I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

Đọc văn bản:

Mỗi lần nắng mới hắt bên song,

Xao xác, gà trưa gáy não nùng,

Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,

Chập chờn sống lại những ngày không.

 

Tôi nhớ me(1) tôi, thuở thiếu thời

Lúc người còn sống, tôi lên mười;

Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội(2),

Áo đỏ người đưa trước dậu(3) phơi.

 

Hình dáng me tôi chửa xoá mờ

Hãy còn mường tượng lúc vào ra:

Nét cười đen nhánh(4) sau tay áo

Trong ánh trưa hè trước dậu thưa.

         (Nắng mới – Lưu Trọng Lư, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2000, Tr288)

Ghi chú: Nhà thơ Lưu Trọng Lư (1911-1991) là người tỉnh Quảng Bình, có đóng góp lớn cho phong trào Thơ mới, được giới thiệu trong cuốn Thi nhân Việt Nam. Thơ ông vừa có vẻ đẹp cổ điển, vừa có luồng gió của thời đại mới. Điều này làm nên cái tôi vừa rạo rực, tràn đầy cảm xúc vừa u buồn, cô đơn. Nhà phê bình Hoài Thanh đã nhận xét: thơ Lưu Trọng Lư “chính là tiếng lòng thổn thức hoà theo tiếng thổn thức của lòng ta”.

(1) me: mẹ

 (2) ngoài nội: ngoài cánh đồng

(3) dậu (hoặc “giậu”): tấm tre nứa đan hoặc hàng cây nhỏ và rậm để ngăn sân, vườn

(4) nét cười đen nhánh: ngày xưa người Việt có tục nhuộm răng đen

Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?

Nhân vật trữ tình trong văn bản là “tôi”- người con đang nhớ mẹ

Hướng dẫn chấm

- Thí sinh trả lời đúng như đáp án: 0,5 điểm

- Thí sinh trả lời: nhân vật trữ tình là tác giả, thì chỉ cho 0,25 điểm

Theo văn bản, có 2 yếu tố của ngoại cảnh đã khơi gợi nỗi nhớ của người con về mẹ của mình:

+ nhìn thấy nắng mới hắt bên song

+ nghe thấy tiếng gà trưa gáy não nùng

Hướng dẫn chấm

- Thí sinh trả lời đúng như đáp án: 0,5 điểm

- Nếu thí sinh chép lại 2 câu thơ mở đầu, GK có thể linh hoạt cho 0,5 điểm

- Thí sinh nêu được 1 ý: 0,25 điểm

Thí sinh có thể có cách diễn đạt khác nhau, nhưng về cơ bản, cần đảm bảo nội dung sau:                                                         :                                                                                                             Bài thơ là những dòng hồi tưởng đẹp, đầy xúc động về mẹ, qua đó thể hiện nỗi nhớ sâu sắc và tình yêu thương mẹ của chủ thể trữ tình – người con.

Hướng dẫn chấm

- Thí sinh trả lời đúng, đủ: 1,0 điểm

- Thí sinh chỉ trả lời được một nửa yêu cầu: cho 0,5 điểm

Hình ảnh “nắng mới hắt bên song” và “nắng mới reo ngoài nội” có điểm khác biệt:

- “Nắng mới hắt bên song”: đó là cái nắng được cảm nhận qua cảm xúc của người con thời hiện tại, khi không còn mẹ → nắng buồn bã, hiu hắt

- “nắng mới reo ngoài nội”: đó là nắng mới trong kí ức của người con, những ngày còn mẹ-> nắng rạng rỡ, tươi tắn, tràn đầy sức sống, niềm vui.

Hướng dẫn chấm

- Thí sinh trả lời đủ ý: 1,0 điểm

- Thí sinh trả lời được một nửa yêu cầu : 0,5 điểm

Nêu cảm nhận của em về “nét cười đen nhánh” của người mẹ trong hai câu thơ:

Nét cười đen nhánh sau tay áo.

Trong ánh trưa hè trước dậu thưa.

Thí sinh có thể có cách diễn đạt khác nhau, nhưng về cơ bản, có thể tham khảo gợi ý sau:

- Đó cái cười rất kín đáo, tươi tắn, đằm thắm mà cũng rất gợi cảm, lấp lánh dưới nắng, tạo nên điểm nhấn, linh hồn cho bức chân dung người mẹ, cũng là điểm hội tụ nỗi nhớ thương của người con dành cho mẹ của mình (0,5đ)

- Nét cười mang vẻ đẹp duyên dáng, dịu dàng, đôn hậu của người phụ nữ Việt xưa (gắn với tục nhuộm răng đen) (0,5đ)

Hướng dẫn chấm

- Thí sinh cảm nhận được đầy đủ vẻ đẹp của nét cười của người mẹ trong bài thơ, diễn đạt tốt: 1,0 điểm

- Thí sinh cảm nhận chung chung, hoặc mới nêu chạm ý: cho 0,5 điểm

Vai trò của tình mẫu tử trong cuộc sống của mỗi người

Thí sinh có thể có những cách diễn đạt khác nhau, nhưng về cơ bản cần nêu được tầm quan trọng của tình mẫu tử đối với bản thân mỗi người, có thể tham khảo gợi ý sau:

- Con người luôn cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc khi được sống trong tình mẫu tử thiêng liêng

-  Tình mẫu tử có thể soi sáng, nâng đỡ, giúp con người vững vàng, tự tin hơn trên bước đường trưởng thành của mình

-Tình mẫu tử giúp con người thức tỉnh khi lầm đường lạc lối, sống tốt hơn và sống có trách nhiệm hơn.

-       …

Hướng dẫn chấm:

- Thí sinh cơ bản nêu được vai trò của tìn mẫu tử đối với mỗi người trong cuộc sống, diễn đạt tốt: 1,0 điểm

- Thí sinh nêu được 2 vai trò: cho 0,75 điểm

- Thí sinh nêu chung chung hoặc chỉ nêu được một vai trò: cho 0,5 điểm

Thông điệp từ văn bản

Thí sinh có thể rút ra được những thông điệp khác nhau và lí giải thoả đáng. Gợi ý thông điệp:

+ Cần biết yêu thương, quý trọng và đối xử tốt với mẹ khi bản thân đang còn mẹ

+ Hãy quan tâm nhiều hơn tới mẹ của mình

+ Hãy sống tốt hơn để mẹ hạnh phúc

+ Biết trân trọng những kỉ niệm với những người thân yêu của mình

+ Biết trân trọng những gì mình đang có để cuộc sống tốt đẹp hơn

…

Hướng dẫn chấm:

- HS chỉ ra thông điệp đúng đắn: 0,25 điểm

- HS lí giải hợp lí: 0,25 điểm