Chia các từ đã điền vào trong câu ở bài tập 2 thành 2 loại:

a. Những từ mang nghĩa gốc:……..

b. Những từ mang nghĩa chuyển:…………

Đặt câu với từ tay theo mỗi trường hợp sau:

a. Từ tay mang nghĩa gốc:………….

b. Từ tay mang nghĩa chuyển: ………….

Đọc.

Ong bắt dế

          Trời nắng gắt. Một con ong xanh biếc, to bằng quả ớt nhỡ, lướt nhanh trên nền đất.

          Bụng nó tròn, thon, bóng loáng, mặt trời chiếu vào óng ánh lóe xanh như hạt ngọc. Nó dừng lại, bay lên, đậu xuống, thoăn thoắt rà khắp mảnh vườn để tìm kiếm. Nó đến trước một tổ dế, đảo quanh một lượt, rồi nhanh nhẹn xông vào cửa tổ, lao nhanh xuống. Có tiếng ong kêu văng vẳng “i… i…” và tiếng đôi càng dế bật “pách… pách…” ở tận sâu, sâu lắm. Đột nhiên con dế cụ húc toang vỏ đất mỏng, từ cái ngách bí mật vọt ra, nhảy rúc vào đám cỏ.

          Ong xanh đuổi theo. Nó giương đôi răng rộng riết chặt lấy cái gáy cứng như áo giáp của con dế. Con dế nhe răng, bật càng đá hậu “tách… tách…” Ong dán mình trên lưng dế. Dế cứ thế cõng ong chạy!

          Dế đã thấm mệt. Ong cong người rít lên “i… i…” rồi thò cái nọc dài, nhắm trúng cổ họng dế chích một phát. Con dế hung dữ bỗng chốc mềm nhũn ra, đầu gục, râu cụp, đôi càng oải xuống. Bấy giờ ong mới buông dế ra, đứng rũ bụi, vuốt râu và thở.

          Ong cất cánh bay là là tìm lại cái lỗ dế ban nãy. Rồi nó ra sức vỗ cánh kéo sền sệt con mồi trên mặt đất. Đến cái tổ cũ, nó kéo dễ xuống. Ong ở dưới đó một lúc lâu, đẻ trứng lên mình dế, tiêm thêm nọc bắt dế “ngủ” cho đến ngày ấu trùng ông nở ra là có thức ăn ngay. Trở lên, ong cào đất lấp lỗ lại, lấy đầu nén đất cửa tổ nhiều lần rồi bay đi.

          Nó bay dưới ánh mặt trời xanh loang loáng như một đường đạn lửa. Nó không biết là nó đã góp phần bảo vệ những vườn rau.

(Thep Vũ Tú Nam)

Dế cụ: dến lớn, cường tráng và khôn ngoan.

Ấu trùng: giai đoạn mới nở từ trứng của một số loài (ong bướm, ruồi muỗi, ếch nhái,…) có hình dáng và đời sống khác hẳn lúc trưởng thành.

Chọn 1 trong 2 đề sau:

a. Viết đoạn văn miêu tả một cảnh thiên nhiên thơ mộng (bản làng trong thung lũng, ngôi làng bên dòng sông, khu rừng thông tĩnh mạch,…)

b. Viết đoạn văn miêu tả một cản thiên nhiên dữ dội, nguy hiểm (vực sâu, ghềnh thác, đường đèo,…)

Trả lời câu hỏi:

a. Theo em, vì sao con ong thắng con dế?

b. Vì sao nói con ong xanh bắt dế là góp phần bảo vệ những vườn rau.

c. Em đã từng quan sát hiện tượng “tò vò nuôi nhện” chưa? Từ bài Ong bắt dế và tham khảo thêm sách báo, mạng in-to-nét, hãy bác bỏ câu chuyện “tò vò nuôi nhện” nói ở bài ca dao quen thuộc dưới đây:

Tò vò mà nuôi con nhện

Ngày sau nó lớn nó quện nhau đi

Tò vò ngồi khóc tỉ ti

Nhện ơi nhện hỡi nhện đi đằng nào

Dùng từ đã cho điền vào chỗ trống.

Bụng, râu, răng, cổ, họng, chân, càng

a. Cái lưỡi cưa này……. đã cùn

b. Những sợi………. ngô non tơ ánh hồng trong nắng.

c. Khi mở nút nhớ giữ chặt……… chai.

d. ………. dế vừa để nhảy vừa là vũ khí tự vệ.

e. ……….. rác của tòa cao ốc đang bị tắc.

g. Dưới………… núi lúp xúp một vài ngôi nhà dựng tạm.

h. Thằng bé ôm………………. cười như nắc nẻ.

Cho biết trong mỗi trường hợp sau, từ ong được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển.

a. Loài ong diệt trừ sâu bọ và giúp hoa thụ phấn.

b. Cô ấy mặc kệ những lời ong tiếng ve.

c. Người xưa coi “thắt đáy lưng ong” là vẻ đẹp chuẩn của phụ nữ.