(Ngữ liệu ngoài sgk) Nghêu, Sò, Ốc, Hến

NGHÊU, SÒ, ỐC, HẾN

(trích)

LỚP 5:

TRẦN ỐC: May may mà rủi rủi

Rủi rủi lại may may!

May chân Ốc chạy hay,

Rủi cho Ngao bị bắt

Việc tưởng đà rất ngặt,

Thế ta phải sớm toan

Mau chân Ốc vội vàng,

Cứu thầy Ngao cho được.

(Hạ)

LỚP 6

LÍ HÀ: Trai đinh! Cùm chân nó lại

(Chúng dân cùm, Ngao không cho)

LỮ NGAO: Đứa nào động đến móng chân thầy, thầy đá cho mà chết.

DÂN CHÚNG: Bẩm thầy Lí, nó đá.

LÍ HÀ: Bay lấy dây cột đầu treo lên xà nhà cho tao!

(Chúng dân cùm Ngao...)

LỮ NGAO: Thôi được, thầy cho bay cùm.

LÍ HÀ: Cùm cả hai chân.

LỮ NGAO: Ấy, ấy! Thầy không cho.

TRÙM SÒ: Lấy dùi đục gõ mắt cá chân đi!

LỮ NGAO: Thôi, bay nói hết lời, thầy cho bay cùm hai chân đây.

TRÙM SÒ: Thôi anh em dân canh giữ lấy nó. Gia đình bay! Về ngay! Mời thầy Lí về nhà tôi xơi chén rượu.

(Hạ)

LỚP 7

TRẦN ỐC:

Khuyển bỉ vật bi! Vật bi!

Hữu ngô lai trợ! Lai trợ!

Gian nan hà túc lự?

Khẩn cấp khả đào sanh! (1)

(Quân canh ngủ. Ốc sờ soạng lại chỗ Ngao, Ngao hất Ốc ra.)

LỮ NGAO: A! A! Thầy biết rồi. Thằng Trùm Sò mời thẳng Lí Hà về uống rượu, rồi bàn bạc với nhau, thấy bắt thầy cùm là thất lí, mới cho người ra mở cùm cho thầy, để thầy đi đàng thầy cho trôi. Chớ giải thầy lên quan thì phải tốn kém. Thầy dại gì cho bay mở cùm! Tao nằm đây, con dòi bằng cổ tay tao chưa về... Phen này, Trùm Sò phải hết cửa hết nhà với thầy cho coi! Bay giải thầy lên quan, trước hết phải mua chai rượu làm lễ ra mắt quan. Quan Huyện mới nhận chai rượu đó, mới đưa vào trong cho bà Huyện. Quan mới xử lăng nhăng chỉ chi đó, rồi quan nạt quan nộ, lão Trùm Sò phải lén ngõ sau mua lại chai rượu của bà Huyện, để thưa thưa, bẩm bẩm lần nữa. Vậy là nay khai, mai báo, chai rượu đó cứ luân hồi ngõ trước ngõ sau làm cho Trùm Sò phải hết nhà! Hết nhà! Hà hà... Bay có khôn ra đây, thầy bày cho! Bay sắm khay trầu can rượu với chừng dăm quan tiền thôi, bay qua thưa với mụ thầy là con vợ tao đấy, nói khó với nó một tiếng, nó qua nhận thầy về. Vậy mà chắc chi thầy đã về cho! Em chết rồi, em Sò của thầy ơi! Hà hà...

TRẦN ỐC: (Phải giả tiếng mèo để làm hiệu riêng gọi) Ngao! Ng.ao!

LỮ NGAO: (Đoán biết ám hiệu, cùng theo tiếng mèo đáp lại) Ốc! Ốc!

(Óc đến mở cùm công Ngao thoát chạy. Quân canh thức dậy, hô hoán truy lùng….)

TRẦN ỐC: Lâm nước bí! Lâm nước bí! Khó thoát thân! Khó thoát thân! Quả dân đinh đã đuổi theo gần. Đốt xích hậu (2) mới mong chạy thoát.

(Ốc giấu Ngao một nơi, trở lại đốt xích hậu, chúng dân đổ về chữa cháy. Ốc cũng Ngao chạy thoát.)

LÍ HÀ, TRÙM SÒ: Cùng bọn người nhà

Chỉ thị hoả tại xóm nọ

Một đoàn tới đó,

Ngõ (3) cứu lửa kia!

(Hạ)

(Theo Tổng tập văn học Việt Nam, tập 12, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2000)

Chú thích:

Tóm tắt vở tuồng: Trộm Ốc nhờ thầy bói Nghêu (hay Ngao) gieo quẻ chỉ hướng vào ăn trộm nhà Trùm Sò. Ốc đem của trộm được bán cho Thị Hến, một gái góa trẻ đẹp. Lý trưởng và Trùm Sò đến lục soát bắt được tang vật, liền giải Thị Hến lên trình quan huyện. Khi đến công đường, Thị Hến đã làm cho quan huyện và thầy đề mê mệt vì nhan sắc của mình. Kết quả là Trùm Sò mất tiền, thầy Lý bị đòn, Thị Hến được tha bổng. Kết thúc vở là cảnh cả quan huyện, thầy đề, thầy Lý vì mê mẩn Thị Hến chạm mặt nhau và bị các bà vợ đánh ghen tại nhà Thị Hến.

(1) Khuyên gã chớ buồn! Chớ buồn! Có ta đến giúp! Đến giúp! Gian nan đâu đủ cho ta phải lo? Mau gấp lên có thể chạy thoát.

(2) Xích hậu: điếm canh (điểm: nhà nhỏ, thường ở đầu làng, dùng làm nơi canh gác).

(3) Ngõ (viết đầy đủ là ngõ hầu): từ biểu thị điều sắp nêu ra là mục đích mà việc làm vừa nói đến mong sao đạt cho được.