ÁO CŨ

(Lưu Quang Vũ)

Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương ký ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.

Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim
Áo con có đường khâu tay mẹ vá
Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.

Áo đã ở với con qua mùa qua tháng
Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương
Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.

Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua...

(Lưu Quang Vũ, Thơ tình, NXB Văn học, 2002)

Bài thơ Áo cũ được viết theo thể thơ nào? Nêu một số dấu hiệu nhận biết thể thơ đó.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Sự cần thiết phải trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ.

- Hệ thống ý:

+ Trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ là quý trọng, nâng niu những gì đã có, đã gắn bó với con người trong thời gian, năm tháng.

+ Phải trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ bởi vì:

. Trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ giúp con người nhận ra những bài học, kinh nghiệm bổ ích để hoàn thiện bản thân ở hiện tại.

. Trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ còn tạo động lực để con người vượt qua khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

. Biết trân trọng những điều đã qua mới biết yêu quý những gì đang có. Từ đó hình thành nên ở con người những phẩm chất tốt đẹp như lòng biết ơn, sự khiêm nhường, nghị lực vượt khó…

. Trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ tạo mối liên hệ truyền thống và hiện đại để con người có được sự phát triển bền vững.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ bài thơ để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về sự cần thiết phải trân trọng những kỷ niệm trong quá khứ.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề xã hội được gợi nhắc từ bài thơ.

Đoạn văn tham khảo

Bài thơ “Áo cũ” của Lưu Quang Vũ không chỉ gợi nhắc một chiếc áo đã sờn vai, bạc màu, mà còn là biểu tượng đầy xúc động của những kỷ niệm thân thương trong quá khứ. Những kỷ niệm ấy – dù đã cũ, đã xa – vẫn luôn là phần hồn không thể thiếu trong mỗi con người. Trân trọng quá khứ là cách để chúng ta gìn giữ những giá trị đã làm nên con người mình hôm nay: tình yêu thương của mẹ, những tháng ngày gian khó, những dấu chân trên hành trình trưởng thành. Như chiếc áo cũ chứa đầy dấu tích của thời gian, ký ức không chỉ giúp ta sống sâu sắc hơn, mà còn dạy ta biết ơn, biết yêu thương. Trong xã hội hiện đại, khi con người dễ bị cuốn vào vòng xoáy của vật chất và tốc độ, việc gìn giữ những ký ức đẹp đẽ, những điều “đã cùng ta sống”, lại càng trở nên cần thiết để con người không đánh mất bản thân, không quên cội nguồn. Trân trọng quá khứ cũng là một cách trân trọng chính cuộc đời mình.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Áo cũ” của Lưu Quang Vũ.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Lưu Quang Vũ – một nhà thơ, nhà soạn kịch tài hoa, có nhiều tác phẩm giàu chất trữ tình và nhân văn.

- Giới thiệu bài thơ “Áo cũ” – một khúc tâm tình giản dị mà thấm thía, thể hiện sự trân trọng ký ức và tình cảm thiêng liêng với người mẹ.

- Nêu khái quát vấn đề: Bài thơ gợi nhắc đến việc gìn giữ những kỷ niệm cũ – biểu tượng qua chiếc áo cũ – để thêm yêu thương cuộc đời và những người thân yêu.

* Thân bài:

a. Hình ảnh chiếc áo cũ – biểu tượng của ký ức, thời gian và tình cảm

- “Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn” → chiếc áo theo năm tháng trở nên cũ kỹ, bạc màu, sờn vai – gợi sự trôi đi không thể níu giữ của thời gian.

- “Thương áo cũ như là thương ký ức” → chiếc áo trở thành biểu tượng cho quá khứ, cho kỷ niệm gắn bó một thời.

- Cảm xúc dâng trào: “đựng trong hồn cho mắt phải cay cay” → sự xúc động chân thành trước những hồi ức không thể quên.

b. Tình cảm mẫu tử thiêng liêng qua hành động vá áo

- Hình ảnh mẹ vá áo cho con – biểu tượng của sự hy sinh, chăm chút âm thầm.

- “Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim” → sự già yếu, thời gian in hằn lên cơ thể mẹ.

- “Áo con có đường khâu tay mẹ vá” → từng đường kim mũi chỉ chứa đựng cả tình yêu thương của mẹ.

- Càng thương mẹ, con càng yêu áo hơn → sự gắn kết giữa vật chất giản dị và tình cảm sâu sắc.

c. Nỗi niềm của người con khi nhìn lại thời gian đã qua

- Áo cũ đi cùng con qua bao mùa tháng – tượng trưng cho cả chặng đường đời.

- “Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn” → sự trưởng thành của con luôn đi kèm sự già yếu của mẹ – nỗi đau của quy luật đời người.

