Văn bản ngữ liệu

VƯỜN ÔNG VƯỜN XUÂN

Mẹ tôi sinh tôi ở thành phố, lúc tôi được bố mẹ cho về quê thì ông nội tôi đã mất rồi. […] Bà dẫn tôi ra vườn, đến cạnh cái bể đựng nước, chỉ vào cây mít:

- Ông mất từ ngày nó chưa ra quả.

Tới giữa vườn, bà trỏ cây nhãn:

- Lúc ông đi, nó mới cao bằng cháu.

Ra bờ ao, có cây sung cành lá rùm ròa, thân cây ngả ngả, nhoài là là, xòa lá cành xuống gần mặt nước, bà kể:

- Cây này ông trồng, rồi ông uốn nó xuống để cho cá ăn sung. Bố cháu ngày bé cứ cưỡi lên thân cây như cưỡi ngựa ấy. Có bận lăn tòm xuống ao, ướt như chuột.

[…]. Nhìn sang bên kia, viền quanh bờ ao là cả một bờ tre bao kín.

- Tre ông trồng đấy - bà bùi ngùi - ông định làm lại cái bếp. Tre chưa kịp đảnh cây thì ông ra đồng nằm.

Mộ ông kề bên mảnh ruộng hai sào của nhà giữa cánh đồng. Vi vu gió là gió. Lui vào phía trong bờ ao vài bước chân, là cây táo ngọt, quả nhon nhon bằng đầu ngón tay giữa của trẻ con, ăn ngọt đến no thì thôi. Bà bảo:

- Táo có gai, nhưng quả nó lành. Muốn ăn phải chọc cho rơi xuống, không trèo được, không lo trẻ bị ngã. Vì thế ông trồng cho vui vườn.

Vườn của ông theo lời chỉ dẫn của bà tôi, có nhiều thứ cây.

[…]. Vào vườn, tôi nhớ đến ông và tự hình dung ra ông đã trồng cây, cặm cụi vun xới ra sao. Dù chỉ hoàn toàn là tưởng tượng, nhưng bóng hình ông không thể nhạt nhòa khi cây vườn còn mãi mãi xanh tươi. Cảnh trí và sự sắp đặt các loại cây, từng loại cây đều là có chủ định và có khoa học. Tết đến, hoa mận nở trắng. Đầy vườn lá xanh non. Sang xuân, thì hoa bưởi, hoa chanh, hoa nhãn. Mẫu đơn thì đơm bông cả bốn mùa. Các Tết được sống ở quê, đêm giao thừa nào bà tôi cũng đặt một mâm cúng lên mặt bể nước để vái vọng trời đất và mời ông trở về vui với con cháu cho cây vườn đỡ nhớ, cho cửa nhà yên vui...

Đến tận bây giờ tôi không sao quên được. Mảnh vườn ấy là Vườn ông - Vườn xuân…

(Vườn ông vườn xuân, Phong Thu, NXB Kim Đồng, 2015, tr.83 - 86)

Văn bản trên thuộc thể loại văn học nào?

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn biểu cảm

- Học sinh biết tạo lập một bài văn biểu cảm đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề biểu cảm: cảm nhận về khu vườn và tình cảm ông cháu.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Gián tiếp: Gợi ra ý nghĩa của không gian sống trong mỗi gia đình, nơi lưu giữ ký ức và tình cảm.

- Giới thiệu văn bản “Vườn ông – Vườn xuân” và vấn đề nghị luận: vẻ đẹp khu vườn, tình cảm ông cháu và đạo lí “uống nước nhớ nguồn”.

* Thân bài

- Vẻ đẹp của khu vườn

+ Khu vườn gắn với nhiều loại cây: mít, nhãn, sung, tre, táo, mận, bưởi, chanh, nhãn, mẫu đơn…

+ Cây cối không chỉ mang vẻ đẹp tự nhiên, bốn mùa hoa trái, mà còn có giá trị kỉ niệm, được ông bà trồng và chăm sóc với chủ ý, khoa học.

+ Vườn là nơi lưu giữ dấu ấn lao động, tình cảm và ký ức của ông.

- Tình cảm ông cháu

+ Cháu tuy chưa gặp ông nhưng qua lời kể của bà, hình dung rõ ràng về bóng dáng ông trong từng cây cối.

+ Mỗi lần bước vào vườn, cháu lại nhớ đến ông với niềm yêu thương và kính trọng.

