(Câu hỏi 4, SGK) Chỉ ra và làm rõ thành công về nghệ thuật của bản Tuyên ngôn từ các phương diện: từ ngữ, biện pháp tu từ, cấu trúc câu, câu khẳng định và câu phủ định.

Một trong những biện pháp tu từ nổi bật trong bản Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh là điệp từ. Cụ thể, từ “chúng” được lặp đi lặp lại nhiều lần trong đoạn văn mô tả tội ác của thực dân Pháp:

"Chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào. Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng lập ra ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc… Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta…"

Tác dụng của điệp từ “chúng”:

- Nhấn mạnh sự tàn ác: Việc lặp lại từ “chúng” liên tục giúp nhấn mạnh sự tàn ác và vô nhân đạo của thực dân Pháp, tạo nên một ấn tượng mạnh mẽ và sâu sắc trong lòng người đọc.

- Tạo nhịp điệu mạnh mẽ: Điệp từ tạo nên một nhịp điệu dồn dập, mạnh mẽ, góp phần làm tăngtính hùng hồn và quyết liệt của bản tuyên ngôn.

- Khẳng định lập trường: Việc sử dụng điệp từ “chúng” cũng thể hiện rõ lập trường kiên quyết và không khoan nhượng của dân tộc Việt Nam đối với kẻ thù xâm lược.

a)

Chồng người vác giáo săn beo

Chồng em vác đũa săn mèo khắp mâm.

Biểu thức vác đũa săn mèo thể hiện thái độ mỉa mai, giễu cợt đối với nhân vật chồng em – người thích thể hiện sức mạnh nam nhi trong xó bếp cùng những loài vật nhỏ bé, yếu đuối.

b)

Đồn rằng cha mẹ anh hiền

Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ tư

Từ hiền được dùng với nghĩa đánh giá trái ngược, thể hiện thái độ mía mai, giễu cợt đối với nhân vật cha mẹ anh - những người ghê gớm.

c)

Vợ anh khéo liệu khéo lo,

Bản một con bò, mua cái ễnh ương

Đem về thả ở gậm giường,

Nó kêu ì op, lại thương con bò.

Biểu thức khéo liệu khéo lo được dùng với nghĩa đánh giá trái ngược, thể hiện thái độ mỉa mai, giễu cợt đối với nhân vật vợ anh – người phụ nữ vụng về, không biết lo toan vun vén.