Văn bản ngữ liệu

CÁO VÀ QUẠ

Một con quạ đang bay liệng trên bầu trời thì nhìn thấy một mẩu pho mát bị người chăn cừu qua đường nào đó làm rơi. Nó bèn sà xuống chụp lấy mẩu pho mát rồi vỗ cánh bay lên một cái cây gần đó để thưởng thức bữa đại tiệc của mình. Nhưng con quạ đã lọt vào tầm mắt của một con cáo xảo trá rắp tâm giành lấy miếng pho mát cho bản thân. Cáo ta bèn lóc cóc chạy đến bên cạnh cái cây và bắt đầu ngợi ca con quạ bằng những lời có cánh.

- Cô đúng là một con chim cao quý, tiểu thư quạ ạ. Bộ lông của cô mới lộng lẫy làm sao, mỏ của cô mới sắc nhọn làm sao chứ. Tôi dám chắc cô hẳn phải là nữ hoàng của mọi loài chim.

Quạ ta dương dương tự đắc và rất tin vào những lời tâng bốc này.

Cáo tiếp tục:

- Tôi dám chắc nữ hoàng của mọi loài chim có giọng hót vô cùng tuyệt vời, hay hơn tiếng hót của bất kỳ con chim nào khác.

Tất nhiên, quạ thì chẳng có giọng hót hay ho gì cho cam, nhưng nó quyết tâm chứng tỏ cho cáo thấy nó đúng là nữ hoàng của mọi loài chim, vậy nên nó bèn há mỏ ra lớn tiếng kêu quạ quạ. Mẩu pho mát rơi xuống và cáo ngay lập tức chộp lấy.

  “Nếu mi đích thực là nữ hoàng của mọi loài chim, vậy thì lẽ ra mi phải có đầu óc chứ”, nó nói trong lúc chạy biến đi, để mặc cho con quạ giận dữ hối tiếc về sự ngu ngốc của mình.

(Huyền Vũ dịch - NXB Văn học 2015 - Trang 14).

Truyện Cáo và Quạ thuộc thể loại truyện gì? Hãy giải thích vì sao.

Câu chuyện trên được kể bằng lời kể của tác giả

Theo em, con quạ là tượng trưng cho kiểu người trong xã hội: Kiểu người ngu ngốc, cả tin, thích được xu nịnh.

Quạ vỗ cánh bay lên cây gần đó để thưởng thức pho mát. Hành động này cho thấy sự tự tin và lơ là, khiến nó lọt vào tầm mắt của cáo.

Cáo dùng lời tâng bốc khen ngợi quạ về lông, mỏ và giọng hót, làm quạ tự đắc, há mỏ hót và làm rơi pho mát. Đây là chi tiết cốt lõi thể hiện sự xảo trá của cáo.

Cáo khen bộ lông lộng lẫy, mỏ sắc nhọn và giọng hót tuyệt vời. Lời khen hiệu quả vì quạ tự hào về vẻ bề ngoài và muốn chứng minh mình là “nữ hoàng của mọi loài chim”, dẫn đến mắc mưu cáo.

- Nhân hóa: Con cáo và con quạ (Có cử chỉ, hành động, suy nghĩ... như con người)

- Tác dụng:

+ Giúp cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn,...

+ Làm cho các nhân vật con cáo và con quạ hiện lên sống động, có hồn, gần gũi hơn với con người, nhấn mạnh và làm nổi bật nội dung, ý nghĩa của câu chuyện (thể hiện rõ sự xảo trá của con cáo và sự dại dột, cả tin của con quạ).

+ Nhắn nhủ mỗi người không nên tin vào những lời tâng bốc, xu nịnh giả tạo; không nên vì chút lợi lộc ích kỷ của bản thân mà sử dụng những lời nói nịnh bợ giả dối để đánh lừa người khác,...

- Cần cảnh giác với những lời nói xu nịnh, tâng bốc giả tạo, thiếu chân thành;

- Cần khiêm tốn nhìn nhận đúng về giá trị bản thân;

- Hãy dùng những lời lẽ giản dị, chân thành để giao tiếp với mọi người xung quanh.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của câu chuyện Cáo và quạ.

c. Hệ thống ý

- Truyện kể về con quạ tìm thấy mẩu pho mát và đậu trên cây để thưởng thức, bị con cáo xảo trá dùng lời tâng bốc khen lông, mỏ, giọng hót lừa, quạ tự đắc há mỏ hót làm rơi pho mát, cáo chớp lấy và bỏ đi.

