Văn bản ngữ liệu

LỜI RU CỦA MẸ

(1) Lời ru ẩn nơi nào Giữa mênh mang trời đất Khi con vừa ra đời Lời ru về mẹ hát.   (2) Lúc con nằm ấm áp Lời ru là tấm chăn Trong giấc ngủ êm đềm Lời ru thành giấc mộng.   (3) Khi con vừa tỉnh giấc Thì lời ru đi chơi Lời ru xuống ruộng khoai Ra bờ ao rau muống.

(4) Và khi con đến lớp Lời ru ở cổng trường Lời ru thành ngọn cỏ Đón bước bàn chân con.   (5) Mai rồi con lớn khôn Trên đường xa nắng gắt Lời ru là bóng mát Lúc con lên núi thẳm Lời ru cũng gập ghềnh Khi con ra biển rộng Lời ru thành mênh mông.                 (Lời ru của mẹ, Thơ Xuân Quỳnh, NXB Đồng Nai, 1997)

Bài thơ Lời ru của mẹ thuộc thể thơ nào?

Phương thức biểu đạt: biểu cảm.

Hình ảnh “lời ru” tượng trưng cho tình yêu thương, sự che chở, dõi theo và đồng hành của người mẹ dành cho con trong suốt cuộc đời.

Khi con nằm ấm áp, lời ru là tấm chăn; trong giấc ngủ, lời ru thành giấc mộng → diễn tả sự chở che, bao bọc của mẹ.

Lời ru đi xuống ruộng khoai, ra bờ ao rau muống, ở cổng trường thành ngọn cỏ…

→ cho thấy tình mẹ hiện diện khắp nơi, gần gũi và giản dị.

Lời ru thành bóng mát trên đường xa, thành gập ghềnh khi lên núi, thành mênh mông khi ra biển → thể hiện sự đồng hành và nâng đỡ của mẹ trên đường đời.

Bài thơ ca ngợi lời ru của mẹ – tình yêu thương vĩnh hằng, gắn bó với con từ khi thơ bé đến khi trưởng thành, là điểm tựa tinh thần suốt đời con.

- Gây cảm xúc mạnh, tạo tính nhạc, giọng điệu tha thiết, sâu sắc, tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ.

- Vừa nhấn mạnh sức sống của lời ru theo suốt hành trình của con, vừa làm nổi bật tình mẫu tử cảm động. Lời ru của mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn, tạo sức mạnh cho con vững tin trên đường đời.

- Tác giả trân trọng giá trị của lời ru, ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng. Đồng thời mong mỗi người con hãy biết ơn, khắc ghi tình mẫu tử.

Bài thơ nhắn nhủ: tình mẹ dành cho con bao la, bất diệt, là nguồn sức mạnh nuôi dưỡng và nâng bước con trên mọi nẻo đường đời.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận về bài thơ Lời ru của mẹ.

c. Hệ thống ý

- Lời ru được tác giả khắc họa qua nhiều hình ảnh giản dị: tấm chăn, giấc mộng, ngọn cỏ, bóng mát, mênh mông biển rộng.

- Cảm nhận: lời ru chính là tình yêu thương vô bờ bến, đồng hành cùng con từ tuổi thơ đến khi trưởng thành.

- Ấn tượng về giọng điệu bài thơ: nhẹ nhàng, tha thiết, gần gũi như chính tiếng ru của mẹ.

- Liên hệ bản thân: nhớ đến những lời ru của mẹ/ bà thuở nhỏ, càng thêm trân trọng tình mẹ thiêng liêng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Đọc bài thơ Lời ru của mẹ của Xuân Quỳnh, em cảm thấy vô cùng xúc động và ấm áp. Bằng những hình ảnh quen thuộc như tấm chăn, giấc mộng, ngọn cỏ, bóng mát…, tác giả đã gợi lên vẻ đẹp thiêng liêng của tình mẫu tử. Lời ru trong bài thơ không chỉ dỗ dành giấc ngủ khi con còn thơ bé, mà còn theo con ra ruộng khoai, bờ ao, đến cổng trường. Khi con khôn lớn, lời ru ấy lại trở thành điểm tựa, thành bóng mát che chở, đồng hành cùng con trên mọi chặng đường đời, dù là núi thẳm hay biển rộng. Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết của bài thơ khiến em liên tưởng đến tiếng ru của mẹ, của bà năm nào, vừa dịu dàng vừa bền bỉ như suối nguồn không bao giờ cạn. Đọc xong, em càng thấy yêu thương và biết ơn mẹ nhiều hơn, bởi trong cuộc sống, dù đi đâu hay làm gì, con vẫn luôn có mẹ dõi theo, nâng đỡ. Bài thơ giúp em nhận ra rằng tình mẫu tử là thiêng liêng, vĩnh hằng, là ngọn lửa ấm áp nuôi dưỡng tâm hồn và tiếp thêm sức mạnh để con vững bước trên đường đời.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: vai trò của lòng biết ơn.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu vai trò quan trọng của lòng biết ơn trong cuộc sống.

