HAMLET (trích)

Lược dẫn: Cha của Hamlet, tức đức vua của Đan Mạch, bị người em ruột giết chết để chiếm ngôi. Mẹ của Hamlet ngay sau đó đã tái giá với em chồng. Hamlet ở xa, biết tin cha mất đã trở về và vô cùng đau buồn. Chàng quyết điều tra xem ai là kẻ đã giết cha mình. Đoạn trích dưới đây nói về cuộc gặp gỡ giữa Hamlet với chú ruột (vua Đan Mạch mới) và mẹ.

[…]

HẬU – Hamlet yêu của mẹ, con hãy vứt bỏ mầu sắc ảm đạm kia đi, con hãy nhìn vua Đan Mạch đây với cặp mắt thân yêu. Đừng ủ rũ cúi tìm chi mãi bóng hình người cha cao quý của con trong cát bụi làm gì. Con há chẳng biết, đó là luật chung của tạo hóa, cái gì có sống phải có chết, tất phải bước qua cõi đời này để đi tới nơi vĩnh viễn.

HAMLET – Đúng thế, tâu Lệnh bà, đó là luật chung mà.

HẬU – Đã thế sao con vẫn coi hình như là chuyện lạ lùng?

HAMLET – “Hình như” ư, tâu Lệnh bà? Không, thực chứ con nào có biết chuyện “hình như”! Mẹ hiền ơi, chẳng phải chỉ có tấm áo khoác ngoài đen như mực này, bộ tang phục trọng thể con mặc theo tục lệ này, cũng chẳng phải tiếng thở dài não nuột, nhọc nhằn, không, chẳng phải những dòng suối lệ tràn đầy, chẳng phải bộ mặt sầu bi, cũng như những hình thức, những kiểu cách, những bề ngoài thảm thương kia, tất cả đều chẳng nói lên được tâm trạng thực của con. Những điều đó quả thật là chuyện “hình như” vì người ta rất có thể đóng kịch ra như thế. Nhưng còn những điều chứa chất trong đáy lòng con đây, biểu lộ ra ngoài sao được. Những biểu hiện ấy toàn là những tấm áo ngụy trang của niềm đau thương mà thôi.

VUA – Hamlet, cháu làm tròn bổn phận cư tang đối với thân phụ như thế, đủ tỏ bản chất dịu hiền đáng khen của cháu. Nhưng có điều cháu nên biết, là thân phụ cháu cũng đã từng mất thân phụ của người, và chính người thân phụ ấy lại cũng đã mất thân phụ của mình. Kẻ còn sống tất nhiên vì chữ hiếu phải ấp ủ trong một thời gian mối sầu thương tang tóc, nhưng nếu cứ khư khư đau buồn mãi thì đó là một sự ương ngạnh, một niềm đau không xứng đáng với kẻ nam nhi, chẳng thuận lẽ trời, một trái tim yếu mềm, một tâm hồn không kiên định, một trí suy xét tầm thường và ngu muội! Bởi vì cái việc ta đã biết tất phải như thế và cũng tầm thường như mọi sự tầm thường nhất, thì tại sao lại cứ ương ngạnh, ấp ủ mãi trong lòng? Đó là một tội đối với trời, một tội đối với người đã khuất, một tội đối với lẽ thường! Một sự vô lý! Lẽ phải thường tình là mọi người cha đều phải chết; từ khi có cái thi hài đầu tiên cho đến người chết hôm nay, lẽ phải đó luôn luôn kêu lên: “Ấy là việc tất nhiên!”. Hãy vứt bỏ nỗi sầu đau vô ích ấy đi và hãy coi trẫm đây như cha đẻ; sao cho thiên hạ thấy rằng con sẽ là người kế tục trực tiếp của ngôi báu này, và lòng ta đối với con cũng như một người cha thương yêu con nhất đời với tình yêu cao quý. Còn việc con muốn trở lại học viện Wittenberg thì thật trái với ý ta lắm đấy. Ta tha thiết mong con hãy vâng mệnh ta ở lại đây, cho ta được vui lòng đẹp ý. Con là người đứng đầu các triều thần của ta, cháu ruột của ta, con ta…

HẬU – Hamlet con ơi, đừng để mẹ uổng công cầu xin. Mẹ van con, ở lại đây cùng chúng ta, đừng đi Wittenberg nữa con ạ!

HAMLET – Tâu Lệnh bà, con cố hết sức vâng lời Lệnh bà.

