sống.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn đoạn trích: “Tự tình cùng cái đẹp” khắc họa hình ảnh hoa lau – loài hoa bình dị, bị lãng quên nhưng vẫn kiên cường tỏa sáng giữa miền hoang vu.

- Dẫn đến luận đề: Trong cuộc sống, vẻ đẹp không chỉ nằm ở sự rực rỡ, phô trương mà còn ở những điều thầm lặng, giản dị, nhưng mang giá trị bền lâu.

* Thân bài:

a. Giải thích

- “Vẻ đẹp thầm lặng” là vẻ đẹp không phô trương, không cần lời ca tụng, mà tỏa sáng qua bản chất, phẩm hạnh và giá trị tự thân.

- Là cái đẹp của sự âm thầm cống hiến, của lòng kiên định và nhân cách trong sáng.

b. Phân tích – Bàn luận

- Trong đoạn trích, hoa lau là biểu tượng cho vẻ đẹp thầm lặng:

+ Không được chào đón, không được trưng bày nơi sang trọng, bị con người lãng quên.

+ Nhưng hoa vẫn nở, vẫn dâng hiến vẻ trắng trong giữa gió bấc mưa phùn.

+ Đó là biểu tượng cho cái đẹp khiêm nhường, không cần ai công nhận nhưng vẫn tồn tại kiêu hãnh và thanh cao.

- Trong cuộc sống, có rất nhiều “bông hoa lau” như thế:

+ Là những con người lao động thầm lặng – người thầy, người công nhân, y bác sĩ, nông dân… âm thầm góp phần làm nên cuộc sống tốt đẹp.

+ Họ không ồn ào khoe mẽ, nhưng chính họ là nền tảng của xã hội.

+ Cái đẹp của họ không đến từ danh vọng mà từ trái tim chân thành và tinh thần cống hiến.

- Vẻ đẹp thầm lặng giúp con người và cuộc đời trở nên nhân văn hơn:

+ Nó nhắc ta biết trân trọng sự bình dị.

+ Dạy ta nhìn sâu vào giá trị thật thay vì vẻ ngoài hào nhoáng.

+ Khi ta biết nhận ra và gìn giữ cái đẹp ấy, cuộc sống trở nên an hòa, giàu lòng nhân ái.

c. Phản đề

- Tuy nhiên, xã hội hiện đại dễ khiến con người mải mê chạy theo cái đẹp hình thức, quên mất những vẻ đẹp tinh thần ẩn sâu.

→ Vì thế, càng cần trân quý và lan tỏa vẻ đẹp thầm lặng – nền tảng của cái đẹp bền vững.

* Kết bài:

- Khẳng định lại vấn đề: Vẻ đẹp thầm lặng là ánh sáng của nhân cách và sự sống.

- Liên hệ bản thân: Mỗi chúng ta hãy học cách sống như hoa lau – khiêm nhường, bền bỉ, âm thầm làm đẹp cho đời bằng chính tâm hồn và hành động của mình.

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống hiện đại, người ta thường bị thu hút bởi những thứ lấp lánh, hào nhoáng, mà đôi khi quên mất những vẻ đẹp bình dị, âm thầm xung quanh mình. Đọc Tự tình cùng cái đẹp của Chu Văn Sơn, ta bắt gặp hình ảnh hoa lau – loài hoa bé nhỏ, bị lãng quên, nhưng vẫn nở rộ trong gió lạnh. Từ đó, nhà văn gửi gắm một thông điệp sâu sắc: vẻ đẹp thầm lặng chính là giá trị bền vững và cao quý nhất của cuộc đời.

Hoa lau không được chào đón, không có chỗ trong những khu vườn sang trọng, không hiện diện trong các bình hoa quý. Nó mọc ở bên đường, giữa miền hoang vu, trong gió bấc và mưa phùn. Dẫu bị lãng quên, hoa vẫn âm thầm nở, vẫn dâng hiến hương sắc như một cách khẳng định sự sống. Cái đẹp của hoa lau không nằm ở sự rực rỡ, mà ở sự kiên cường, khiêm nhường và thuần khiết. Đó chính là vẻ đẹp của những điều bình dị nhưng chân thật, những điều nhỏ bé nhưng có sức lay động sâu xa.

Trong cuộc đời này, có biết bao “hoa lau” đang hiện hữu quanh ta. Là người công nhân cặm cụi giữa ca đêm, người thầy miệt mài soạn bài trong ánh đèn, là những chiến sĩ nơi biên giới, thầm lặng gìn giữ bình yên. Họ không cần lời tán thưởng, nhưng chính sự lặng lẽ của họ đã dựng xây nên hạnh phúc chung. Giống như hoa lau, vẻ đẹp ấy không chói sáng nhưng lại làm nên nền tảng cho mọi vẻ đẹp khác.

Vẻ đẹp thầm lặng giúp ta nhận ra giá trị thật của cuộc sống. Nó dạy ta biết khiêm nhường, sống chậm lại để lắng nghe và thấu hiểu. Khi biết trân trọng những điều giản dị, con người trở nên nhân hậu, sâu sắc hơn. Bởi lẽ, cái đẹp không nhất thiết phải ở hình thức, mà ở trái tim biết yêu thương, ở hành động biết cống hiến.

Giữa thế giới ồn ào và thực dụng hôm nay, giữ được vẻ đẹp thầm lặng là giữ được linh hồn của đời sống. Mỗi người hãy học cách sống như hoa lau – âm thầm, bền bỉ, tỏa sáng bằng chính sức sống và phẩm hạnh của mình. Bởi đôi khi, điều khiến cuộc đời trở nên đẹp đẽ không phải là những tiếng vỗ tay vang dội, mà là những nụ cười lặng lẽ, những điều tốt đẹp không cần ai biết đến.