Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích nghệ thuật của bài thơ Ban mai đón đợi của Nguyễn Trọng Hoàn.

- Thể thơ: tự do.

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Không giới hạn số câu, số chữ trong một dòng thơ.

+ Không bắt buộc theo khuôn mẫu vần điệu như lục bát hay thất ngôn bát cú.

+ Nhịp thơ linh hoạt, có thể thay đổi theo cảm xúc và ý tưởng của tác giả.

+ Nội dung thường thể hiện tư tưởng sâu sắc, cảm xúc mạnh mẽ, phù hợp với cách biểu đạt hiện đại.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Ban mai đón đợi” của Nguyễn Trọng Hoàn.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Trọng Hoàn – cây bút thơ giàu cảm xúc, có lối viết tinh tế và sâu lắng.

- Giới thiệu bài thơ Ban mai đón đợi – một thi phẩm giàu chất mộng tưởng, thể hiện vẻ đẹp huyền ảo của khoảnh khắc và chiều sâu cảm xúc con người.

- Nêu vấn đề nghị luận: Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật trong bài thơ.

* Thân bài:

1. Khái quát chung về bài thơ:

- Viết trong thời khắc giao mùa (Hà Nội, ngày Tiểu thử 1999) – gợi liên tưởng đến khoảnh khắc mong manh, nhạy cảm.

- Không gian và thời gian thơ mang tính biểu tượng: “ban mai” – biểu tượng của khởi đầu, của ánh sáng, của hy vọng và tình yêu.

2. Phân tích nội dung:

a. Sự xuất hiện kỳ diệu của “em”:

- Từ “em” có thể hiểu là hình bóng người phụ nữ, tình yêu, hoặc biểu tượng cho cái đẹp, khát vọng sống.

- “Em đã đến” – sự xuất hiện bất ngờ, làm bừng sáng không gian, khuấy động tâm hồn.

- Không gian, thời gian đều trở nên “lạ lùng” nhưng lại “rất quen” – cho thấy trạng thái cảm xúc vừa bàng hoàng, vừa thân thuộc, đầy mâu thuẫn.

b. Những rung động nội tâm sâu sắc của cái tôi trữ tình:

- Sự xuất hiện của “em” gợi nên “vô hồi chuông thốt”, “rít rít khoảng lặng im” – cảm xúc mãnh liệt đến nghẹt thở.

- “Gió cũng tắt. Mưa nắng nào cũng tắt” – mọi thứ dường như dừng lại trong khoảnh khắc ấy, chỉ còn trái tim rung động.

- Nhịp thơ ngắt nhịp, gấp gáp như nhịp tim xao động, cho thấy sự bùng nổ cảm xúc.

c. Khát vọng và sự mộng tưởng:

- “Ban mai ngưng hương mơ, ban mai thắm sương chiều” – hình ảnh đầy mâu thuẫn, mơ hồ, biểu tượng cho vẻ đẹp vừa thực vừa ảo.

- Câu kết “thắp một nghìn tưởng tượng phía đìu hiu” – thể hiện khao khát được sống, được yêu, được chạm vào cái đẹp, dù mong manh và xa vắng.

3. Phân tích nghệ thuật:

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc: Sử dụng nhiều hình ảnh gợi cảm, ẩn dụ, ngôn ngữ đa nghĩa.

- Thủ pháp tương phản và điệp ngữ: Nhấn mạnh cảm xúc và tạo hiệu ứng nghệ thuật sâu sắc (“lạ lùng – quen”, “em đã đến”…).

- Nhịp thơ biến hóa tự do: Như dòng chảy cảm xúc không kìm giữ, thể hiện trạng thái nội tâm dao động mạnh mẽ.

- Chất tượng trưng, siêu thực: Toàn bài thơ như một cơn mơ, một thế giới cảm xúc trừu tượng nhưng đầy chân thực.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của bài thơ: Ban mai đón đợi là một thi phẩm giàu chất thơ, vừa mang vẻ đẹp tâm hồn, vừa thể hiện tư duy nghệ thuật hiện đại.

- Qua bài thơ, Nguyễn Trọng Hoàn đã gợi mở cho người đọc một không gian cảm xúc lặng thầm mà mãnh liệt, rất gần gũi nhưng cũng đầy mê hoặc, suy tưởng.

