Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) chỉ ra tác dụng của việc kết hợp các yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong văn bản ở phần Đọc hiểu.

Có thể lựa chọn chỉ ra ít nhất hai trong số những đặc điểm sau:

- Ghi lại chân thực sự kiện diễn ra trong trí nhớ của người viết.

- Ghi lại chân thực những diễn biến tâm trạng trong một thời điểm cụ thể.

- Ghi chép lại chân thực những sự việc diễn ra hằng ngày.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích đoạn trích trong nhật ký “Mãi mãi tuổi 20” của Nguyễn Văn Thạc.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác phẩm “Mãi mãi tuổi 20” và tác giả Nguyễn Văn Thạc – một người lính trẻ, anh dũng hi sinh khi mới 22 tuổi.

- Dẫn vào đoạn trích ngày 02/10/1971 – một trong những trang nhật ký tiêu biểu, thể hiện rõ tâm hồn, cảm xúc và lý tưởng cao đẹp của tác giả.

* Thân bài:

1. Khái quát về hoàn cảnh và nội dung đoạn trích

- Đoạn trích được viết trong những ngày đầu Nguyễn Văn Thạc nhập ngũ.

- Tâm trạng đầy cảm xúc: vừa ngỡ ngàng, vừa trăn trở, xúc động trước sự thay đổi từ đời sinh viên sang đời lính.

- Thể hiện sâu sắc cảm xúc chia tay, nỗi nhớ bạn bè, khát khao cống hiến và tình yêu quê hương, đất nước.

2. Phân tích yếu tố tự sự

- Nhật ký là thể loại có tính tự sự rõ rệt, kể lại sự kiện thực tế đã diễn ra.

- Nguyễn Văn Thạc kể lại quá trình từ giảng đường đến quân đội:

+ Cảm giác ngỡ ngàng khi “trên mũ là một ngôi sao, trên cổ áo là quân hàm đỏ”.

+ Hồi ức về những ngày cắp sách, giảng đường, bạn bè thân yêu.

+ Miêu tả cụ thể cảnh vật: 20 ngày bên hồ cá Yên Duyên, đường cây, gốc dừa, hoàng hôn thay màu nước…

+ Buổi chia tay thiêng liêng, đầy xúc động, khi hát Quốc ca, lúc lên xe rời Hà Nội.

→ Những chi tiết kể sinh động, chân thực giúp người đọc hình dung rõ bối cảnh, sự kiện và hành trình của một thanh niên thời chiến.

3. Phân tích yếu tố trữ tình

- Yếu tố trữ tình thể hiện rõ qua:

+ Tâm trạng nhớ nhung, lưu luyến với giảng đường, bạn bè.

+ Nỗi xúc động sâu sắc khi hát Quốc ca: “hôm nay mới thực hiểu, thực cảm…”

+ Tình yêu quê hương, ý thức trách nhiệm: “gửi gắm cả thời thanh xuân của mình”.

+ Cảm xúc chia tay da diết: xe đi, nước mắt giàn giụa, lòng nghẹn ngào.

→ Cảm xúc chân thành, tinh tế làm cho đoạn nhật ký không chỉ là ghi chép mà còn là tiếng nói tâm hồn.

4. Tác dụng của việc kết hợp tự sự và trữ tình

- Tự sự làm câu chuyện cụ thể, rõ ràng, giúp tái hiện cuộc sống người lính.

- Trữ tình thể hiện chiều sâu cảm xúc, lý tưởng sống và tâm hồn nhạy cảm, yêu thương của tác giả.

- Sự kết hợp hài hòa tạo nên sức mạnh cảm hóa lớn, lay động người đọc, truyền cảm hứng sống đẹp và sống có lý tưởng cho thế hệ sau.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của đoạn trích: là minh chứng cho vẻ đẹp tâm hồn, trí tuệ và lý tưởng sống cao cả của Nguyễn Văn Thạc.

- Khẳng định sức sống lâu bền của tác phẩm “Mãi mãi tuổi 20” – như một bản anh hùng ca về tuổi trẻ Việt Nam thời chiến.

- Nêu suy nghĩ, bài học cá nhân: trân trọng hòa bình, sống có trách nhiệm, biết ơn thế hệ cha anh.