- Bài học rút ra: không nên kiêu ngạo, tự phụ và cả tin vào lời khen không chân thành; cần giữ lý trí, biết đánh giá giá trị bản thân và kiểm soát cảm xúc.

- Liên hệ thực tế: thói xu nịnh có thể phá hủy lòng tin và gây tổn hại trong các mối quan hệ; truyện nhắc nhở con người phải khôn ngoan, khiêm tốn và tỉnh táo trong mọi tình huống.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Truyện ngụ ngôn “Cáo và Quạ” mang đến một bài học sâu sắc về sự tỉnh táo và kiềm chế lòng tự phụ. Con quạ, dù sở hữu mẩu pho mát quý giá, đã để lòng kiêu ngạo lấn át lý trí khi nghe cáo tâng bốc về lông, mỏ và giọng hót. Vì muốn chứng tỏ mình là “nữ hoàng của mọi loài chim”, quạ há mỏ hót, làm rơi mẩu pho mát và để cáo chớp lấy. Hành động của quạ cho thấy sự cả tin và thiếu suy xét có thể dẫn đến mất mát những điều quý giá. Ngược lại, cáo thể hiện sự xảo trá, lợi dụng lòng tự phụ của người khác để đạt mục đích. Qua đó, câu chuyện nhắc nhở chúng ta không nên dễ dàng tin vào lời tâng bốc không chân thành và cần rèn luyện tư duy tỉnh táo, biết đánh giá giá trị bản thân, tránh để cảm xúc chi phối lý trí. Trong đời sống, bài học này cũng cảnh báo về thói xu nịnh – một hành vi nguy hiểm có thể làm hỏng lòng tin và gây tổn hại trong các mối quan hệ. “Cáo và Quạ” là lời nhắc nhở về sự khôn ngoan và biết tự kiểm soát bản thân trong mọi hoàn cảnh.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Gia đình là điểm tựa bình yên nhất của mỗi con người trong cuộc sống.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận

- Dẫn dắt trích dẫn ý kiến

* Thân bài:

v Giải thích ý kiến:

- Gia đình là gì? Gia đình là một cộng đồng người sống chung và gắn bó với nhau bởi các mối quan hệ tình cảm, quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống

- Giải thích chung: Câu nói trên đã đề cao vai trò của gia đình, khẳng định gia đình là tổ ấm tràn đầy yêu thương, là điểm tựa vững chắc của mỗi con người trong cuộc sống.

v Khẳng định rõ quan điểm tán thành: Ý kiến trên là hoàn toàn đúng đắn.

* Các lý lẽ thể hiện ý kiến tán thành:

- Gia đình là nơi ta sinh ra và lớn lên, là nơi lưu giữ nhiều kỷ niệm với người thân yêu từ khi thơ bé cho tới lúc trưởng thành.

- Gia đình là chỗ dựa vững chắc về vật chất và tinh thần cho mỗi thành viên; là nơi chúng ta chia sẻ những niềm vui nỗi buồn trong cuộc sống.

- Gia đình là bến đỗ bình yên nhất, là điểm tựa vững vàng nhất cho ta tìm về, nhất là khi gặp thất bại, vấp ngã, khổ đau.

- Gia đình là cái nôi tuyệt vời nhất để giáo dục nên nhân phẩm, đạo đức của mỗi con người.

- Gia đình là cầu nối giữa cá nhân với xã hội. Gia đình đầm ấm, hạnh phúc sẽ là động lực giúp con người vượt qua thử thách khó khăn để vươn tới thành công, cống hiến được nhiều cho cộng đồng. Ngược lại gia đình bất hòa sẽ nhấn chìm con người trong bóng tối của khổ đau và bất hạnh.

* Đưa ra các dẫn chứng cụ thể, xác thực (dẫn chứng có thể kết hợp xen kẽ trong phần trình bày lý lẽ)

v Bài học nhận thức và hành động:

- Cần nhận thức rõ vai trò vô cùng quan trọng của gia đình đối với mỗi con người...