- Tình cảm biết ơn, trân trọng mẹ gắn với sự trân trọng những vật thân quen.

d. Lời nhắn gửi: hãy biết yêu thương những điều bình dị đã cùng ta sống

- Những manh áo cũ là dấu vết của thời gian và tình cảm.

- “Hãy biết thương... những gì trong năm tháng trôi qua” → lời kêu gọi gìn giữ ký ức, quá khứ, yêu quý những điều tưởng như nhỏ bé.

- Gợi nhắc giá trị sống nhân văn: không quên cội nguồn, trân trọng tình cảm, sống sâu sắc với hiện tại.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của bài thơ: không chỉ là lời tự sự đầy cảm xúc mà còn là một bài học sống sâu sắc về lòng biết ơn, tình mẫu tử và sự trân trọng quá khứ.

- Bài thơ gợi nhắc người đọc sống chậm lại, gìn giữ những điều tưởng như bình thường nhưng ẩn chứa biết bao yêu thương.

Bài viết tham khảo

Trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại, Lưu Quang Vũ được biết đến là một cây bút tài hoa với những vần thơ giàu cảm xúc, đậm chất trữ tình và nhân văn. Bên cạnh những vở kịch nổi tiếng, thơ ông cũng để lại nhiều dư âm sâu lắng về cuộc sống, con người và tình cảm gia đình. Bài thơ “Áo cũ” là một minh chứng tiêu biểu cho điều đó – một khúc tâm tình dung dị mà sâu sắc, gợi nhắc người đọc trân trọng ký ức, tình mẫu tử và những điều bình dị đã cùng ta đi qua năm tháng.

Ngay từ khổ thơ đầu tiên, hình ảnh chiếc áo cũ hiện lên không chỉ như một vật dụng đơn thuần mà còn là biểu tượng của thời gian, kỷ niệm và những xúc cảm thầm kín:

“Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn

Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai”.

Chiếc áo cũ bạc màu, sờn vai – là dấu vết của thời gian và của những trải nghiệm đã qua. Không chỉ là vải vóc, chiếc áo ấy trở thành vật lưu giữ ký ức:

“Thương áo cũ như là thương ký ức

Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay”.

Nỗi xúc động không chỉ đến từ hình ảnh chiếc áo, mà còn đến từ những gì nó gợi nhắc: tuổi thơ, những tháng ngày vất vả, và những tình cảm không thể nào quên.

Khổ thơ tiếp theo mở rộng cảm xúc sang một chủ đề sâu sắc hơn – tình mẫu tử. Hành động mẹ vá áo trở nên thiêng liêng và xúc động:

“Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn

Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim”.

Câu thơ gợi lên sự hy sinh âm thầm của mẹ và sự tàn phai của thời gian trên đôi mắt mẹ. Mỗi đường kim mũi chỉ là một dấu yêu:

“Áo con có đường khâu tay mẹ vá

Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm”.

Tình mẹ, tình con và chiếc áo – tất cả gắn bó khăng khít, tạo nên một vòng tròn yêu thương và biết ơn không thể dứt.

Càng lớn, con người càng nhận ra sự đổi thay khắc nghiệt của thời gian:

“Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn”.

Câu thơ ngắn mà chứa đựng bao nỗi niềm. Khi con trưởng thành, cũng là lúc mẹ già đi – một sự song hành nghiệt ngã khiến ta thắt lòng. Bởi vậy, dù chiếc áo cũ, con vẫn “quý vẫn thương”, bởi đó là phần hồn của mẹ, của tuổi thơ, của những năm tháng không thể quay lại.

Đến những dòng thơ cuối, bài thơ chuyển thành một lời nhắn gửi đầy tha thiết:

“Hãy biết thương lấy những manh áo cũ

Để càng thương lấy mẹ của ta”.

Chiếc áo cũ trở thành biểu tượng của quá khứ, của những điều đã âm thầm nâng đỡ, cùng ta sống qua tháng năm. Nhà thơ không chỉ nói về áo, mà còn nhắc nhở mỗi người hãy trân trọng những gì từng đồng hành với mình: tình cảm, ký ức, người thân, mái nhà xưa…

Với giọng điệu thủ thỉ, chân thành, cùng hình ảnh giản dị mà giàu sức gợi, “Áo cũ” không chỉ là một bài thơ, mà còn là một thông điệp nhân văn sâu sắc. Nó nhắc nhở mỗi người hãy sống chậm lại, yêu thương nhiều hơn và trân trọng những gì đã qua, bởi trong dòng chảy không ngừng của thời gian, chỉ có ký ức và tình người là còn mãi. Bài thơ vì thế không chỉ chạm đến cảm xúc, mà còn đánh thức những suy tư lặng lẽ trong mỗi người về mẹ, về tuổi thơ, về những điều tưởng chừng nhỏ bé nhưng chứa đựng giá trị lớn lao.