Hãy liệt kê một số bệnh do virus gây ra ở thực vật, động vật và người (tên bệnh, virus gây bệnh, hình ảnh virus, triệu chứng, sự lây truyền, hậu quả,…).

Đối tượng

Truyền ngang

(Truyền từ cá thể này sang cá thể khác trong quần thể)

Truyền dọc

(Truyền từ thế hệ bố mẹ sang con)

Người

và động vật

Truyền qua nhiều con đường khác nhau: hô hấp, tiêu hóa, tiếp xúc, vật trung gian.

Truyền từ mẹ sang con qua nhau thai, nhiễm qua đường sinh nở hoặc qua sữa mẹ (HIV, virus Zika, virus gây bệnh sởi,…)

Thực vật

Truyền qua vết thương hoặc côn trùng làm vector.

Qua phấn hoa, hạt giống, cơ quan sinh dưỡng (đối với sinh sản sinh dưỡng).

Tên bệnh

Cách phòng chống

HIV/AIDS

- Tránh xa các tệ nạn xã hội như ma túy, mại dâm,…

- Tiệt trùng các dụng cụ y tế khi sử dụng; không dùng chung bơm kim tiêm; chỉ nhận máu và các chế phẩm máu đã xét nghiệm HIV; không dùng chung các vật dụng như dao cạo, bàn chải đánh răng, bấm móng tay;…

- Kiểm tra sức khỏe trước khi mang thai. Nếu phát hiện nhiễm HIV thì không nên mang thai. Khi mang thai mà nhiễm HIV thì khi sinh con ra cần cách li không cho con bú sữa mẹ.

Sởi Đức

- Thường xuyên đeo khẩu trang nơi công cộng; che miệng khi hắt hơi, nói to; giữ khoảng cách với người có nghi ngờ nhiễm bệnh,…

- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, nước diệt khuẩn, ăn uống hợp vệ sinh,…

- Kiểm tra sức khỏe định kì và tiêm vaccine đầy đủ theo quy định,…

Viêm đường hô hấp cấp

Dịch tả lợn châu Phi

- Theo dõi, phát hiện và xử lí kịp thời lợn có biểu hiện bệnh; cách li lợn nhiễm bệnh khỏi đàn; vệ sinh sạch sẽ chuồng, trại, các phương tiện vận chuyển, dụng cụ chăn nuôi, các nơi bán buôn, giết mổ lợn; diệt các nguồn bệnh như ruồi, muỗi để tránh mang mầm bệnh phát tán ra bên ngoài; không mua, bán thịt lợn không có nguồn gốc rõ ràng;…

- Chọn tạo, con giống khỏe mạnh để chăn nuôi và nhân giống.

Cúm gia cầm H5N1

- Theo dõi, phát hiện và xử lí kịp thời khi gia cầm có biểu hiện bệnh; cách li gia cầm nhiễm bệnh khỏi đàn và khai báo y tế kịp thời; không vận chuyển, giết mổ gia cầm bệnh và chưa rõ nguồn gốc; xử lí gia cầm chết đúng quy trình; vệ sinh chuồng, trại sạch sẽ.

- Chọn, tạo con giống khỏe mạnh để chăn nuôi và nhân giống.

- Cần thực hiện các nguyên tắc phòng bệnh lây nhiễm cho người qua đường hô hấp.

Bệnh đốm trắng ở tôm

- Theo dõi, phát hiện và xử lí kịp thời khi tôm có biểu hiện bệnh; loại bỏ tôm nhiễm khỏi ao nuôi; vệ sinh, xử lí ao, hồ sạch sẽ; ngăn chặn vật trung gian mang mầm bệnh như cua còng, chim, tôm, tép nhỏ,… vào ao.

- Thả tôm giống sạch bệnh, không bị nhiễm virus (đã xét nghiệm bằng phương pháp PCR) đúng mùa vụ.

- "Tiêm phòng" vaccine cho tôm theo quy định.

Lùn xoắn lá ở lúa

- Phòng tránh, tiêu diệt vật trung gian, hạn chế các vết cắn của côn trùng lên cây, đặc biệt là rầy nâu.

- Xử lí, tiêu hủy, loại bỏ mầm bệnh, côn trùng trước khi gieo trồng.

- Áp dụng các biện pháp canh tác đồng bộ để gia tăng sức đề kháng của cây lúa.

- Sử dụng giống lúa sạch bệnh để gieo trồng.

Vàng xoăn lá cà chua

- Sử dụng giống kháng bệnh.

- Tiêu diệt nguồn bệnh trên đồng ruộng. Phòng trừ côn trùng là trung gian truyền bệnh như bọ phấn, bọ trĩ. Bảo vệ cây con trong vườn ươm, nhà màng, nhà kính.

- Vệ sinh tay chân, dụng cụ (dao, kéo) trước và sau mỗi lần cắt tỉa cành.

- Bón phân cân đối, đầy đủ các chất dinh dưỡng để tăng sức đề kháng cho cây.