- Mỗi người cần yêu quý, trân trọng, gìn giữ, bảo vệ hạnh phúc gia đình; cần góp phần xây dựng gia đình đầm ấm, hạnh phúc bằng những hành động cụ thể và thiết thực:

+ Yêu quý, giúp đỡ những thành viên trong gia đình (Ông bà, bố mẹ, anh chị em,...) bằng tình cảm chân thành,...

+ Cần sắp xếp thời gian để ở bên gia đình, bày tỏ yêu thương chia sẻ với người thân, ..

+ Tạo dựng mối quan hệ tôn trọng, bình đẳng giữa các thành viên trong gia đình,...

+ Mỗi người tự chăm sóc tốt cho bản thân và hoàn thành trách nhiệm với gia đình,...

+ Luôn luôn trau dồi phát triển bản thân tiến bộ từng ngày để hướng tới tạo dựng một mái ấm gia đình no đủ, tiến bộ, văn minh,

* Kết bài:

- Khẳng định tính xác đáng của ý kiến được người viết tán thành.

- Nêu tác dụng của ý kiến đối với cuộc sống...

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Gia đình là một tổ ấm thiêng liêng, nơi nuôi dưỡng tình cảm và tâm hồn của mỗi con người. Trong cuộc sống hiện nay, nhiều người cho rằng “Gia đình là điểm tựa bình yên nhất của mỗi con người trong cuộc sống”, ý kiến này hoàn toàn đúng và xứng đáng để suy ngẫm. Gia đình không chỉ là nơi sinh sống chung mà còn là cộng đồng gắn bó bởi các mối quan hệ tình cảm, quan hệ hôn nhân và huyết thống. Chính nhờ sự gắn kết đó mà mỗi thành viên trong gia đình đều có thể tìm thấy yêu thương, sự che chở và niềm tin vững chắc trong mọi hoàn cảnh.

Gia đình là nơi chúng ta sinh ra và lớn lên, nơi lưu giữ những kỷ niệm đáng nhớ từ thuở thơ bé đến khi trưởng thành. Mỗi buổi sum họp, những lời hỏi thăm quan tâm hay những khoảnh khắc cùng nhau chia sẻ niềm vui, nỗi buồn đều tạo nên cảm giác ấm áp và bình yên. Gia đình cũng là chỗ dựa vững chắc về cả vật chất lẫn tinh thần. Khi gặp thất bại, vấp ngã hay khổ đau, chúng ta luôn có thể tìm về mái ấm ấy để nạp lại năng lượng, lấy lại sự tự tin và niềm tin vào cuộc sống. Đây chính là bến đỗ bình yên nhất mà không nơi nào ngoài gia đình có thể mang lại.

Gia đình còn là cái nôi tuyệt vời để giáo dục nhân phẩm, đạo đức và hình thành nhân cách của mỗi con người. Một gia đình hạnh phúc, đầm ấm không chỉ giúp các thành viên phát triển tốt mà còn là động lực để họ vượt qua thử thách, cống hiến cho cộng đồng và xã hội. Ngược lại, gia đình bất hòa sẽ nhấn chìm con người trong khổ đau, thất vọng và mất đi niềm tin vào bản thân cũng như thế giới xung quanh. Những dẫn chứng này cho thấy rõ vai trò quan trọng và tác dụng sâu sắc của gia đình trong đời sống tinh thần và xã hội.

Vì vậy, mỗi người cần nhận thức và trân trọng vai trò vô cùng quan trọng của gia đình. Chúng ta cần yêu quý, giúp đỡ các thành viên trong gia đình bằng tình cảm chân thành; sắp xếp thời gian để bên cạnh gia đình, bày tỏ yêu thương và chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn. Đồng thời, cần tạo dựng mối quan hệ tôn trọng, bình đẳng giữa các thành viên, tự chăm sóc bản thân, hoàn thành trách nhiệm với gia đình và không ngừng trau dồi, phát triển bản thân để hướng tới một mái ấm no đủ, tiến bộ và văn minh.

Như vậy, ý kiến “Gia đình là điểm tựa bình yên nhất của mỗi con người trong cuộc sống” hoàn toàn xác đáng. Nó nhắc nhở mỗi người phải trân trọng, gìn giữ và vun đắp hạnh phúc gia đình, bởi chính gia đình sẽ luôn là nơi bình yên để chúng ta trở về, là điểm tựa vững chắc giúp con người vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.