Văn bản ngữ liệu

LƯỢM

Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè.   Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh   Ca-lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng...   - “Cháu đi liên lạc Vui lắm chú à Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà!”   Cháu cười híp mí, Má đỏ bồ quân: - “Thôi, chào đồng chí!” Cháu đi xa dần...   Cháu đi đường cháu Chú lên đường ra Đến nay tháng sáu Chợt nghe tin nhà.

Ra thế         Lượm ơi!   Một hôm nào đó Như bao hôm nào Chú đồng chí nhỏ Bỏ thư vào bao   Vụt qua mặt trận Đạn bay vèo vèo Thư đề “Thượng khẩn” Sợ chi hiểm nghèo?   Đường quê vắng vẻ Lúa trổ đòng đòng Ca-lô chú bé Nhấp nhô trên đồng...   Bỗng loè chớp đỏ Thôi rồi, Lượm ơi! Chú đồng chí nhỏ Một dòng máu tươi!   Cháu nằm trên lúa Tay nắm chặt bông Lúa thơm mùi sữa Hồn bay giữa đồng...   Lượm ơi, còn không? (Tố Hữu)

Bài thơ Lượm được viết theo thể thơ nào?

Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp với tự sự, miêu tả.

Các chi tiết: “Chú bé loắt choắt / Cái xắc xinh xinh / Cái chân thoăn thoắt / Cái đầu nghênh nghênh”. Những từ láy, hình ảnh cụ thể làm nổi bật sự nhanh nhẹn, tinh nghịch.

Biện pháp so sánh. Hình ảnh Lượm được ví như con chim nhỏ, gợi dáng vẻ tinh nghịch, nhanh nhẹn, yêu đời và tràn đầy sức sống.

Lượm làm công việc liên lạc rất vui vẻ, hồn nhiên: “Cháu đi liên lạc / Vui lắm chú à”. Điều đó cho thấy chú bé yêu nhiệm vụ, coi việc chiến đấu cho Tổ quốc là niềm vui.

Cảm xúc bàng hoàng, đau xót và tiếc thương: “Thôi rồi, Lượm ơi! / Chú đồng chí nhỏ / Một dòng máu tươi!”. Cách xưng hô thân mật cho thấy tình cảm sâu nặng, gần gũi.

“Cháu nằm trên lúa / Tay nắm chặt bông / Lúa thơm mùi sữa / Hồn bay giữa đồng”. Hình ảnh vừa chân thực, vừa mang tính biểu tượng, gợi cái chết đẹp, trong sáng, thanh thản.

Điệp từ “Lượm ơi!” được lặp lại nhiều lần, như tiếng gọi khắc khoải, tha thiết, thể hiện tình cảm tiếc thương, xót xa của tác giả.

Bài thơ kể về chú bé liên lạc Lượm hồn nhiên, dũng cảm, đã hi sinh trong kháng chiến. Qua đó, tác giả ngợi ca tinh thần anh dũng và bày tỏ tình cảm thương tiếc, tự hào.

Bài thơ ca ngợi tinh thần chiến đấu, sự hi sinh cao đẹp của thiếu niên Việt Nam trong kháng chiến. Đồng thời khơi gợi lòng biết ơn, niềm tự hào và trách nhiệm của thế hệ sau đối với Tổ quốc.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận về hình ảnh chú bé Lượm.

c. Hệ thống ý

- Cảm xúc trước hình ảnh Lượm:

+ Dáng vẻ nhỏ bé, hồn nhiên, vui tươi, nhanh nhẹn (“loắt choắt”, “thoăn thoắt”, “nghênh nghênh”).

+ Lượm say mê, yêu thích công việc liên lạc (“Cháu đi liên lạc / Vui lắm chú à”).

+ Hình ảnh so sánh “như con chim chích” → gợi sự trong sáng, tràn đầy sức sống.

- Cảm xúc khi Lượm hi sinh:

+ Bàng hoàng, đau xót trước sự ra đi quá sớm.

+ Lời gọi “Lượm ơi!” da diết thể hiện niềm thương nhớ.