Bài văn tham khảo

“Mãi mãi tuổi 20” là tập nhật ký xúc động của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, ghi lại những dòng suy tư, cảm xúc và lý tưởng sống cao đẹp của một thanh niên trí thức Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ ác liệt. Đoạn trích ngày 02/10/1971 là một lát cắt chân thực về tâm trạng, nhận thức và khát vọng của anh khi rời giảng đường đại học để khoác lên mình màu áo lính, mang theo trong tim cả một thời tuổi trẻ đẹp đẽ.

Đoạn trích là sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình. Bằng giọng văn gần gũi, mộc mạc nhưng đầy cảm xúc, Nguyễn Văn Thạc kể lại hành trình chuyển mình từ một sinh viên thành một người lính: “Không ngờ rằng trên mũ là một ngôi sao. Trên cổ áo là quân hàm đỏ”. Anh ngỡ ngàng trước sự thay đổi đột ngột của cuộc đời, khi những ngày giảng đường thân quen giờ đã “xa vời lắm”. Nhưng trong sự thay đổi ấy, người đọc cảm nhận rõ một chuyển biến trong nhận thức: từ chàng trai “còm cõi vì trang sách” giờ đây đã bắt đầu “sống có trách nhiệm”. 28 ngày trong quân ngũ là quãng thời gian đủ để anh soi lại lòng mình, nhìn lại chính mình trong một không gian khác – không phải phòng học, mà là thao trường, hành quân và hoàng hôn bên hồ cá Yên Duyên, Yên Sở.

Yếu tố trữ tình trong đoạn trích là điểm nổi bật, tạo nên chiều sâu tâm hồn của tác giả. Những cảm xúc bồi hồi, tiếc nuối, xúc động xen lẫn tự hào khi chia tay bạn bè, thầy cô, giảng đường cũ đã làm sống dậy trong lòng người đọc những rung động chân thành. Nguyễn Văn Thạc đã “khóc, nước mắt giàn giụa” khi nghe Quốc ca – bài hát vốn đã quá quen thuộc, nhưng giờ đây mới thực sự chạm tới trái tim: “Bài Quốc ca của ta, của ta!”. Tình yêu Tổ quốc ở anh không phải là lời hô hào khẩu hiệu, mà là một tình cảm sâu lắng, tự nhiên, bắt nguồn từ những trải nghiệm thực tế đầy xúc động.

Những hình ảnh nhỏ bé như cánh cửa sổ nơi “hằng ngày mình bò ra, nhìn xuống lòng đường”, “khoảng trời nhỏ của riêng mình đó”... đã làm nổi bật tình yêu đời, yêu người, yêu từng góc phố Hà Nội thân thương. Đặc biệt, tâm trạng chia tay trong khoảnh khắc “xe lăn bánh” được miêu tả đầy tinh tế và nghẹn ngào: “tiếng động cơ như tiếng tim mình vậy”. Chỉ một câu nói giản dị, nhưng chứa đựng biết bao bịn rịn, lưu luyến, và cũng là sự chuyển giao từ một trang đời thanh xuân sang một cuộc sống mới – khắc nghiệt nhưng cao cả hơn.

Sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình đã làm nên chiều sâu cho đoạn trích. Tự sự giúp người đọc hiểu rõ bối cảnh, sự kiện, còn trữ tình bộc lộ tâm trạng, cảm xúc của nhân vật, khiến những trang nhật ký không chỉ có tính tư liệu, mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc. Qua đó, hình ảnh Nguyễn Văn Thạc hiện lên chân thực, gần gũi mà cao đẹp: một người lính – một trí thức – một con người giàu lý tưởng và chan chứa yêu thương.

Đoạn trích trong “Mãi mãi tuổi 20” không chỉ ghi lại khoảnh khắc chuyển mình của một con người trẻ tuổi trước ngưỡng cửa cuộc đời binh nghiệp, mà còn là bản trường ca thấm đẫm tinh thần yêu nước, yêu cuộc sống. Đó là lời nhắn gửi từ quá khứ vang vọng đến hiện tại: hãy biết sống xứng đáng với những gì mà thế hệ đi trước đã hy sinh. Nguyễn Văn Thạc – bằng chính cuộc đời mình – đã khiến tuổi 20 mãi mãi trở thành biểu tượng đẹp đẽ nhất của lý tưởng và tình yêu quê hương.