* Thân bài

- Giải thích: Lòng biết ơn là ghi nhớ, trân trọng công ơn, sự giúp đỡ của người khác.

- Vai trò:

+ Giúp con người sống nhân văn, có tình nghĩa.

+ Là động lực để sống tốt, phấn đấu.

+ Gắn kết các mối quan hệ trong xã hội.

- Biểu hiện: hiếu thảo với cha mẹ, tri ân thầy cô, biết ơn anh hùng liệt sĩ…

- Phê phán: những người vô ơn, vô tình.

- Bài học: mỗi người cần nuôi dưỡng và thể hiện lòng biết ơn bằng hành động cụ thể.

* Kết bài

- Khẳng định lòng biết ơn là phẩm chất đạo đức cao đẹp.

- Liên hệ bản thân: sống biết ơn và yêu thương.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống, không ai có thể lớn lên và trưởng thành mà không nhận được sự yêu thương, chăm sóc và giúp đỡ từ người khác. Từ cha mẹ, thầy cô cho đến bạn bè, xã hội, tất cả đều để lại trong ta những dấu ấn không thể phai nhòa. Chính vì vậy, lòng biết ơn trở thành một trong những phẩm chất đạo đức cao quý nhất mà mỗi con người cần có.

Lòng biết ơn là tình cảm trân trọng, ghi nhớ công ơn và sự giúp đỡ của người khác, đồng thời thể hiện sự đền đáp bằng hành động cụ thể. Người có lòng biết ơn sẽ luôn sống nhân văn, giàu tình nghĩa và biết quý trọng những gì mình đang có. Biết ơn cha mẹ đã sinh thành dưỡng dục sẽ thôi thúc ta sống hiếu thảo, chăm ngoan. Biết ơn thầy cô sẽ khiến ta nỗ lực học tập, rèn luyện để không phụ công dạy dỗ. Biết ơn những người đã hi sinh cho Tổ quốc giúp ta trân trọng hòa bình, sống có trách nhiệm hơn với đất nước. Nhờ có lòng biết ơn, con người trở nên gắn bó, các mối quan hệ gia đình, nhà trường, xã hội thêm khăng khít, bền chặt.

Ngược lại, những người vô ơn, chỉ biết nhận mà không biết trả thường bị mọi người xa lánh. Họ sống ích kỷ, lạnh lùng và đánh mất đi giá trị của bản thân. Chính vì thế, lòng biết ơn không chỉ là chuẩn mực đạo đức mà còn là thước đo nhân cách con người.

Mỗi học sinh chúng ta cần nuôi dưỡng lòng biết ơn ngay từ những điều nhỏ bé trong cuộc sống hằng ngày. Đó có thể là một lời cảm ơn chân thành, một hành động giúp đỡ cha mẹ, một bông hoa dâng thầy cô, hay đơn giản là sự cố gắng học tập để làm vui lòng những người yêu thương ta. Lòng biết ơn không nằm ở những việc làm to tát mà ở sự chân thành, đều đặn và bền bỉ trong từng hành động.

Lòng biết ơn không chỉ giúp con người trở nên nhân văn hơn mà còn là ngọn lửa giữ ấm tình cảm giữa người với người. Khi biết ơn, ta sống có trách nhiệm hơn, trân trọng hơn và lan tỏa những điều tốt đẹp trong cuộc đời. Với em, lòng biết ơn chính là hành trang quý giá giúp em trưởng thành và vững bước trên con đường phía trước.