(Ngữ liệu ngoài sgk) Tự tình khúc

Thể thơ song thất lục bát:

- Cấu trúc: Mỗi khổ thơ gồm 4 câu, với cấu trúc: 7 - 7 - 6 - 8 (số chữ trong mỗi câu). Hai câu đầu (câu 1 và 2) gọi là câu thất, hai câu sau (câu 3 và 4) gọi là câu bát. Các câu thơ trong cùng một khổ thơ thường liên kết với nhau về nội dung và hình thức.

- Nhịp điệu: Thường ngắt nhịp 3/4 hoặc 2/2/3. Nhịp điệu linh hoạt, uyển chuyển, tạo nên sự du dương, mượt mà cho thơ.

- Vần: Vần bằng hoặc vần trắc, gieo vần chân ở cuối mỗi câu thơ. Các câu thơ trong cùng một khổ thơ thường gieo vần đối nhau.

- Ngôn ngữ: Giản dị, dễ hiểu, gần gũi với đời sống thường ngày. Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, nhân hóa,... để tăng sức gợi cảm cho bài thơ.

Thường ngắt nhịp 3/4 hoặc 2/2/3. Nhịp điệu linh hoạt, uyển chuyển, tạo nên sự du dương, mượt mà cho thơ. Cách ngắt nhịp này tạo nên sự cân đối, hài hòa cho âm điệu thơ, giúp người đọc dễ cảm nhận được nội dung và cảm xúc của tác giả.

Đoạn trích sử dụng nhiều biện pháp tu từ phong phú, góp phần thể hiện nội dung và cảm xúc sâu sắc của tác giả. Một số biện pháp tu từ tiêu biểu bao gồm:

- Ẩn dụ: "Cây giữa rừng xanh", "cỏ dại ven đường"

- So sánh: "Than ôi! Thân lỡ bước đường trần, Mua danh chuộc tiếng hỏi ai?"

- Điệp ngữ: "xin" (lặp lại 2 lần)

- Nhấn mạnh: "Ôi!", "chứ không"

- Đối lập: "sống nhục nhã" - "chết vinh", "quan tham nhũng" - "cỏ dại ven đường"

Các biện pháp tu từ này giúp tăng sức gợi cảm cho ngôn ngữ thơ, khơi gợi cảm xúc cho người đọc và làm nổi bật nội dung tác phẩm.

Giọng điệu chủ đạo của đoạn trích là bi thương, phẫn uất nhưng cũng xen lẫn lòng trung thành và khát vọng tự do.

- Bi thương: Thể hiện qua tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của Cao Bá Nhạ trước cảnh ngộ éo le của bản thân.

- Phẫn uất: Thể hiện qua lời trách móc số phận, lời phẫn uất trước sự bất công của xã hội.

- Lòng trung thành: Thể hiện qua lòng biết ơn đối với vua và khẳng định tấm lòng son sắt của mình.

- Khát vọng tự do: Thể hiện qua mong muốn được chết vì nước non, được chết một cái chết nhẹ nhàng để linh hồn được siêu thoát.

=> Sự kết hợp các giọng điệu này tạo nên sức lay động mạnh mẽ cho đoạn trích, khiến người đọc cảm thông và chia sẻ với nỗi đau của tác giả

Hình ảnh thơ trong đoạn trích đậm chất bi tráng, thể hiện số phận bi đát của Cao Bá Nhạ và những người cùng cảnh ngộ. Một số hình ảnh tiêu biểu bao gồm:

"Cây giữa rừng xanh"

"Bụi trần bám mặt, lệ tuôn rơi"

"Chết vinh hơn sống nhục nhã"

"Cỏ dại ven đường"

Những hình ảnh này mang tính ẩn dụ cao, giúp thể hiện nội dung tác phẩm một cách sâu sắc và tinh tế.