VUA – Ồ! Câu trả lời đáng yêu và hay làm sao! Con hãy sống trên đất nước Đan Mạch này như chính ta vậy. Nào ta đi thôi, ái khanh. Hamlet tự nguyện vui lòng ở lại làm ta đẹp lòng mãn ý biết bao nhiêu. Để ban thưởng, ta ra lệnh: hôm nay, trên đất nước Đan Mạch này, cứ mỗi tuần rượu hân hoan là tiếng đại bác lại dâng cao lời chúc tụng lên chín tầng mây và tiệc rượu của trẫm sẽ tưng bừng, đất trời sẽ âm vang tiếng súng gầm rền rã. Nào ta đi.

Tiếng kèn đồng. Mọi người vào, trừ Hamlet

HAMLET – Ôi, thịt da rắn chắc, quá rắn chắc này hãy chảy ra đi, tan ra đi, biến thành một giọt sương! Mong sao đấng bất diệt kia đừng trừng phạt kẻ tự hủy hoại mình. Ôi! Trời hỡi trời! Bao nhiêu lạc thú trên đời này đối với ta sao mà chán chường, nhạt nhẽo và vô vị đến thế! Bẩn thỉu thay là đời, ôi bẩn, bẩn! Chỉ là một cái vườn hoang mọc lên hạt giống độc, đầy rẫy những cây cỏ thối tha. Sự tình đã đưa đến nỗi này! Mới chết được hai tháng! Mà không, làm gì được, nào đã được hai tháng. Một đức vua hiển minh như thế, sánh với kẻ kia khác nào thần Hyperion đem đọ với quỷ đêm. Người đã yêu quý mẹ ta, đến nỗi không muốn để gió trời thổi mạnh vào da mặt bà. Trời đất hỡi: ta có nên nhớ lại nữa không? Mẹ ta đã từng bám lấy cổ người, tưởng chừng như càng hưởng thụ lại càng thêm khao khát! Thế mà, chỉ trong một tháng… Thôi… ta đừng nghĩ đến nữa! Nhẹ dạ, đích danh mi là đàn bà! Một tháng trời ngắn ngủi! Đôi giày tang còn chưa mòn gót, mới ngày nào lê theo thi hài người cha đáng thương của ta, khóc như nàng Niôbê đầm đìa giọt lệ; ấy thế mà mẹ ta, chính mẹ ta. Trời hỡi! Một con vật không biết điều hay lẽ phải cũng còn để tang được lâu hơn – mẹ ta đã tái giá cùng chú ta, em ruột của cha ta. Nhưng đem so y với người, có khác gì đem ta sánh với Hecquyn! Mới trong vòng một tháng! Giọt lệ giả dối khóc chồng chưa kịp ráo trong khóe mắt đỏ hoe, thì đã vội bước đi bước nữa. Ôi! Sao quá nhẫn tâm vội vàng đắm mình vào đống gối chăn loạn luân khéo léo đến thế! Như vậy chẳng tốt đâu, trước sau chẳng thể nào tốt được! Nhưng tim ta ơi! Hãy nổ tung ra đi, vì ta bắt buộc cứ phải chịu câm miệng! […]

(Trích Hamlet, W. Shakespeare, Đào Duy Anh, Bùi Ý, Bùi Phụng dịch, Nxb Sân khấu, Hà Nội, 2006)

Những nhân vật nào xuất hiện trong đoạn trích?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích hình hai tượng nhân vật vua và Hamlet ở đoạn trích trên.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu đoạn trích: “Hamlet” là một vở bi kịch đặc sắc của nhà soạn kịch thiên tài người Anh W. Shakespeare. Đoạn trích đã cho ở đề bài là một trong những đoạn trích tiêu biểu của vở kịch, nói về cuộc gặp gỡ giữa vua, hoàng hậu và Hamlet khi Hamlet mới trở về để chịu tang vua cha.

- Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích hai hình tượng nhân vật quan trọng của đoạn trích, đó là nhân vật nhà vua và Hamlet.

* Thân bài:

1. Hình tượng nhân vật nhà vua:

- Đọc phần lược dẫn và đoạn trích, ta thấy đây là một con người xấu xa bỉ ổi: hắn đã thực hiện âm mưu thâm độc, giết chết anh trai để cướp ngôi vua và cướp luôn cả người chị dâu, tức là mẹ của Hamlet

- Đây cũng là một nhân vật giả dối và trơ trẽn: hắn dùng những lí lẽ mang mặt nạ đạo đức để khuyên Hamlet thôi không đau buồn trước cái chết của người cha, giả vờ tỏ ra yêu thương Hamlet, không muốn Hamlet đi xa. Những hành động đó vừa nhằm mục đích che giấu những việc làm xấu xa của hắn, vừa nhằm làm cho Hamlet nguôi quên nỗi buồn để không điều tra chân tướng sự thật.

