Tìm trong mỗi nhóm từ dưới đây những từ có nghĩa giống nhau:

a) Tổ quốc, đất nước, non sông, tổ tiên, núi non.

b) Khai mạc, bắt đầu, bế mạc, mở màn, kết thúc.

c) Đoàn kết, đồng lòng, đùm bọc, thân thiết, liên minh.

d) Bình thường, thanh bình, yên bình, bình minh, thái bình. 

Đặt một câu cho mỗi nghĩa sau đây của từ “đầu”:

a) Bộ phận trên cùng của người, có chứa bộ não.

b) Vị trí ngoài cùng của một số đồ vật.

c) Vị trí trước hết của một khoảng không gian.

d) Thời điểm trước hết của một khoảng thời gian.

Đặt câu để phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của mỗi từ sau:

a) Bụng

- Bộ phận cơ thể người hoặc động vật, chứa ruột, dạ dày…

- Biểu tượng của ý nghĩ, tình cảm sâu kín của con người.

b) Thân

- Phần chính, nơi chứa đựng các cơ quan bên trong của cơ thể động vật, hoặc mang hoa lá của cơ thể thực vật.

- Phần giữa và lớn hơn cả, thường là nơi để chứa đựng, hoặc mang nội dung chính.

c) Cổ

- Bộ phận của cơ thể, nối đầu với thân.

- Chỗ nhỏ lại ở gần phần đầu của một số đồ vật, thường là bộ phận nối liền thân với miệng ở một số đồ đựng.

Với mỗi nghĩa dưới đây của từ “chạy”, hãy đặt câu:

a) Dời chỗ bằng chân với tốc độ cao.

b) Tìm kiếm.

c) Trốn tránh.

d) Vận hành, hoạt động.

e) Vận chuyển.

Đọc các câu văn sau và cho biết từ in đậm trong mỗi câu được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

a) Những buổi chiều mùa hè, ở chân đê lúc nào cũng rộn ràng và náo nhiệt tiếng cười nói của những bạn nhỏ chăn trâu.

b) Bánh xe oto bị thủng nên tài xế phải gọi cứu hộ đến giúp.

c) Những chiếc lá bàng cuối cùng đều đã rụng hết cả rồi, chỉ còn lại cành cây trơ trọi, run rẩy trong gió lạnh.

d) Mũi dao rất nhọn và nguy hiểm, nên cần chú ý khi sử dụng.

e) Những ngọn gió mùa hè thổi lướt qua cánh đồng, mang theo hương lúa thơm ngọt.

Hãy xác định nghĩa của các từ được in đậm trong các kết hợp từ dưới đây rồi phân chia các nghĩa ấy thành nghĩa gốc và nghĩa chuyển:

a) Miệng cười tươi, miệng rộng thì sang, há miệng chờ sung, miệng bát, miệng túi, nhà 5 miệng ăn.

b) Xương sườn, sườn núi, hích vào sườn, sườn nhà, sườn xe đạp, hở sườn, đánh vào sườn địch.

Từ in đậm nào sau đây được dùng với nghĩa chuyển?

a) Huy là tay vợt giỏi nhất của Câu lạc bộ cầu lông.

b) Đường chân trời bị mây mù che mất, khiến mặt biển trông như đang nối liền với bầu trời.

c) Chú hề có cái mũi đỏ chót, trông thật là ngộ nghĩnh.

d) Bụng trống tròn, to mà rỗng ở bên trong, nên khi vỗ vào trống kêu rất to.

a) Xác định trong các câu sau, từ “lá” mang nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

⁽¹⁾Lá cờ tung bay trước gió.

Mỗi con người có hai ⁽²⁾lá phổi.

Về mùa thu, cây rụng ⁽³⁾lá.

Ông viết một ⁽⁴⁾lá đơn dài để đề nghị giải quyết.

b) Xác định trong các câu sau, từ “quả” mang nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

⁽¹⁾Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao.

⁽²⁾Quả cau nho nhỏ.

Trăng tròn như ⁽³⁾quả bóng.

⁽⁴⁾Quả đất là ngôi nhà chung của chúng ta.

⁽⁵⁾Quả hồng như thể quả tim giữa đời.