Văn bản ngữ liệu

CẬU BÉ CHĂN CỪU

Một ngày nọ, có một cậu bé chăn cừu buồn rầu ngồi trên sườn núi nhìn những con cừu của mình. Để làm vui vẻ cho mình, cậu hít một hơi thật sâu rồi la lên: “Sói! Sói! Có sói đang đuổi bắt cừu!”.

Dân làng chạy ngay lên núi để giúp cậu bé đuổi chó sói. Nhưng khi họ đến đỉnh núi thì không thấy con chó sói nào hết. Cậu bé nhìn những khuôn mặt đang giận dữ của dân làng và cười.

Người dân liền bảo với cậu bé: “Này cậu bé chăn cừu, đừng hô sói khi không có chó sói.”. Rồi họ tức giận bỏ xuống núi.

Hôm sau, cậu bé lại la toáng lên: “Sói! Sói! Có sói đang đuổi bắt cừu!”. Vì sự vui sướng nghịch ngợm của mình, cậu bé lại thấy người dân chạy lên núi để giúp cậu đánh đuổi sói.

Nhưng khi người dân không thấy chó sói đâu, họ liền nghiêm nghị nói với cậu bé: “Hãy dành bài ca ssangs sợ của cậu cho khi nào có việc xấu thực sự! Đừng hô sói khi không có chó sói!”.

Nhưng cậu bé chỉ nhe răng cười, nhìn họ tức giận xuống núi một lần nữa.

Về sau, cậu bé nhìn thấy một con sói thực sự đang rình mò đàn cừu của cậu. Rất hoảng sợ, cậu bé vắt chân lên chạy, dùng hết sức la toáng lên: “Sói! Sói!”.

Nhưng dân làng nghĩ rằng cậu bé lại lừa họ nên không ai chạy lên núi.

Hoàng hôn xuống, mọi người tự hỏi tại sao không thấy cậu bé và đàn cừu trở về. Họ liền leo lên đồi để tìm cậu bé và họ thấy cậu đang vừa khóc vừa nói: “Thực sự đã có một con sói ở đây! Bầy cừu đã chạy tan tác! Cháu đã hô có sói! Tại sao các bác không tới?”.

Khi trở về làng, một cụ già đã khoác tay lên vai cậu bé và an ủi: “Sáng mai, chúng ta sẽ giúp cháu tìm những con cừu bị mất, không ai tin một kẻ nói dối ngay cả khi họ đang nói thật, cháu ạ!”.

(Ê-dốp, in trong Tuyển tập truyện tranh Ê-dốp – Cậu bé chăn cừu.

Đặng Ngọc Thanh Thảo – An Bình dịch, NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2010)

Xác định thể loại của truyện?

- Các nhân vật xuất hiện trong văn bản Cậu bé chăn cừu bao gồm: cậu bé chăn cừu, dân làng, đàn cừu, chó sói.

- Nhân vật chính trong câu chuyện là cậu bé chăn cừu, bởi các chi tiết của truyện đều xoay quanh nhân vật này.

Bối cảnh của truyện nói về cậu bé chăn cừu vì một mình chăn đàn cừu thật buồn chán, tẻ nhạt nên cậu bé đã nghĩ cách nói dối dân làng có chó sói đến ăn thịt cừu để mọi người cùng chạy đến cho vui.

Vì cậu bé nhiều lần hô “Sói! Sói!” trong lúc không có sói, chỉ để trêu dân làng và vui đùa, khiến họ đến giúp mà không thấy gì.

Đàn cừu bị sói tấn công, chạy tan tác. Cậu bé hoảng sợ, hô “Sói! Sói!” nhưng không ai tin và không giúp được cậu.

Cậu bé khóc và hối hận, thể hiện sự nhận thức về hậu quả của trò đùa vô trách nhiệm và việc nói dối.

Cụ già nói: “Không ai tin một kẻ nói dối ngay cả khi họ đang nói thật.” Ý nghĩa: bài học về trung thực; người nói dối sẽ mất niềm tin từ người khác.

Tạo nhịp điệu, nhấn mạnh tính cách nghịch ngợm của cậu bé và làm nổi bật hậu quả của việc nói dối.

Nói dối sẽ khiến người khác không còn tin, gây hậu quả nghiêm trọng; trung thực là đức tính quan trọng để được mọi người tin cậy.

Cần trung thực, không nói dối hay trêu đùa vô trách nhiệm, vì điều đó sẽ làm mất niềm tin của người khác và gây hậu quả không lường.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: suy nghĩ về bài học mà cậu bé chăn cừu nhận được.

c. Hệ thống ý

- Truyện nhấn mạnh tầm quan trọng của trung thực, đáng tin cậy và hậu quả của việc nói dối.

- Cậu bé chăn cừu nhiều lần hô “Sói! Sói!” để trêu đùa, khiến dân làng không còn tin. Khi sói thật xuất hiện, cậu hô thật nhưng không ai giúp, bầy cừu bị tấn công, cậu bé hối hận.

- Nói dối sẽ làm mất niềm tin và gây hậu quả nghiêm trọng; trung thực là đức tính quan trọng để được người khác tin cậy và giúp đỡ khi gặp khó khăn.