- Hình ảnh nhà vua là một nhân vật mang tính biểu tượng cho sự suy đồi đạo đức của giai cấp thống trị trong xã hội đương thời.

2. Nhân vật Hamlet:

- Hamlet hiện lên trong đoạn trích là một con người mang trong mình nỗi đau khổ to lớn:

+ Đó là nỗi đau buồn vì người cha thân yêu qua đời một cách đột ngột, khi mà chàng đang đi du học ở nơi xa

+ Đó là nỗi đau khổ lẫn kinh tởm khi người mẹ của chàng đã tái giá ngay với người em chồng, khi chồng chết chưa được hai tháng

+ Đó là sự khinh thường đối với người chú, vị vua mới của Đan Mạch, một con người bỉ ổi, tầm thường giờ đây lại ngồi lên cái ngôi vua mà trước đây là của cha chàng.

- Hamlet cũng là một con người có thái độ tỉnh táo, khôn khéo: khi mà chàng đã không để bộc lộ ra ngoài tất cả những nỗi đau khổ trong lòng mình. Chàng muốn âm thầm xem xét và điều tra sự việc.

- Hamlet là hiện thân của một tâm hồn cao đẹp: chàng khinh bỉ những thói xấu xa ghê tởm trên đời. Đối với chàng, cách hành xử của mẹ chàng thật không bằng một con vật.

- Nếu nhà vua là đại diện cho cái xấu, cái ác, thì Hamlet là nhân vật đại diện cho cái thiện.

* Kết bài:

- Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của đoạn trích: Nhân vật nhà vua và Hamlet là hai nhân vật mang tính điển hình, vừa phản ánh bối cảnh xã hội đương thời, vừa thể hiện sự tồn tại và đối mặt muôn thuở giữa cái thiện và cái ác.

- Nêu ý nghĩa của đoạn trích đối với bản thân và người đọc: Đoạn trích trên đã giúp ta hiểu được rằng: con người sống ở đời cần phải biết ghê tớm trước những hành động xấu xa, phải biết dũng cảm lên tiếng đấu tranh để dẹp bỏ cái xấu, làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.

Bài văn tham khảo

“Hamlet” là một trong những bi kịch nổi tiếng nhất của đại văn hào người Anh William Shakespeare, được xem là đỉnh cao của nghệ thuật kịch phương Tây. Đoạn trích nói về cuộc gặp gỡ giữa nhà vua mới, hoàng hậu và hoàng tử Hamlet sau khi cha Hamlet qua đời. Qua đoạn trích, người đọc nhận thấy sự đối lập sâu sắc giữa hai hình tượng: nhà vua giả dối, tàn nhẫn và Hamlet – con người trung thực, đau khổ, đầy nhân tính.

Nhân vật nhà vua hiện lên là một kẻ đầy mưu mô và giả dối. Đọc phần lược dẫn, ta biết rằng hắn đã giết anh ruột của mình – tức vua cha của Hamlet – để chiếm ngôi báu và cưới luôn chị dâu. Đó là tội ác tột cùng, phản trắc và vô nhân tính. Trong đoạn trích, hắn cố dùng những lời lẽ ngụy biện, khoác lên bộ mặt giả nhân giả nghĩa để khuyên Hamlet nguôi ngoai nỗi đau mất cha. Hắn nói những điều nghe có vẻ hợp lẽ phải: “cái gì có sống phải có chết”, “đó là luật chung của tạo hóa”, nhưng đằng sau lời lẽ ấy là âm mưu che giấu tội lỗi, là sự trơ trẽn của kẻ giết người mà vẫn tỏ ra đạo mạo. Hắn còn giả vờ ân cần, xưng “cha con” với Hamlet, ép chàng ở lại triều đình nhằm kiểm soát hành động của chàng. Ẩn dưới vẻ ngoài “vua nhân hậu” là bản chất một kẻ tàn nhẫn, xảo quyệt và giả dối đến tận cùng. Hình tượng nhà vua vì thế trở thành biểu tượng cho sự suy đồi đạo đức của tầng lớp thống trị, nơi quyền lực gắn liền với âm mưu, phản bội và tội ác.