+ Cái chết của Lượm đẹp, trong sáng, gắn với đồng lúa quê hương → gợi sự bất tử.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Đọc bài thơ Lượm của Tố Hữu, em vô cùng xúc động trước hình ảnh chú bé liên lạc Lượm. Ngay từ những khổ thơ đầu, nhà thơ đã khắc họa một cậu bé nhỏ nhắn, hồn nhiên mà nhanh nhẹn: dáng đi “loắt choắt”, bước chân “thoăn thoắt”, cái đầu “nghênh nghênh” đầy tự tin. Lượm yêu thích công việc liên lạc, coi đó là niềm vui, là trách nhiệm vẻ vang của mình. Hình ảnh so sánh “như con chim chích / Nhảy trên đường vàng” càng làm nổi bật sự trong sáng, tinh nghịch, đáng yêu của em. Nhưng niềm vui ấy không kéo dài được lâu, bởi Lượm đã hi sinh khi làm nhiệm vụ, ngã xuống giữa cánh đồng lúa đang thì con gái. Tin dữ khiến người đọc bàng hoàng, đau xót, để rồi nghẹn ngào trước tiếng gọi tha thiết “Lượm ơi!”. Dẫu ra đi, Lượm vẫn hiện lên đẹp đẽ, thanh khiết, bất tử trong lòng người đọc. Hình ảnh chú bé liên lạc đã để lại trong em niềm thương mến và sự tự hào sâu sắc. Bài thơ không chỉ ca ngợi lòng dũng cảm mà còn khơi gợi ở thế hệ trẻ hôm nay bài học quý giá về tinh thần cống hiến cho Tổ quốc.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: vai trò của lòng hiếu thảo.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu vấn đề: hiếu thảo là một truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

- Nêu vai trò quan trọng của lòng hiếu thảo trong đời sống mỗi người.

* Thân bài

- Giải thích: lòng hiếu thảo là tình yêu thương, sự kính trọng, biết ơn, chăm sóc cha mẹ, ông bà.

- Vai trò

+ Với bản thân: giúp con người sống có đạo đức, tình cảm, được yêu thương, che chở.

+ Với gia đình: tạo không khí gắn bó, ấm áp, làm cha mẹ hạnh phúc, yên lòng.

+ Với xã hội: góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp, xây dựng nếp sống nhân văn.

- Bàn luận, mở rộng

+ Phê phán những người vô ơn, bất hiếu, vô tâm với cha mẹ.

+ Liên hệ: tuổi trẻ hôm nay cần thể hiện hiếu thảo bằng những việc làm cụ thể: ngoan ngoãn, chăm học, quan tâm, phụ giúp cha mẹ.

* Kết bài

- Khẳng định vai trò to lớn của lòng hiếu thảo.

- Nêu suy nghĩ và hứa sống có hiếu để trở thành người con xứng đáng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong kho tàng đạo lý truyền thống của dân tộc Việt Nam, hiếu thảo luôn được coi là phẩm chất đạo đức cao quý nhất của con người. Người xưa đã dạy: “Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”, nhắc nhở con cháu phải luôn ghi nhớ công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Lòng hiếu thảo không chỉ là bổn phận, trách nhiệm mà còn là tình cảm tự nhiên, thiêng liêng, giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống mỗi con người.

Hiếu thảo chính là lòng yêu thương, kính trọng, biết ơn và chăm sóc đối với cha mẹ, ông bà. Đó là sự trân trọng công lao nuôi dưỡng của đấng sinh thành và thể hiện tình cảm ấy bằng những hành động thiết thực. Với bản thân mỗi người, hiếu thảo giúp ta sống có tình, có nghĩa, biết nghĩ cho người khác, từ đó hoàn thiện nhân cách. Một người con hiếu thảo thường được yêu thương, tin tưởng và trở thành tấm gương để bạn bè noi theo. Đối với gia đình, lòng hiếu thảo là chất keo gắn kết, làm cho bầu không khí trong nhà luôn ấm áp, chan hòa. Cha mẹ khi được con cái quan tâm, kính trọng sẽ cảm thấy hạnh phúc, yên lòng, có thêm động lực để vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Với xã hội, hiếu thảo góp phần giữ gìn truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, xây dựng một cộng đồng nhân văn, bền vững, nơi mọi người biết yêu thương và đùm bọc lẫn nhau.

Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện nay vẫn còn không ít người con thờ ơ, vô tâm, thậm chí bất hiếu với cha mẹ. Họ mải mê chạy theo vật chất, lối sống ích kỉ mà quên đi bổn phận hiếu kính. Đó là lối sống đáng phê phán, đi ngược lại đạo lý truyền thống. Tuổi trẻ hôm nay cần biết bày tỏ lòng hiếu thảo bằng những việc làm giản dị nhưng ý nghĩa: chăm chỉ học tập để cha mẹ vui lòng, phụ giúp việc nhà, quan tâm, động viên khi cha mẹ vất vả. Đó cũng chính là cách thiết thực nhất để báo đáp công ơn sinh thành.

Lòng hiếu thảo không chỉ là nền tảng của hạnh phúc gia đình mà còn là cội nguồn tạo nên bản sắc văn hóa Việt Nam. Mỗi người hãy biết sống hiếu thảo để xứng đáng là con cháu trong gia đình, là công dân trong xã hội. Bản thân em luôn tự nhắc mình phải ngoan ngoãn, chăm học, biết sẻ chia cùng cha mẹ để trở thành một người con hiếu thảo, góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống quý báu của dân tộc.