- Chúng ta cần trung thực, tránh đùa giỡn vô trách nhiệm, để xây dựng mối quan hệ tốt và tránh hậu quả đáng tiếc.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Truyện Cậu bé chăn cừu mang đến bài học quý giá về tính trung thực và hậu quả của việc nói dối. Cậu bé chăn cừu nhiều lần hô “Sói! Sói!” trong lúc không có sói chỉ để trêu đùa, khiến dân làng chạy lên núi nhiều lần mà không thấy gì. Khi sói thật xuất hiện, cậu hô thật nhưng không ai tin, bầy cừu bị tấn công, và cậu bé phải khóc hối hận. Qua câu chuyện, chúng ta thấy rõ rằng nói dối sẽ làm mất niềm tin của người khác và gây ra hậu quả nghiêm trọng, ngay cả khi sự thật xảy ra. Bài học này nhắc nhở mỗi người cần trung thực, đáng tin cậy và có trách nhiệm với lời nói của mình, không đùa giỡn vô ích hay gây rối người khác. Trung thực không chỉ giúp duy trì các mối quan hệ tốt đẹp mà còn là nền tảng để được mọi người giúp đỡ khi gặp khó khăn. Truyện còn khuyên chúng ta biết suy nghĩ trước hành động, tránh những trò đùa vô trách nhiệm để không phải hối hận về sau.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: trò chơi điện tử.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Trò chơi điện tử là hình thức giải trí phổ biến hiện nay.

- Dẫn dắt ý kiến: Trò chơi điện tử là món tiêu khiển khiển hấp dẫn, nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác.

* Thân bài:

- Giải thích vấn đề:

+ Trò chơi điện tử là hình thức giải trí bằng máy tính, điện thoại hoặc console, giúp giải trí, thư giãn.

+ Khi chơi vừa phải, trò chơi giúp tăng khả năng tư duy, phản xạ, phối hợp tay mắt.

- Trình bày quan điểm cá nhân:

+ Ý kiến trên có phần đúng: mải chơi quá mức gây ảnh hưởng học tập, sức khỏe, hành vi ứng xử.

+ Nhưng không phải trò chơi điện tử xấu, quan trọng là cách chơi hợp lý, có kiểm soát.

- Lý lẽ và dẫn chứng:

+ Lợi ích: rèn luyện tư duy, phản xạ, kỹ năng quản lý thời gian nếu chơi có chừng mực.

+ Tác hại: chơi quá giờ gây lười học, mệt mỏi, ảnh hưởng sức khỏe, thậm chí sa vào các hành vi xấu.

+ Dẫn chứng: nhiều bạn biết cân đối giữa học tập và giải trí vẫn thành công.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Cần biết tự kiểm soát thời gian chơi, không để trò chơi chi phối cuộc sống.

+ Phụ huynh và nhà trường nên giám sát, hướng dẫn cách chơi hợp lý.

+ Khuyến khích chơi có giới hạn, ưu tiên học tập và rèn luyện kỹ năng sống.

* Kết bài:

- Khẳng định: Trò chơi điện tử là hình thức giải trí hấp dẫn nếu biết điều độ.

- Nhấn mạnh tác dụng của việc cân bằng học tập và giải trí: giúp phát triển toàn diện và tránh hậu quả tiêu cực.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống hiện đại, các bạn trẻ thường tìm kiếm những hình thức giải trí để xua tan căng thẳng sau giờ học. Nhiều người bị thu hút bởi trò chơi điện tử bởi chúng sinh động, hấp dẫn và mang lại cảm giác vui vẻ, hứng thú. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, trò chơi điện tử cũng tiềm ẩn nguy cơ khiến một số bạn mải mê mà sao nhãng học tập, thậm chí phạm những sai lầm đáng tiếc.

Trò chơi điện tử mang lại nhiều lợi ích nếu chơi đúng cách. Chúng giúp rèn luyện tư duy, phản xạ, khả năng phối hợp tay và mắt. Nhiều trò chơi yêu cầu lập chiến lược, giải quyết tình huống nhanh chóng, nhờ đó người chơi phát triển kỹ năng quan sát và xử lý vấn đề. Ngược lại, chơi quá mức sẽ ảnh hưởng đến học tập, sức khỏe và các mối quan hệ xung quanh. Những bạn dành quá nhiều thời gian cho trò chơi thường bỏ bê bài tập, thức khuya, mệt mỏi và đôi khi sa vào hành vi thiếu kiểm soát.

Có nhiều bạn trẻ biết cân bằng giữa học tập và giải trí vẫn tận hưởng trò chơi điện tử mà không bị ảnh hưởng. Ví dụ, các bạn chơi sau khi hoàn thành bài tập, kết hợp với thể thao và các hoạt động sáng tạo khác. Điều này chứng tỏ việc tự giác, biết quản lý thời gian và chơi có giới hạn là yếu tố quyết định để trò chơi trở thành món giải trí bổ ích.

Gia đình và nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn các em chơi game đúng mức. Phụ huynh có thể kiểm soát thời gian chơi, nhắc nhở học tập và khuyến khích tham gia các hoạt động khác. Nhà trường có thể giáo dục các em cách cân bằng học tập và giải trí, giúp trò chơi trở thành công cụ rèn luyện trí tuệ, không gây hại đến sức khỏe và kết quả học tập.

Trò chơi điện tử sẽ thực sự bổ ích khi người chơi biết điều độ, tự giác và có kế hoạch rõ ràng. Chỉ khi đó, các bạn trẻ vừa được thư giãn, rèn luyện kỹ năng, vừa tránh được những hậu quả tiêu cực, giữ vững nhịp học tập và phát triển toàn diện.