+ Bà chính là cầu nối truyền lại ký ức, tình cảm để cháu thêm gắn bó với cội nguồn.

- Đạo lí “uống nước nhớ nguồn”

+ Câu chuyện gợi nhắc truyền thống tốt đẹp: luôn nhớ về ông bà, tổ tiên, trân trọng công lao của người đi trước.

+ Giữ gìn khu vườn, trân trọng kỷ niệm cũng là một cách giữ gìn truyền thống gia đình.

+ Thế hệ trẻ có trách nhiệm kế thừa, phát huy và tiếp nối để làm giàu đẹp thêm đời sống tinh thần.

* Kết bài

- Khẳng định: Khu vườn trong “Vườn ông – Vườn xuân” không chỉ có vẻ đẹp thiên nhiên mà còn chứa đựng tình cảm gia đình sâu nặng.

- Liên hệ bản thân: Mỗi người cần biết yêu thương, trân trọng gia đình, giữ gìn truyền thống và sống với lòng biết ơn.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Khi bước chân về quê hương, cảnh vật bình dị nơi làng xóm luôn khiến con người ta xao xuyến. Trong truyện “Vườn ông – Vườn xuân” của Phong Thu, khu vườn của ông hiện lên không chỉ là nơi cây cối xanh tươi, mà còn là không gian lưu giữ ký ức, tình cảm và truyền thống gia đình. Khu vườn ấy, qua lời kể của bà, mang đến cho người cháu – và cả người đọc – những hình ảnh sống động, gợi nhớ về tình cảm ông cháu và những giá trị tinh thần quý báu.

Vẻ đẹp của khu vườn trước hết được thể hiện qua sự phong phú và hài hòa của cây cối. Từ cây mít, cây nhãn, cây sung, bờ tre, cây táo đến các loại hoa mận, bưởi, chanh, nhãn hay mẫu đơn, tất cả đều được trồng và chăm sóc với chủ ý, khoa học. Mỗi loại cây không chỉ mang giá trị thực phẩm hay cảnh quan mà còn ẩn chứa những kỷ niệm riêng, là dấu ấn lao động và tình yêu thương của ông dành cho gia đình. Sự sắp đặt của các cây, sự thay đổi sắc màu theo mùa, những mùi hương và hình dáng riêng của từng loài làm khu vườn vừa sinh động, vừa ấm áp, tạo nên không gian gần gũi, thân thương.

Tình cảm ông cháu được bộc lộ qua cách người cháu trải nghiệm khu vườn. Dù chưa bao giờ gặp ông, nhưng qua lời kể của bà về những trò chơi, những kỷ niệm xưa, cháu hình dung rõ ràng bóng dáng ông trong từng cành lá, từng quả cây. Cảnh vật và kỷ niệm gắn bó chặt chẽ, khiến hình ảnh ông không bao giờ phai nhạt trong tâm trí cháu. Bà là cầu nối để thế hệ trẻ hiểu, trân trọng và cảm nhận tình cảm gia đình, đồng thời thấy được giá trị lao động và sự chăm sóc tỉ mỉ mà ông đã dày công vun xới.

Không chỉ gợi nhắc tình cảm gia đình, khu vườn còn nhắc con cháu về đạo lí “uống nước nhớ nguồn”. Những câu chuyện về từng cây, từng kỷ niệm là lời nhắc nhở thế hệ trẻ phải biết kính trọng, yêu thương và ghi nhớ công lao của người đi trước. Giữ gìn khu vườn, tôn trọng ký ức về ông, trân trọng từng giá trị tinh thần trong gia đình chính là cách thực hành đạo lí quý báu của dân tộc. Như vậy, không gian thiên nhiên trong văn bản không chỉ là nơi thưởng ngoạn mà còn là nơi giáo dục lòng biết ơn và trách nhiệm với cội nguồn.

Khu vườn trong “Vườn ông – Vườn xuân” trở thành biểu tượng sống động của tình cảm gia đình, sự gắn kết giữa các thế hệ và truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Mỗi người đọc, đặc biệt là thế hệ trẻ, khi cảm nhận được vẻ đẹp ấy sẽ biết trân trọng gia đình, gìn giữ ký ức và tiếp nối những giá trị tinh thần mà ông bà để lại, để tình yêu thương và đạo lí “uống nước nhớ nguồn” luôn hiện hữu trong cuộc sống hàng ngày.