(Ngữ liệu ngoài sgk) Đất mỏ

ĐẤT MỎ

(trích)

(Nguyễn Khải)

Cuối thu trời se lạnh về tối và tảng sáng, đất mỏ nồng nàn những hương vị quen thuộc của cỏ cây, đất đá, than bụi và cả mùi da thịt của người. Nắng và mây của mùa thu cũng ngượng ngùng, e ấp, thấp thoáng buồn lại thấp thoáng vui, chả hiểu vì sao? Vào một chiều cuối thu người anh con ông bác của Tùng, làm bảo vệ của mỏ, dần một cô gái tới nhà, bảo bà mẹ: "'Con gửi cô này sang ở nhờ nhà thím, có được không". Bà mẹ ngước nhìn cô gái đi phía sau, hỏi: "Người quen của anh à?" Anh kia liếc nhìn cô gái, cười nụ: "Quen, cô ấy muốn xin việc ở Nhà Sàng nhưng chưa có đợt tuyển. Phải đợi một hai tháng. Ở nhà con cũng được nhưng không có chỗ nằm"'. Bà lão đứng dậy, nói vồn vã: "Thế thì cô cứ ở đây, nhà rộng lại vắng người".

(...) Cuối thu đầu đông là khoảng thời gian dễ chịu nhất đối với ông lão. Bệnh suyễn như lui hẳn, ăn uống được, đôi khi có thể uống lưng chén rượu trước bữa ăn. Bữa nay ông lão được bạn đón ra Cao Sơn ăn mừng đầy tháng thằng cháu đích tôn của ông ta. Ông già đã định không đi nhưng người bạn nói, ông đến chia vui với vợ chồng chúng tôi bữa nay thì sang năm chúng tôi lại đến chia vui với ông bà. Thế là ông đi. Nói chơi biết đâu lại thật, nhân nói như thần nói. Tối được một lúc thì ông về. Lượm chạy ra mở cổng. Ông đứng sừng, hỏi: "Cháu là bạn của Tùng hả?" Cô gái nói: "Thưa bác, cháu mới tới". Vào trong nhà ông lão hỏi nhỏ vợ: "Bạn gái thẳng Tùng đây à?" Bà vợ cười: "Người quen của thằng Trí, cô ấy ở đây ít hôm đợi việc làm". Ông già lấm lét nhìn cô gái đi lại thấp thoáng ngoài sân, mắt nhấm nháy: "Không chừng sang năm nhà mình có chuyện vui!". Bà vợ thở dài: "'Cũng mong thế, trời thương thì được". Vì ông đã ăn cơm nên bà vợ và cô gái muốn đợi ông chủ trẻ đi làm về cùng ăn cho vui. Tùng về sớm hơn mọi ngày, tay chân, mặt mũi, quần áo cứ như vừa từ vũng bùn lăn ra. Một cặp mắt rất to chiếu vào Lượm rồi một vệt sáng trắng từ hai hàm răng của người vừa bước vào: "Nhà có khách à?" Lượm đứng lên, nói lễ phép: "Em chào anh, em là Lượm". Cái đầu đen sì nghiêng về phía bà lão. Bà mẹ phải giới thiệu lần nữa. Hàm răng như càng sáng hơn: "Chúng tôi xin cảm ơn cô đã đến đậy. Có cô thì cái nhà này sẽ vui hơn nhiều!". Cô gái cúi mặt, không nói gì. Thằng quỷ mặt đen bước vào nhà trong, nửa giờ sau một chàng trai tuấn tú mặc áo pun trắng, quần bò xanh, đi dép lê bước ra. Là anh sao? Anh đẹp trai đến vậy sao? Không có một người thợ mỏ nào giông anh cả. Một bữa cơm có cá kho, đậu rán, canh cải, cả ba người đều rất đói mà không ai ăn thấy ngon. Cứ hồi hộp thế nào, nghẹn ngào thế nào. Tùng uống một chén rượu thuốc, ăn một miếng đậu rán, rồi gắp thức ăn cho mẹ và cho khách. Và anh nhìn ngắm cái mâm cơm gia đình lần đầu có một cô gái cùng ngồi ăn. Lại là một cô gái đẹp.

Đẹp chứ không chỉ xinh. Một cổ tay rất tròn. Những ngón tay rất dài. Nhưng sợi tóc xõa rối một bên vai sáng lên trong ánh điện. Lạ quá, đẹp quá, cứ như là chuyện không thể có thật. Mỗi lần Tùng gắp thức ăn cho Lượm, cô ta lại nói nhỏ, rất nhỏ: "Em xin anh". Nhưng cô không ăn, bát cơm đầy thức ăn chả vơi đi được chút nào. Bà mẹ nói: "Cháu ăn đi chứ, người trong nhà đừng làm khách". Cô gái hơi cười: "Anh con gắp cho nhiều thức ăn thế này, con ăn sao hết". "Anh con", em nói lại đi, giọng em nhẹ quá mảnh quá, như một sợi dây nhỏ sít chặt cổ anh đây này. Anh chỉ muốn òa khóc thôi. Vị cái gì nhỉ? Vì sung sướng quá hay tủi thân quá? Vì vui quá hay buồn quá? Anh không biết, đã được trải qua lần nào đâu mà biết.

(https://nhandan.vn/dat-mo-truyen-ngan-cua-nguyen-khai-post404040.html)