Bài văn tham khảo

Nguyễn Trọng Hoàn là một gương mặt thơ với giọng điệu trầm lắng, giàu chất suy tưởng. Thơ ông thường khai thác chiều sâu cảm xúc nội tâm qua những hình ảnh tượng trưng và ngôn ngữ giàu sức gợi. Bài thơ Ban mai đón đợi là một thi phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy – một bài thơ đẹp, mơ hồ và đầy mê hoặc về khoảnh khắc giao hòa giữa thực tại và mộng tưởng. Với một không gian ban mai huyền ảo, tác giả đã khắc họa hình ảnh “em” như một biểu tượng nghệ thuật của cái đẹp, của tình yêu và sự sống, đồng thời thể hiện những rung động sâu sắc của con người trước thời gian, không gian và cảm xúc.

Viết trong thời khắc “Tiểu thử 1999”, bài thơ gợi nhắc một không gian giao mùa – khi đất trời mơ hồ, lòng người dễ bâng khuâng. Ở đó, “em” – một hình tượng trung tâm của bài thơ – đã đến như ánh sáng đầu ngày, như sự đánh thức những cảm xúc sâu kín nhất trong tâm hồn “tôi”. Điệp từ “em đã đến” mở đầu liên tiếp cho các khổ thơ không chỉ tạo nhịp điệu vang vọng mà còn nhấn mạnh sự hiện diện kỳ diệu, bất ngờ và đầy ám ảnh của “em”. “Không gian lạ lùng không gian rất quen”, “thời gian lạ lùng thời gian ngấm men” – những cặp từ đối lập và đa nghĩa khiến người đọc như rơi vào trạng thái mơ hồ giữa thực tại và mộng tưởng. “Em” có thể là người phụ nữ cụ thể, cũng có thể là hình ảnh biểu tượng cho tình yêu, cái đẹp, sự sống hoặc một kỷ niệm chợt hiện về từ sâu thẳm ký ức.

Sự xuất hiện của “em” không đơn thuần là một sự kiện, mà là cơn chấn động nội tâm. Những hình ảnh như “vô hồi chuông thốt”, “rít rít khoảng lặng im” làm hiện lên nhịp tim thổn thức, tâm hồn chấn động đến nín lặng. Trong khoảnh khắc ấy, “gió cũng tắt. Mưa nắng nào cũng tắt” – thiên nhiên như ngừng chuyển động để nhường chỗ cho xúc cảm mãnh liệt của con người. Những câu thơ ngắn, đôi khi là những mệnh đề độc lập không hoàn chỉnh, tạo nên sự đứt gãy về cú pháp, phản ánh dòng cảm xúc đang trào dâng một cách tự nhiên, không theo quy tắc.

Ở phần cuối bài, cảm xúc lắng lại, đậm chất suy tưởng. Những hình ảnh “ban mai ngưng hương mơ”, “ban mai thắm sương chiều” đậm chất lãng mạn và mâu thuẫn, biểu hiện sự nhập nhòa giữa các chiều kích thời gian – không gian. “Ban mai” vốn là buổi sớm, lại “thắm sương chiều”, gợi nên cảm giác thời gian chảy trôi bất định, không còn ranh giới. Câu thơ cuối – “thắp một nghìn tưởng tượng phía đìu hiu” – khép lại bài thơ bằng cảm giác hoài niệm, cô đơn nhưng vẫn le lói ánh sáng hy vọng từ chính những giấc mơ, khát vọng chưa nguôi trong lòng người.

Về nghệ thuật, bài thơ gây ấn tượng bởi ngôn ngữ giàu hình ảnh và biểu cảm, đầy tính tượng trưng. Tác giả vận dụng hiệu quả các biện pháp nghệ thuật như điệp ngữ, tương phản, hoán dụ và những cấu trúc thơ phá cách – ngắt nhịp, xuống dòng bất quy tắc – để thể hiện trạng thái tâm hồn đầy biến động. Giọng điệu thơ trữ tình, tha thiết, có lúc say mê, có lúc thảng thốt, dẫn dắt người đọc đi qua nhiều cung bậc cảm xúc tinh tế.

Ban mai đón đợi là một thi phẩm giàu chất thơ, vừa thể hiện vẻ đẹp tâm hồn nhạy cảm trước những rung động mong manh, vừa mang đậm phong cách hiện đại với lối tư duy biểu tượng, trừu tượng. Qua hình ảnh ban mai, Nguyễn Trọng Hoàn không chỉ viết về một khoảnh khắc thiên nhiên mà còn viết về cái đẹp, về tình yêu, và cả khát vọng sống ẩn sâu trong lòng người. Đó là một ban mai không chỉ được đón đợi trong thực tại, mà còn mãi mãi ngân vang trong cõi mộng của thi ca.