Đối lập với hình ảnh ấy là nhân vật Hamlet – người con hiếu thảo, trung thực và sâu sắc. Trong đoạn trích, Hamlet hiện lên với nỗi đau khổ tột cùng. Nỗi đau ấy không chỉ đến từ việc cha chàng qua đời, mà còn từ sự phản bội của mẹ – người đã vội vàng tái giá với chính em chồng chỉ sau hai tháng. Chàng đau đớn, phẫn uất đến mức căm ghét chính cuộc đời: “Ôi! Thịt da rắn chắc này hãy tan ra đi, biến thành một giọt sương!”. Đó là tiếng kêu tuyệt vọng của một tâm hồn thanh sạch bị giày vò bởi hiện thực đen tối. Tuy nhiên, Hamlet không hành động bột phát. Chàng cố nén đau thương, giấu nỗi uất hận vào trong để âm thầm điều tra sự thật. Chính sự tỉnh táo ấy cho thấy một trí tuệ sắc sảo, một bản lĩnh khác thường. Ở Hamlet, người ta thấy được ánh sáng của cái thiện, của lương tri và lòng nhân đạo – thứ đối lập hoàn toàn với bóng tối của tội ác nơi nhà vua.

Nếu nhà vua là biểu tượng cho cái ác, cái giả dối và sự tha hóa quyền lực, thì Hamlet lại tượng trưng cho cái thiện, cho khát vọng công lý và sự trong sạch của tâm hồn. Sự đối lập ấy tạo nên xung đột bi kịch trung tâm của toàn bộ vở kịch – cuộc chiến không cân sức giữa chính nghĩa và tội ác, giữa ánh sáng và bóng tối trong lòng con người.

Qua đoạn trích, ta thấy được tài năng của Shakespeare trong việc khắc họa tính cách nhân vật thông qua lời thoại giàu kịch tính và nội tâm phức tạp. Đoạn trích không chỉ phơi bày bộ mặt thật của quyền lực và tội lỗi, mà còn khơi dậy trong người đọc niềm tin vào cái thiện, vào sức mạnh của con người trung thực và chính nghĩa. “Hamlet” vì thế không chỉ là một bi kịch cá nhân, mà còn là tiếng nói nhân văn sâu sắc về sự đối đầu muôn thuở giữa thiện và ác trong xã hội loài người.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Suy nghĩ về nhận định của Hamlet: Cuộc đời “chỉ là một cái vườn hoang mọc lên hạt giống độc, đầy rẫy những cây cỏ thối tha”.

- Hệ thống ý:

+ Đây là một nhận định đúng đắn đối với bối cảnh triều đình mà Hamlet đang phải sống, đúng với cái tâm trạng chán chường của Hamlet khi mà cha mới mất, mẹ đã tái giá để lấy chính em ruột của cha.

+ Tuy nhiên, nếu xét rộng ra, đó là một nhận định có phần cực đoan, bởi bên cạnh những mặt tiêu cực, cuộc đời vẫn luôn tồn tại những mặt tích cực.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về nhận định của Hamlet: Cuộc đời “chỉ là một cái vườn hoang mọc lên hạt giống độc, đầy rẫy những cây cỏ thối tha”.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Nhận định của Hamlet: “Cuộc đời chỉ là một cái vườn hoang mọc lên hạt giống độc, đầy rẫy những cây cỏ thối tha” phản ánh tâm trạng bi quan, chán chường của chàng trước hiện thực đen tối của triều đình Đan Mạch. Cha vừa mất, mẹ đã vội tái giá với chú ruột – kẻ giết cha mình để đoạt ngôi. Trước mắt Hamlet, thế giới trở nên mục ruỗng, giả dối, nơi con người sẵn sàng phản bội và chà đạp lên đạo lý vì danh lợi. Vì thế, “vườn hoang” trong lời chàng là hình ảnh ẩn dụ cho cuộc đời đầy tội lỗi, hỗn loạn và tha hóa. Tuy nhiên, nếu nhìn rộng hơn, đó là cách nhìn đầy cực đoan của một tâm hồn đang tuyệt vọng. Dẫu đời có những điều tăm tối, vẫn còn đó lòng trung thực, tình yêu, sự hi sinh và nhân nghĩa – những “mầm xanh” của niềm tin và cái đẹp. Nhận định của Hamlet vì thế là lời thức tỉnh, nhắc nhở con người phải giữ vững bản lĩnh, nuôi dưỡng lương tri giữa một thế giới nhiều dối trá, để cuộc đời không chỉ còn là “vườn hoang” mà là mảnh đất của hi vọng và ánh sáng.